Дәріс №2 – Тұқым қуудың хромасомалық теориясы
жүктеу/скачать 339,61 Kb. Pdf көрінісі
|
дәріс 2 Тұқым қуудың хромосомалық теориясы
| 2. Кроссинговер
Тіркескен гендері бар гомологиялық хромосомалардағы сәйкес учаскілердің алмасу процесі хромосомалардың айқасуы немесе кроссинговер (ағыл. «кроссинг», овер- айқасу) деп аталады. Гомологиялық хромосомалардың өзара ұқсас жерлерімен алмасуы гендердің алмасуын, яғни гендердің рекомбинациясын (латынша «ре»-кейін, қайта, «комбинаре» - қосу) қамтамасыз етеді, сөйтіп эволуцияда комбинативті өзгергіштіктің рөлін едәуір арттырады. Үйлескен жаңа белгілері бар организімдердің пайда болу жиелігіне қарап хромосомалардың айқасқандығы жөнінде пікір айтуға болады. Мұндай организімдерді рекомбинанттар деп атайды. Кроссинговерге ұшырылған хромосомалар бар гаметалавр кроссоверлі деп, ал кроссинговерге ұшырамаған гаметалар кроссоверлі емес гаметалар деп аталады. Егер кроссинговер бір ғана нүктеде жүрсе, ол дара деп, екі нүктеде жүрсе, қос қабат, үш нүктеде – үш қабат, және т.б. деп аталады, яғни ол көпқабатты болуы да мүмкін. Жиі бір, сирек екі және үш кездеседі. Қосқабат және үшқабат кросинговерді есепке ала отырып гендердің арақашықтығын және кроссинговер жиелігін дәлірек айтуға болады. Хромосоманың бір жерінде жүретін кроссинговердің оған жақын жердегі кроссинговерді басуы интерференция деп аталады. Қос қабат айқасуда гендердің арасы жақын болса, интерференция, әсіресе күшті болады. Хромосомалардың үзілісі өзара тәуелді болады. Мұндай тәуелділік дәрежесін болған үзілудің арақашықтығы бойынша анықтайды. Үзілу болған нүктеден қашықтаған сайын, екінші үзілу мүмкіндігі арта түседі Дегенмен, қос және үштік қиылыстар дараға қарағанда аз болады. С. .с С . .с С. .с С с А. .а а. .А А. .а а . .А В. .в в. .В в. .В В. .в С. .с С. .с С. .с С. .с А. .а а. .А А. .а а. .А В. .в в. .В в. .В В. .в айқаспаған 1 нүтеде ғана 2 нүтеде ғана 2 нүтеде ғана перекреста айқасқан айқасқан айқасқан Айқасу жиілігі хромосомада орналасқан гендер арасындағы қашықтыққа байланысты, олардың арасындағы алшақтық ықтималдығы аз болғанда, хромосомада гендер арасындағы қашықтық көп болса, айқасу жиілігі артады. жүктеу/скачать 339,61 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|