Семинар сабақ 15 сағат ожсөЖ 45 сағат Барлығы 135 сағат Орал 2011 ж
жүктеу/скачать 0,94 Mb. Pdf көрінісі
|
Әлем әдебиетінің тарихы (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- ЕЖЕЛГІ ГРЕКИЯДА КОМЕДИЯ ПАЙДА БОЛЫП, ДАМЫҒАН АЙМАҚТАР
| КОМЕДИЯНЫҢ
ДƏСТҮРