Т. Н. Ер ме ко ва, Д. Ж. Рыс құл бек, Р. Н. Мұ на саева 10 ар ма н

228
апа рып жүйеге са лып, «ло ги ка бой ын ша «ту ыл ған күн» бо лу 
ке рек» деп жүр ген дер бар. Тіл де ті рі ағ за си яқ ты. Сон дық тан 
«ту ған күн» де ген нор ма ны біл ген аб зал. «Ту ыл ған күн» – 
жа сан ды қол да ныс.
Ал «қа ра ма-қар сы» жә не «қа ра ма-қай шы» де ген сөз-
дер дің қай сы сы дұ рыс? Бұл жер де «қа ра ма-қар сы» де ген қол-
да ныс дұ рыс. Өйт ке ні бұл – бұ рын нан қа лып тас қан, бе дел ді 
ав тор лар дың қол да ны сын да ғы сөз. «Қа ра ма-қай шы» де ген 
кей ін гі кез де жиі қол да ны лып жа тыр. «Қа ра ма» де ген нің 
өзі қар сы лық де ген ді біл ді ре ді, ал «қай шы» де ген қар сы-
лық тың ең күш ті фор ма сы ғой. Сон дық тан бұн дай үс те ме-
леу дің қа же ті аз. «Қа ра ма-қар сы» сө зі – бір-бі рі не сәй кес 
кел мей тін, бір-бі рі не мүл дем қар сы дү ние де ген ді біл ді ре ді. 
Ал «қай шы» сө зін же ке қол дан са ңыз да бо ла ды. Бұл – «қа ра-
ма-қар сы ның» ма ғы на сын бе ре тін си но ним. Қай шы пі кір, 
қа ра ма-қар сы пі кір – еке уі де бір қар сы пі кір ге қа тыс ты 
қол да ны ла тын си но ним сөз дер. Сон дық тан «қа ра ма-қар сы» 
де ген сөз дұ рыс.
«Ақ тық де мі шық ты», «ақ тық сө зін айт ты» дей ді. Осы ны 
апа рып, жал ға сы бар дү ние лер ге қол да ну ға бол май ды. Жур-
на лис тер дің «бү гін фут бол ко ман да сы ның ақ тық сай ысы 
бо лып жа тыр» де ге ні дұ рыс емес.
Күн де лік ті өмір де «рет» деп ай тып жа та мыз. Бір рет, екі 
рет, үш рет, я бол ма са бір рез, екі рез, үш рез. Қа лай айт қан 
дұ рыс? «Рез» де ген қол да ныс – диа лек ті лік қол да ныс. Әде би 
тіл де бе кі тіл ген «рет» де ген қа зақ тың сө зі бар. Осы ны қол-
дан ған жөн.
(kitap.kz)

жүктеу/скачать 10,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: