Т. Н. Ер ме ко ва, Г. Б. Тоқтыбаева, Н.Ә. Дүсіпова 10 ар ма н

33
§7.
 
Сөй леу ше бер лі гі жә не тіл 
 
мә де ние ті
1.
Ға лым дар дың пі кір ле рі мен та ны сып, тіл мә де ние ті, сөй леу ше бер-
лі гі ту ра лы ой ла рың ды ор та ға са лың дар.
Тіл мә де ние ті – тіл дің қол да ныс та ғы дұ рыс ты ғы, заң-
ды лы ғы, нор ма лы лы ғы, сөз қол да ну да ғы орын ды лы ғы, сөз 
мә де ние ті. Сөз дер ді бір-бі рі мен қию лас ты рып, сөз зер гер ле рі 
ою лап бер ген көр кем ді гі мен әсем өр не гін ор ны мен қол да ну 
си яқ ты амал-әре кет.
(Р.Сыз дық)
Қиюын тау ып қа ла ма саң, бай ла уын тау ып ұс тат па саң, 
сөз бөл шек те рі де сө гі ліп ке те ді. Он дай сө гі ліп кет кен сөз – 
сөз бол май шы ға ды не ме се адам ға ар нап сал ған үйің құс тың 
күр ке сі бо лып шық қан дай, ке рек ті сөз бол май, бас қа бір сөз 
бо лып шы ға ды.
 (Қ.Жұ ба нов)
2
Сызбамен берілген мәліметтерді мәтінге айналдырып оқыңдар. 
Мәтін нің стилін, авторын анықтаңдар.
Тіл тазалығы 
Сөз сапасы
Тіл
анықтығы
Тіл 
дәлдігі
Тіл 
көр нек тілігі
Сөз дұрыстығы 
Сөз тіркестерін 
дұрыс қолдану
Сөйлемді 
мағынасына 
қарай қолдану
Сөзді айтыла-
тын ойға сай 
қолдану 
Граммати-
калық 
тұлғаларды 
дұрыс қолдану
АР
МА
Н
-
ПВ
 
ба
сп
ас
ы

34
Сөз байлығы 
анық ой 
оралымды тіл 
мол сөздік қор 
Сөз қысқалығы мен нұсқалығы 
нақты пікір 
түсінікті сөз 
жан-жақты 
дайындық 
жинақы ой 
3.
Қажетті клишелер мен лексикалық құрылымдарды қолданып,
оқы лым мә ті нін де гі ақ па рат тар ға «Фиш боун» әді сі ар қы лы тұ жы-
рым жа саң дар.
Ба лық қаң қа сы ның ба сы на – мә се ле та қы ры бы, де не сі нің 
жо ға ры бө лі гі не – се беп те рі, тө мен гі бө лі гі не – дә лел дер, құй-
ры ғы на тұ жы рым жа зы ла ды. Бір-бі рің нің жа са ған тұ жы-
рым да рың не гі зін де ой бө лі сің дер.
4.
Екі топ қа бө лі ніп, мек те пі ші лік ме ре ке лік жа ңа лық тар бағ дар ла-
ма сын жа саң дар. Оқу шы лар дың қи сын ды сөй леуі не, сөз сап тауы на 
мән бе рің дер.
1-оқу шы – те лес ту дия да ғы дик тор; жи ын тық ақ па рат 
бе ре ді.
2-оқу шы – тіл ші; оқи ға ор ны нан ақ па рат ұсы на ды.
Қал ған оқу шы лар – тіл ші сұх бат ала тын куә гер лер.
5.
Тіл ді шұ бар лау мә се ле сі не бай ла ныс ты Б.Мо мы шұлы ның тол ға-
ны сын (04. mp3) аудио жаз ба дан тың дап, кес те ні тол ты рың дар. 
Мәтінде көтерілген мәселені талдай отырып, ғаламдық мәсе ле лер-
мен байланыстырыңдар.

жүктеу/скачать 7,23 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: