«Орхон ескерткіштерінің тексі»
еңбегінде
жарияланады.
Бұл отандық түркологияның басты жаңалығы болады. Ғалым осы
жұмыстың аудармасы жайында былай дейді: «Бұл дәуірге дейін орхон ескертіштері қазақ
тіліне
аударылып, зерттелмей келген еді. Жасалып отырған аударма көркем аударма емес,
ғылыми аударма, текстегі сөздер сол мағыналары бойынша тура жасалып отыр» [2].
Ғалымның ғылыми аудармамен беруі мәтінді тілдік тұрғыдан талдау үшін ұсынып отыр
деп түсінеміз. Көне жазудың қазақша аудармасы көптеген кейінгі зерттеушілердің
ғылыми жұмыстарына арқау болды. Аталмыш еңбектің тағы бір артықшылығы – соңында
көне ескеркіштер бойынша
сөздік
ұсынуы. Ғалымның сөздік түзудегі мақсаты –
біріншіден, көне дәуірдегі жазба мұраның лексикалық құрамының картинасын көрсету,
екіншіден, сол дәуірдегі сөздердің мағыналық ерекшеліктерін анықтау болса керек.
Сөздіктегі кейбір көне лексикалық тілдік бірліктердің ортағасыр, ескі қазақ жазба
ескерткіштерімен лексикалық сабақтастығын анықтауға тырыстық
.
Осы тұрғыдан
мағыналық өзгерістеріне қарай екіге бөліп қарастырдық: мағыналары сақталған сөздер;
мағыналық өзгерістерге түскен сөздер.
➢
Мағыналары сақталған сөздер:
Айғучысы
–
кеңесші
. Мұңар меңзету айды шер
айғучы
оқығыл мұны сен айа
білгүчі.
Мұны меңзеп өлең-дағы жазылған, оқып, біліп, шығармағын жадыңнан
(ҚБ).
Азун (ажун)
–
дүние.
Мұнұңтек йар ашеқында болұб зар
ажун
ләззәтлеріндін
болды бизар.
Осылай жарға деген ғашықтықтан болып зар, дүние ләзаттарынан
болды безер
(ХШ).
|
