Патофизиология пәні, мақсаты мен міндеттері және оларға жету
жүктеу/скачать 6,76 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы патфиз
| Идиосинкразия.
Идиосинкразия (гр. idios – әдеттен тыс, кҥтпеген, ӛзіндік, synkrasis – араласу) – деп организмнің тегіне байланысты немесе белгілі бір дерттің зардабынан жҥре пайда болған кейбір дәрілерге оның дерттік кӛтеріңкі серпілісін айтады. Оның даму негізінде зат алмасуларына қатысатын белгілі бір ферменттің болмауы немесе белсенділігі тӛмен болуы жатады және ол мына жағдайлармен кӛрінеді: ● дәрілердің тіпті аз мӛлшерлеріне адамның қатты сезімталдығымен; ● дәрілердің тіпті кӛп мӛлшерлерінен емдік нәтиженің болар болмас болуымен; ● дәрінің фармакологиялық әсері бағытталмаған басқа жҥйелерді ӛзгертулерімен - айқындалады. Мәселен, кейбір безгекке қарсы дәрілерді (примахин, акрихин), ауырусынуды және дене қызуын басатын (фенацетин, аспирин), нитрофурандарды, сульфаниламидтерді т.б. тотықтырғыш қабілеті бар дәрілерді глюкоза-6- фосфатдегидрогеназа (Г-6-ФДГ) ферменті тапшылығы бар науқастар қабылдағанда гемолиздік анемия дамиды. Жас балаларда глюкуронилтрансфераза ферментінің белсенділігі тӛмен болудан левомицетинмен емдеу ауыр уыттануға әкеледі. Содан дене қызымы, артериялық қысым кҥрт тӛмендейді, цианоз, іш кебуі, тыныстың тарылуы байқалады. Сондықтан 12- жасқа дейінгі балаларға левомицетин тағайындауға болмайды. 80 Дәрілердің ӛспе туындататын (канцерогендік) әсері. Адамдарда торотрастың, кҥшаланың бейорганикалық қосындыларының, кейбір цитостатикалық дәрілердің ӛспе туындатаны белгілі. Цитостатиктердің ішінде циклофосфамид жиі ӛспе дамытады. Оны қабылдағаннан кейін 14-85 айдан соң қуықта, емшекте, ӛт қабында және анабезде обыр ӛспесі дамитыны белгілі. Ішіп қабылдайтын бала бітірмейтін дәрілердің де ӛспе туындататын әсері әдебиеттерде жарияланған. Дәрілік заттар шынайы канцерогендер немесе проканцерогендер тҥрлерінде әсер етулері ықтимал. Шынайы канцероген ретінде кҥшаласы бар дәрілер, хлорнафазин әсер етеді. Олар организмде ешбір ӛзгерістерге ҧшырамай тікелей ӛспе туындатады (Л.М. Шабад, 1968, Б. Т. Билицкий, Я.В. Шпарик, 1984). Торотраст, изониазид, уретан, эстрогендер проканцерогендерге жатады. Олар организмге тҥскеннен кейін химиялық ӛзгерістерге ҧшырап, канцерогендерге айналады. Кейбір дәрілер, ӛз беттерінше ӛспе туындатпай, ӛспеге айналған жасушалардың ӛсіп-ӛсуін кҥшейтеді. Оларды промоторлар дейді. Эстрогендер әрі ӛспе ӛсуіне кҥшейткіш, әрі жасушалардың ӛсіп-ӛнуін қадағалайтын гендерге уытты әсер етеді. Олардың гендерге уытты әсері әйелдердің жасы ҧлғаюы кездерінде эстрогендерді қабылдайтын рецепторлар азайғанда және бҧл гормондардың алмасуы ӛзгергенде (катехолэстрогендердің бос радикалдары қҧрылғанда) байқалады. Кексе әйелдер эстрогендерді ҧзақ қабылдаудан жатырда обыр ӛспесінің даму қаупі 4-8 есе артады. Дәрілер иммунитетті әлсіретіп, ӛспеге қарсы организмнің тӛзімділігін азайтады. Мәселен, иммунодепрессанттарды қолданудан ӛспе ӛсуі жҥздеген есе жиілеп кетеді. Дәрілердің ӛспе туындататын әсері әлі толық зерттелмеген. Жорамал бойынша олар жасушалардың ӛсіп- ӛнуін қадағалайтын гендердің (протоонкогендердің, супрессор-гендердің, апоптоздың гендерінің) нҥктелі мутациясын туындатады. жүктеу/скачать 6,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|