АУМАҚТАРДЫ ТАЗАЛАУ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ҚҦРЫЛЫС САЛУҒА

ҚР ҚН 1.03-00-2022 
17 
6.3 Уақытша жер ҥсті су бҧру уақытша жолдармен және ӛтпе жолдармен 
қиылысындағы жасанды қҧрылыстар су жинаудың барлық алаңынан осы жасанды 
қҧрылыс ҥшін қҧрылыстарға кіреберістерде және олардың артында арналардың 
шайылмайтын бекітпейтіндей етіп жер ҥсті және тасқын суларды ӛткізеді. Жасанды 
қҧрылыстарды салу кезінде жолдың немесе жолдың осіне кемінде 5 см қҧрылыс 
кӛтермесін ҧстау қажет. Қабық бетінің су ағысы бағытында негізге еңісті тығыздыққа 
дейін нығыздау қажет, бҧл кезде нығыздаушы зат ізінің ізі пайда болмайды. Қиыршық 
тас немесе негіздің қиыршықтасы олардың тҧрақты кҥйіне дейін тығыздалады. Қҧрылыс 
астына шпорды орнату тереңдігі табанның ҥстінен 50 см кем емес. 
6.4 Кесуге немесе қайта отырғызуға жатпайтын жасыл желектер міндетті тҥрде 
жалпы қоршаумен қоршалады. Жҧмыс жҥргізу аймағына тҥсетін жеке тҧрған ағаштардың 
діңдері оларды кесу материалдарының қалдықтарымен қаптай отырып, бҥлінуден 
сақтайды. Жеке тҧрған бҧталарды қайта отырғызады. 
Сақталатын жасыл желектер аймағында топырақты себу немесе кесу кезінде 
ағаштарда шҧңқырлар мен стакандардың мӛлшері ҧшар басының 0,5 диаметрінен кем 
емес және ағаш діңдерінің жанындағы жердің бар бетінен биіктігі бойынша 30 см-ден 
аспайтын болады. 
Кӛгалдандыруға жарамды ағаштар мен бҧталар арнайы бӛлінген кҥзет аймағына 
қазылады немесе қайта отырғызылады. 
6.5 Аумақты ағаштардан тазарту кейіннен бӛренелерді шығару немесе қҧлаған 
ағаштарды қҧрылыс алаңынан тыс жерлерде бӛлу арқылы ағаштарды сол жерде 
бӛлшектеу арқылы орындалады. 
6.6 Тҥбірлерді тамырмен жҧқартады. Тамырға тҥспейтін жекелеген тҥбір 
жарылыстармен ажырату қажет. Зәкірлік тҥбірлерді жобалау қҧжаттамасында кӛзделген 
қашықтыққа ауыстыра отырып, жинауды бульдозерлер топтары жҥргізеді. 
6.7 Ағаштарды қҧлату аумағын тамырымен бірге тазартуды ӛскен алқапты 
ағаштардың ортасынан бастап жоғары кӛтерілген ҥйінділері бар бульдозерлермен немесе 
қабықшалармен орындау қажет. Ағаштар қҧлату кезінде ортасына қарай шыңдармен 
тӛселеді. Қҧлату аяқталғаннан кейін ағаштар тамырымен бірге оларды бӛлу орнына 
ауыстырылады. 
6.8 Ӛсімдік қабатынан тамыр ҥзіктерін жинау аумақты тҥбірлер мен бӛренелерден 
тазартқаннан кейін жҥйелі тҥрде жҥргізіледі. Тамырды ҥзу ӛсімдік қабатынан кең 
ҥйінділері бар параллель ӛту жолдары арқылы алынады. Алынған тамырлар мен 
бҧталарды тазаланған аумақтан кейін шығару ҥшін арнайы бӛлінген орындарға алып 
тастау қажет. 
