14
Қазіргі қоғамдағы өзгерістердің ішіндегі ең бастысы –
қарым-қатынастың типі өзгерді. Нақты айтқанда, қазіргі
қоғамдағы
демократиялық
даму
үрдістері,
нарық
экономикасының қарқынды дамуы нәтижесінде қарым-
қатынастың жаңа және белсенді түрі – диалогтық қарым-
қатынас пайда болды. Кез келген бір ақпаратты жеткізу,
ғылыми пікірді дәлелдеу үшін бұрынғы дәуірлердегідей
қарапайым монолог түрінде баяндау емес, диалог-сұхбат арқылы
пікірталасқа шақыру, мүдделілік туғызу факторлары барынша
белсенді болып отыр. Бұл жағдай ғылыми стильге тікелей
қатысты. Белгілі бір ғылыми тұжырымдарды жеткізу үшін
қазіргі кезеңде әсер ету, шоғырландыру және пікірталас арқылы
дәлелдеу функциялары алдыңғы қатарға шығуда. Осының
нәтижесінде «ғылыми стиль», «ғылым тілі» деп аталатын тармақ
қалың жұршылыққа, көпшілікке қарай бет бұрды; бұл өз
кезегінде ғылыми стиль тілінде өзге де стильдік тармақтардың
тілдік бірліктерінің араласуына, сол арқылы ғылыми-көпшілік
стильдің жаңа тілдік белгілерінің қалыптасуына жол ашты.
Осыған байланысты қазіргі кезеңде жалпы функционалдық
стильдерді негізгі типтерге топтастыру бағыты да байқалады.
Ғалым А.Алдашева былай деп жазады: «... соңғы жарты
ғасыр
көлемінде
қазақ
тілінде
аударылған
прозалық
шығармалардың (ішінара драма жанры үлгілерінің) және
публицистикалық,
ресми,
қоғамдық-саяси,
оқу-ағарту
мазмұнындағы әдебиеттің тілі қалыптасты. Аталған әдебиет
түрлерінің
өзі
іштей
поджанрға,
подстильге
қарай
тарамдалатыны белгілі; алайда аударматану аясынан қарағанда,
функционалдық стильдердің әрқилы түрлерінің, прозаның ішкі
жанрларының тілін топтастыра, жинақты түрде қарастыруға
мүмкіндік беретін бірқатар белгі-сипаттар бар; сол себепті қазақ
әдеби тілімен «қайта жазылған» қарасөз үлгілері, ұтымды
жүйелі түрде атау мақсатында
Достарыңызбен бөлісу: