Лекция 2 тарау. Терминалдық құрылғылар

Басқа тарату әдістері 
Кӛп терминалдар және компьютерлік қолданбалар асинхрондық тарату режи- мінде 
істегендіктен бұл тарату түрі ең кең таралған. Ұлкен жүйелерде және желілер- де 
деректерді басқа тарату әдістері қолданады. Оның себебі 20 
% «
қосымша қара- жат» 
стартстоптық кодтармен байланысты: 10 таратылған битерден сегізі информа- циялық. 
Бұл интерактивтық қолданбалар үшін проблема емес, онда кӛп уақыт инфо- рмацияны 
түсінуге кетеді.
2.20 сурет. Тарату әдістерін салыстыру: а – асинхондық тарату; б - синхрондық
Тағы бір проблема қателерді тексеру проблемасы. Ілгері деректерді таратушы 
пайдаланушы қателерді кӛзбен экранда қарап тексерер еді. Қате кездессе ол жерін 
қайтадан терер еді. Мүндай жағдай үлкен файлдарды таратқанда және үлкен жыл- 
дамдықтарда пайдасыз болып қалады. Жоғары жылдамдықты және үлкен кӛлемді 
деректерді таратуда басқа тарату әдістерін қолдануға қажеттік пайда болды. Мұндай әдіс 
жетілдірілді ол 
синхрондық тарату 
дейіледі. 
Деректерді синхродық таратуда старттық және стоптық биттер қолданбайды. 
Символдар блок деп аталушы топтармен таратылады. Жеткілікті 0-1 немесе 1-0 ӛту- лерін 
қамтамасыз ету үшін қабылдаушы такттык генераторы әрбір блоктың басында және 
ішінде арнайы синхрондаушы символдарды қосады. Әрбір блоктың қателері автоматик 
табылады. Егер қате табылса блок қайтадан жіберіледі. Бұл технологияда қосымша 
қаражатты талабетеді бірақ олар 20 
% 
тен аншама кем, егер блок үзынды- ғы бірнеше 
ондық символдардан үлкен болса. 2.20 суретте синхрондық және асин- хрондық кетпе кет 
символдардың тарату әдістері салыстырылады.
Асинхрондық және синхродық тарату әдістерінен тыс басқа синхродау әдістері де 
қолданады. Осы күндері айрым компьютерлік желілерде изохрондық тарату әдістері 
қолданылады. Асинхрондық және синхрондық әдістеріне қарағанда мұнда синхрондау 
желіде орындалады DСЕ немесе DTE де емес.
Резюме 
♦ Телетайптық құрылғыларға қарағанда ЭЛТ терминалдары бейнелеудің жоға- ры 
жылдамдығына және форматтаудың кеңейтілген мүмкіндіктеріне ие, тексті ерек- шелеу 
және ӛшіп жану амалдарын орындай алады, олар сенімдірек.
♦ Телетайпты қалаған осы кезгі құрылғысына ұқсас деректерді таратудың екілік 
жүйелеріне тиісті деп айтуға болады.
♦ Кетпе кет пешаттауда принтер әрбір сәтте бір символ шығарады. Принтерлер- дің 
соққы және соққысыздары болады. Соққылы принтерлер символдарды бұтіндей немесе 

нүктелер матрицасы жәрдемінде шағарады. Соққысыз принтерлерінде тер- микалық, 
оптикалық немесе химиялық технологиялар қолданады.
♦ ЭЛТ терминалдары үш категориясына бӛлінеді: кіргізу -шығару, программа- 
ланатын, және «ақылды». Енгізу-шығару терминалдары ӛзінің сипаттамаларымен 
(пешаттау жылдамдығынан басқа) телетайптарға ұқсас. Программаланатын терми- налдар 
орнатылған программалау тілдерінен пайдаланады, сонымен түрлі програм- маларды 
сақтай және орындай алады. «Ақылды» терминалдар тӛмендегі мүмкін- діктерді береді: 
редактерлеу, форматтау, тексті ерекшелеу және жанып-ӛшу.
♦ Казіргі кезгі терминалдар түске, символдар ӛлшемдеріне, экран кӛрінісіне, со- 
нымен клавиатураның тартібіне, формасына және иілуіне эргономик талаптарға қа- рап
жасалады. 
♦ Адаптерлік тақташасыны қолдану және сай программалық қамсыздандыру ес- 
ебіне персоналдық компьютерлердің коммуникациялық мүмкіндіктері аншама жақ- 
сыланды.
♦ Кетпе кет таратуда әрбір сәтте бір символ таратыладыда бір жол пайдаланы- лады. 
Параллель таратуда әрбір бит ӛзінің жолымен таратылады, топтағы битер бір сәтте 
таратылады.
♦ Байланыс жүйелерінде сигналдарды дұрыс декодтау такттық және кадрлық 
синхрондау есебіне орындалады. Такттық синхрондау әдетте арнайы импульстар 
жәрдемінде орындалады. Кадрлық синхрондауда деректер ағымына арнайы биттер және 
символдар енгізіледі.
♦ Деректерді синхрондық таратуда таратылатын символдар блоктар деп аталу- шы 
топтарға ажыратады. Әрбір блокка арнайы синхрондаушы символдар қосылады. 
♦ Асинхрондық таратуда әрбір символ старт және стоп биттарымен шектеледі және 
басқаларынан еріксіз таратылады. Бұл тарату әдісі ASCII телетайптарымен және 
терминалдарымен қолданады.
♦ UART қабылдау/таратушы компьютерден деректерді параллел формада 
қабылдайды, қабылданған ағымды кадрларға ажыратады (старттық және стоптық биттерді 
қосады) ал кейін деректерді кетпе кет таратады.