6.9 Аумақты қҧрылыс салынған қҧрылысқа дайындау қҧрылыс процесінде 
пайдаланылатын коммуникацияларды шығарудан басталады. Газбен жабдықтауды 
ажырату ажыратылған газ желілерін сығылған ауамен ҥрлеуді орындай отырып, оны 
аумаққа енгізгенде жҥзеге асырылады; ал су қҧбырын, су бҧруды, жылумен 
жабдықтауды, электр энергиясын және байланысты ажырату оларды бҧзуға жататын 
объектілерге 
(оларды 
бҧзу 
қажеттілігіне 
қарай) 
енгізулерде 
орындалады. 
Коммуникацияны ажыратқаннан кейін тиісті коммуналдық қызметтер мен тӛтенше 
жағдайлар жӛніндегі аумақтық органның рҧқсатынсыз оларды қайта қосу мҥмкіндігін 
болдырмау қажет. 
6.10 Қҧрылыстарды толық немесе ішінара бӛлшектеу жӛніндегі жҧмыстарды 
орындау басталғанға дейін жҧмыстарды жҥргізудің дәйектілігі мен қауіпсіз әдістерін 
кӛрсете отырып, қҧрылыстарды бӛлшектеудің (бӛлшектеу, бҧзу) технологиялық 
сызбаларын қамтитын ЖӚЖ әзірленеді. 
Қҧрылыстарды толық немесе ішінара бӛлшектеу немесе оларды бҧзу нақты 
қҧрылыс жағдайында қайта пайдалану орынды болатын жекелеген конструктивтік 
элементтерді бӛлшектеуден басталады. Қҧрылысты ішінара бӛлшектеуден кейін ғана 
бӛлшектелуі мҥмкін элементтер бӛлшектеу кезінде зақымданудан барынша қорғалады. 

ҚР ҚН 1.03-00-2022 
18 
Ғимараттарды бӛлшектеу жылыту және желдету аспаптарын, санитарлық-
техникалық жабдықтарды және орнату Электр жабдықтарын, байланыс және радио 
жабдықтарын, газбен жабдықтау жабдықтарын алудан басталады. Ғимаратты бӛлшектеу 
кезінде байланыс бола алатын алып тастауға жатпайтын сымдарды, тіреуіштер мен 
ажыратқыштарды осы байланыстардың пайда болу мҥмкіндігін болдырмайтындай етіп 
бӛліктерге бӛлу қажет. 
Сонымен бірге одан әрі пайдалануға жарамды жақша бҧйымдары, қоршаудың 
металл элементтері, еден бӛліктері және басқа да бӛлшектеуге болатын қҧрылымдар 
бӛліктері мен ғимарат материалдары алынады. 
6.11 Іріктелмеген ағаш, тас және бетон қҧрылыстар сынықтарды кейіннен шығару 
арқылы сындыру және бҧзу арқылы бҧзылады. 
Қҧрылыстың тік бӛліктерін қҧлатар алдында бҧзу кезінде кедергі келтіруі мҥмкін 
жоғарғы жабынды элементтер бҧзылады. Қҧрылыстың тік бӛліктері ішке қарай қҧлайды. 
Автокранның немесе экскаватор-кранның қҧрылысын бҧзу ҥшін пайдалану кезінде 
металл шары жебенің ең кӛп ҧшып кетуі кезінде салмағы механизмнің жҥк 
кӛтергіштігінің жартысынан аспайтын соққы элементі ретінде қолданылады. Жекелеген 
жағдайларда қҧрылыстарды алдын ала әлсірету ҥшін жарылыс жҧмыстары қолданылады. 
6.12 Ағаш жиналмалы қҧрылыстар оларды кейіннен пайдалану ҥшін бӛлшектеледі, 
бҧл ретте сапасыз жиналмалы элементтерді істен шығара отырып. 
Бӛлшектеу кезінде әрбір бӛлінетін қҧрама элемент тҧрақты жағдайды қамтамасыз 
ете отырып, алдын ала бекітіледі. 
6.13 Одан әрі пайдалануға жарамды тас қҧрылыстарды бӛлшектеуден сынған ағаш 
және металл қҧрауыштарды одан бӛлу мақсатында іріктейді. 
