Дәріс №1. Геоэкология: геосфералар мен қоғам интеграциясы жайлы ғылымдар жүйесі


Көп жағдайларда  қалдықтарды өңдеу ауаға, су ортасына эмиссияларды қозғалтады



Pdf көрінісі
бет15/28
Дата03.11.2022
өлшемі0,72 Mb.
#156364
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   28
Байланысты:
Д ріс №1. Геоэкология геосфералар мен о ам интеграциясы жайлы

 
Көп жағдайларда 
қалдықтарды өңдеу ауаға, су ортасына эмиссияларды қозғалтады.
 
Мұндай 
операциялар ұзақ уақытты жағдайда қажет емес және уақытша шара ретінде 
жарасымды болып келеді.
 
Негізгі технологиялық цикл шегінен тыс 
қалдықтарды, яғни «құбыр соңында» өңдеу кең таралған, алайда шын 
мәнінде экологиялық мәселелерді шешпейді.
 
Мұндай технология «аз 
қалдықты» немесе «қалдықсыз» атауларына ие.
 
 
Дәріс №6. Адам әрекетінің атмосфераға әсері 2 сағат 
1.
Ауа бассейнінің ластану жолдары 
2.
Атмосфераға антропогендік әсердің ерекшелігі 
3.
Қазақстан атмосферасының ластану дәрежесі 
Жер шарын қоршап тұрған, шаң-тозаң, бу мен газдан құралған 
атмосфера ауасы күн сәулесін жер бетіне жеткенше ұсақ-түйек бөлшектерге 
бөліп, жан-жаққа шашыратып жатады. Күн сәулесін жер бетіне өткізіп
жерден көтерілген жылуды дүние жүзіне жібермей, шыны жабылған 
парниктей әсер етеді. 
Егер атмосферада ауа болмаса көк аспан қап-қараңғы болып, күн 
адамның көзін шағылыстыратын жарық сәуле шашып, жет беті кеуіп
жарылып, одан әрі қыза түсер еді. Бұлт пен жел, жауын-шашын болмай, жер 
бетіндегі температура күндіз +100оС-тан астам ыстық, түнде -100оС-қа дейін 
төмендеп қақыраған аяз болар еді. Сөйтіп бір тәулік ішінде температура 
200оС-қа өзгеріп отырар еді. 
Атмосфералық ауа тым жеңіл, 1метр кубта 1300грамм ауа болады. 
Соған қарамастан жет бетіне түсетін қысым (салмақ) әрбір 1 квадрат см-ге 
1кг-нан келеді. Адам денесінің мөлшері орта есеппен 1,5 квадрат метр болса, 
оған түсетін салмақ 1,5 тоннаға жетіп қалады. Егер адамның ішкі 
атмосфералық қысымы қазіргідей тең болмай, аз болса, олар ауа салмағынан 
жаншылып қалар еді. 
Жердің ең алғашқы ауасы сутектен, метаннан, аммиактан, су 
буларынан және оқшау, басқалармен қосылмайтын (инертті) гелий, неон 
сияқты газдардан тұрған. 
Жер бетінде тіршілік пайда болған кезден бастап жердің алғашқы 
ауасына жер қойнауының және өсімдіктерден бөлінген күкіртті сутек пен 
көмір қышқылгаздары қосыла бастады. 


Алғашқы, көзге көрінбейтін ұсақ организмдер ауадағы сутек, метан, 
аммиак, күкіртті сутек газдарын біртіндеп азайта берді. Мысалы, сутек 
бактериялары ауадағы сутекті, күкірт бактериалары ауадағы сутекті, күкірт 
бактериалары жанар таулардан бөлінген күкіртті сутекті тотықтырып, қара 
қошқыл, көк және көкжасыл балдырлар көмірқышқыл газды пайдаланып, 
ауаға оттек газын бөле бастады. 
80 км биіктіктен 1000-1200 км-ге дейінгі аралық Ионосфера болып 
табылады. Мұнда ауа өте сирек, молекулалар қаншама жылдам қозғалса да 
адамдары да жәй термометрді де жылытпайды. Ауаның ионды болуы оның 
электрлік қасиетіне байланысты. Мұнда мысалы криптон – 85 көп 
жиналғандықтан жердің кедергі күші азайып, тіпті өзгеруі де мүмкін. 
Ауаның ең жоғарғы, өте селдір, биіктей келе көрінбей кететін, 
протондардан құралған, 1000-1200 км-ден 1500 км-ге дейінгі аралығын 
Протоносфера деп атайды. 
Атмосфералық ауа таусылмайтын табиғи қорға жатады. Оның жалпы 
салмағы 500 трлн тонна, оның ішінде оттек 105 трлн тонна. Жыл сайын 10 
млрд тонна оттек жұмсалып, осыншама ауаға қосылып жатады. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   28




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет