1.8 КЛЕТКАНЫҢ ФИЗИОЛОГИЯСЫ Тірі ағзаның басты қасиеттерінің бірі қоршаған ортамен тығыз
байланыста болу. Олардың арасында зат алмасу немесе метаболизм процесі
жүріп отырады. Метаболизм процесінің маңыздылығы ағзаны қоректік
заттар және энергиямен қамтамасыз ету болып табылады. Метаболизм екі
процесс арқылы жүзеге асырылады:
1. Анаболизм – синтез немесе ассимиляция; 2. Катаболизм - ыдырау немесе диссимиляция. Анаболизм – энергия жұмсау арқылы жәй заттардан, күрделі заттардың
түзілу реакцияларының жиынтығы. Мысалы, мономерлерден полимерлер
түзілуі – амин қышқылдарынан белоктардың түзілуі. Анаболизм кезінде
катаболизм реакциясы нәтижесінде пайда болған қарапайым заттар
(мономерлер) және АТФ пен НАДФ*Н энергиясы жұмсалып, әртүрлі
макромолекулалар синтезделеді.
Катаболизм – күрделі заттардың ферменттер кӛмегімен қарапайым
заттарға ыдырау реакцияларының жиынтығы. Катаболизмдік реакциялар
кезінде энергия босап шығады. Мысалы, белоктар - амин қышқылдарына,
майлар - май қышқылы мен глицеринге, кӛмірсулар - моносахаридтерге
дейін ыдырайды. Ыдырау кезінде бӛлініп шыққан энергияның бір бӛлігі
АТФ ретінде сақталады, екінші бӛлігі энергияға бай сутегі атомын қосып
алған «кофермент» НАДФ*Н түрінде сақталады.
Барлық анаболизмдік реакциялардың жиынтығы «
