Қазақ тілі лексика, фонетика, морфология мен синтаксис

жүктеу/скачать 3,22 Mb.

Pdf көрінісі

бет	293/406
Дата	13.06.2022
өлшемі	3,22 Mb.
	#146458
түрі	Оқулық

1 ... 289 290 291 292 293 294 295 296 ... 406

Байланысты:
Қазақ тілі окулық Абуханов-лексика

§ 114. Толықтауыш болатын сөз таптары

158-жаттығу.

Мына сөйлемдерді көшіріп жазыңдар. Толықтауыштардың астын сызып,
толықтауыштан кейін жақшаның ішіне сұрауларын жазыңдар. Қандай мүшелерді
толықтырып тұрғандығын айтындар.
I. Абайдың жаңа Некрасовты аузына алғаны тегін емес болатын. Ауыл
қыстауға қонғаннан бері, Абай өзі Некрасовты ерекше пейіл бере оқыды.
Және осы күздің бірер күнінде, оңаша шақта Дәрменге Некрасовтың бірнеше
өлеңін, дастанын әдемі әңгіме етіп, шебер тілмен жеткізіп берген . «Крестьян
бұқара халықтың ішіндегі шынды, наразы көңілді, қайғылы халді айтуда ең
үлкен үлгі беретін ақын осы»,— деп баяндаған.
(М. Ә.)
II. Алатауға жанарын
Аударса бір ай күліп,
Алтын балға-орағын
Аймағым тұр Айға іліп.
Көрсең қыран серіні
Ұшқан тауға өрмелеп.
Зырлады жер серігі
Жерді айнала дөңгелеп.
( Т. Ж.)
III. Жалпақ жаз. Сай-салада сағым ойнаған саршаның тамызы. Саясыз
жайлаудың жан-жануарлары көлге тығылып қана сая табады. Күннің көзінен
өзі де күн ұзын көлге шомылып жанын сақтағандай... Шалқиған шаңқай түс
кезінде адамның көлеңкесі де саялауға жер таппай баурына кіріп кетеді.
Жалғыз-ақ, жүні түспеген кепей тайыншаға ұсап, қойшы-малшылар ғана
жалба-жұлба тері тон мен жабағы күпісін тастай алмайды. Қойшылардың
өздері күнге күйіп кұрысып, кішірейіп, күпілері ғана өсіп бара жатқан
сияқтанады.
(Ғ. Мүсір.)
§ 114. Толықтауыш болатын сөз таптары

275
Толықтауыштар да, тұрлаулы мүшелер сияқты, сөз таптарының
барлығынан белгілі морфологиялық тұлғада тұрып жасала береді.
1. Барыс, табыс, жатыс, шығыс, көмектес септік жалғауларындағы зат
есім сөздері етістікке меңгеріліп толықтауыш болады.
1)
Бас конструктор да
қабағын
шытып, тымырая қалды. (Т. Нұрт.)
2)

жүктеу/скачать 3,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 289 290 291 292 293 294 295 296 ... 406