6.14 Биіктігі екі қабаттан асатын кірпішті кӛтергіш қабырғалары бар ғимараттар мен 
қҧрылыстар, монолитті темір-бетон және металл қҧрылыстар жалпы қҧрылыстың 
тҧрақтылығын қамтамасыз ететін бҧзу сызбасын қоса отырып, қҧрылыс жобасының 
қҧрамында арнайы әзірленген қҧжаттама бойынша бӛлшектеледі. Блоктарға мҥше 
арматураны ашудан бастау қажет. Содан кейін блоктар бекітіледі, содан кейін 
арматураны кесу және блоктың сынуы жҥргізіледі. Металл элементтер тек бекітілгеннен 
кейін кесіледі. 
6.15 Жиналмалы темір-бетон қҧрылыстар әзірленген жоба бойынша бҧзу 
сызбасымен, монтаждың кері сызбасымен бӛлшектеледі. Бӛлшектеу алдында элементтер 
байланыстан босатылады. 
Қҧрамалы темір-бетон қҧрылымдар механизацияның арнайы қҧралдарымен 
кесілген монолитті ретінде бӛлшектеледі. 
6.16 Ғимараттар мен қҧрылыстардың жер асты бӛліктері міндетті тҥрде жекелеген 
сипатты учаскелер мен орындарда тексеріледі. Тексеру нәтижелері бойынша оларды 
бӛлшектеу тәсілдері нақтыланады. 
6.17 Бҧзылуға жататын іргетасты бастапқы кенжардың пайда болған жерінде 
ашады. Бут қалауынан жасалған іргетастарды соққы қҧрылғылары мен экскаватордың 
кӛмегімен бӛлшектейді. Бутобетонды және бетонды іргетастар ҧру қҧралдарымен немесе 
кейіннен сынықтарды алып тастай отырып, жарылыстармен сілкілеу арқылы бҧзылады. 
Темір-бетон іргетастарды бӛлшектеу қорғаныс қабатын ашудан, арматураны 
жалаңаштаудан және кесуден және оларды блоктарға одан әрі мҥшеліктен басталады. 
6.18 Жолдарды, тротуарларды, алаңдар мен жер асты коммуникацияларын бҧзу 
жӛніндегі жҧмыстарды оларға іргелес аймақтардағы ӛсімдік топырағын алып тастаудан, 
оны арнайы бӛлінген орындарға бӛлшектеу және жинаудан бастау қажет. 
Жолдардың, тротуарлардың және алаңдардың асфальтбетонды жабындарын 
тазалайды және асфальтбетонды кесу немесе бҧзу және оны кейіннен ӛңдеу ҥшін шығару 
жолымен бӛлшектейді. 

ҚР ҚН 1.03-00-2022 
19 
Цемент-бетон жамылғылары мен тӛсемнің астындағы (монолитті) негіздерді бетон 
сынықтарын кейіннен бітеу және шығару арқылы бетон сындыратын машиналармен бҧзу 
қажет. 
Қиыршықтасты және қиыршықтасты тӛсемдер мен тӛсемнің астындағы негіздерді 
осы материалдарды тӛменде жатқан топырақпен ластанудан аулақ отырып, бӛлшектеу 
талап етіледі. Қиыршықтас және қиыршықтас жамылғылары мен тӛсемнің негіздерін алу 
тӛсемді немесе негіздерді қопсытудан, қиыршық тас немесе қиыршық тас ҥйінділеріне 
жинаудан, жиектас тастарды алып тастардан басталады, кейіннен материалдарды қайта 
пайдалану ҥшін шығару. 
Қалыңдығы 5 см-ден асатын қҧмды негіз кейіннен қҧмды пайдалану мҥмкіндігін 
ескере отырып, бӛлшектеу қажет. 
6.19 Жер асты коммуникациялары траншеяларды жер ҥсті немесе жер асты 
суларымен су басу қаупіне ҧшырамайтын учаскелермен ҥзіледі. Ашу экскаваторлармен 
жҥргізіледі. Коммуникацияларды кесу немесе бӛлшектеу орындары міндетті тҥрде 
қосымша тазартылуға жатады. 
