273
мүшелері бар , дұрыс құрылған жай сөйлемді көреміз. Бірақ сөйлеушінің ойы
өрістетілмей, келте жалаң түрде айтылған. Студенттің оқығаны белгілі де, нені
оқығаны белгісіз. Егер осы сөйлемге
кітапты
деген сөзді қосып,
студент
кітап оқыды
десек, сөйлемдегі айтылуға тиісті ой айқындала түседі. Бұл
сөйлемдегі
кітап
деген сөз н е н і о қ ы д ы ? деген сұраққа жауап болады.
Тұлғалық және мағыналық жағынан
оқыды
етістігіне
бағынышты болып, сол
етістік мағынасындағы қимылдық процестің әрекетіне ұшыраған затты
көрсетіп, баяндауыштың қимылын толықтырып тұр.
Толықтауыш үнемі етістік баяндауышты ғана толықтыра бермейді.
Етістіктен болған өзге мүшелердің де мағынасын толықтырып тұрады.
Жоғарыда келтірілген мысалдағы
оқыды
деген
баяндауышты өзгертіп,
анықтауышқа айналдырып: «
кітап оқыған студенттер түсінгендерін жазып
алды»
десек, кітап сөзі
оқыған
деген есімшедегі болған анықтауыштың
қимылдық мағынасын толықтырып тұр.
Сөйтіп,
Достарыңызбен бөлісу: