Дәріс №2 – Тұқым қуудың хромасомалық теориясы
Хромосомадағы гендердің сызықтық орналасуы
жүктеу/скачать 339,61 Kb. Pdf көрінісі
|
дәріс 2 Тұқым қуудың хромосомалық теориясы
- Бұл бет үшін навигация:
- Айқасу жиелігі
| 3. Хромосомадағы гендердің сызықтық орналасуы
Айқасқан жиілігі бойынша гендер арасындағы қашықтық туралы айтуға болады. Айқасудың өлшем бірлігі үшін = 1% немесе морганида шамасы қабылданды. Оны Морганның құрметіне атады кроссинговерлік түрлердің саны х 100% Айқасу жиелігі = ұрпақтың жалпы саны Мысалы : Жүгері 2 х сызығын кесіп өту кезінде барлығы 1000 дән алынды, оның ішінде 36 жаңа кроссовер нысаны 36 х 100 Айқасу жиелігі = 1000 = 3,6% Екі геннің арасындағы қашықтықты біле отырып, морганидтегі үшінші геннің арақашықтығын әрдайым анықтауға болады. Мысалы : Тіркескен бір тобында 3 гена – А, В, С орналасқан. АС гендері арасындағы үзіліс пайызы АВ және ВС гендері арасындағы үзіліс пайызының сомасына тең болып шықты. А В С АВ арасындағы айқасқан гендер тазалығы АС – ВС тең, ал гендер арасында ВС= АС-АВ. Бұл деректер тік үш нүкте арасындағы қашықтықтағы геометриялық үлгіге сәйкес келеді. Тіркесу тобында ген белгілі орын алатындықтан, хромосомадағы гендердің орналасу тәртібін анықтауға және хромосомалардың генетикалық картасын жасауға мүмкіндік береді. Кроссинговер құбылысының ашылуы Т.Морган және оның шәкірттеріне хромосомалардың генетикалық картасын жасауға мүмкіндік туғызады. Картаны жасауға хромосоманың ұзыны бойына гендердің тізбектеле орналасуы негіз болды. Белгілі бір тіркесулер тобына кіретін гендердің салыстырмалы түрде орналасу схемасын хромосомалардың генетикалық картасы деп атайды . Генетикалық карталар гомологиялық хромосомалардың әр жұбы үшін жасалады. Тіркесу тобын нөмірлейді. Картаны жасау үшін көптеген гендердің тұқым қувалау заңдылықтарын зерттеп білуге болады. Қазіргі уақытта хромосомалардың генетикалық карталары: дрозофил-шыбыны, тауық, қызанақ, қоян, адам үшін жасалған. Хромосомалардың генетикалық карталары, әсіресе гендік инженерияның дамуымен үлкен маңызға ие. Хромосоманың картасын біле гендік инженерия көмегімен аурумен күресуге, қажетсіз гендерді кесуге болады. Осылайша, эксперименталды деректер негізінде тұқым қуалаушылық хромосомалық теориясының негізгі ережелері тұжырымдалды: 1.Гендер хромосомаларда бір сызықтың бойымен орналасып, бір-бірінен бір қашықтықта болады. 2.Бір хромосомада орналасқан гендердің анқтайтын белгілері тіркесіп тұқым қуады, себебі бұл белгілердің гендері сол тіркескен к.йінде жыныс клеткаларына беріледі.. 3. Бір хромосомадағы гендердің жаңа тіркесімі кроссинговердің нәтижесінде пайда болады. 4. Кроссингтердің жиілігі гендер арасындағы қашықтыққа байланысты. 5. Хромосомалардың секрециясы комбинативті өзгергіштікті арттырады, осылайша табиғи және жасанды іріктеу үшін материал жасайды. Хромосомалардағы тіркескен гендердің мәні қандай? Олар ағзалар мен түрлердің тұрақтылығын сақтайды. Егер гендердің тіркесімі болмаса, ұрпақта миллиондаған комбинациялар, белгілер пайда болды және түрлердің болуы мүмкін емес еді. жүктеу/скачать 339,61 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|