6.20 Каналсыз тӛсемнің қҧбыр желілері оларды бӛлек қҧрауыштарға газбен кесу 
арқылы немесе кең ағатын жіктерді бӛлу жолымен бӛлшектеледі. Каналсыз тӛселген 
кәбілдер 
экскаваторлармен 
ашылады, 
қорғаныш 
жабынынан 
босатылады, 
куәландырылып, қайта пайдалану мҥмкіндігі болған жағдайда ҧштарын бітеп, 
ҧнтақталады, тазартылады және барабандарға оралады. 
6.21 Ӛтпейтін арналарда тӛселген қҧбыржолдарды мынадай ретпен бӛліп алу қажет: 
арнаны ҥзу, қҧбыржолдарды жоғарғы жағынан жабатын плиталарды (қабығын) 
бӛлшектеу, қҧбыржолдарды бӛлу орындарында оқшаулауды шешу, қҧбыржолдарды кесу 
және оларды арнадан шығару, арнаның қалған қҧрама элементтерін бӛлшектеу және алу, 
арнаның монолитті элементтерінің сынықтарын бҧзу және траншеядан шығару, 
қҧбыржолдар мен каналдың алынған элементтерін оларды қайта пайдалану мақсатында 
тексеру, жҧмыс орнын иілген элементтер мен сынықтардан босату, қҧбыржолдар мен 
каналдың топырақ қабаттап тығыздалған. 
6.22 Кабельдік коллекторларда салынған кабельдерді куәландыру, ӛлшеу, ҧштарын 
бітеу және кабельдерді барабандарға орап, арналардан шығару қажет. Бҧдан әрі ӛту 
арналарында тӛселген қҧбыржолдар ҥшін мазмҧндалған реттілікпен арналар 
элементтерін алу бойынша жҧмыстар орындалады. 
6.23 Ені 3 метрден асатын ғимараттар мен коммуникациялардың жер асты 
бӛліктерінен орлар мен қазаншҧңқырларды, жаңадан салынып жатқан ғимараттар мен 
қҧрылыстар ҥшін қазаншҧңқырлар аймағына тҥсетін траншеялар мен қазаншҧңқырларды 
қоспағанда, осы жерде кейінгі қҧрылыс жҧмыстарын жҥргізу уақытына қарамастан 
топырақты қабаттап тығыздаумен кӛміледі. 
6.24 Аумақтарды тазартқаннан және абаттандыруға дайындағаннан кейін қабылдау 
мынадай талаптарды ескере отырып жҥзеге асырылады: 
бҧзылуға жататын жер ҥсті және жер асты ғимараттары мен қҧрылыстары 
жойылады. Жерасты қҧрылыстарын жою орындары жер асты қҧрылыстарын бҧзу 
орындарында қазаншҧңқырларды әзірлеу жағдайларын қоспағанда, топырақпен кӛміледі 
және нығыздайды; 
жекелеген жерлер мен тҧтас қҧрылыс аумағының су басуын және қайта тегістелуін 
болдырмайтын уақытша су бҧру орындалады; 
салынып жатқан аумақта сақталатын жасыл желектер қҧрылыс процесінде 
зақымданудан сенімді қорғалады; 
салынатын аумақтан тазартылғаннан кейін ағаштардың тҥптері, діңдері, бҧталары 
мен тамырлары шығарылады, жойылады немесе арнайы бӛлінген орындарда жиналады; 
ӛсімдік топырағы арнайы бӛлінген орындарда жиналады, қайнатылады және 
бекітіледі; 

ҚР ҚН 1.03-00-2022 
20 
жер және жоспарлау жҧмыстары міндетті тҥрде толық кӛлемде орындалады. 
Ҥйінділер мен ойықтар тығыздау коэффициенті жобасының жҧмыс жҥргізуін кӛрсетудегі 
деректер шамасынан кем болмауы тиіс және бас жоспар бойынша аумақты салудың 
жобалық белгілеріне дейін бейіндеу жҥргізіледі. 

жүктеу/скачать 1,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: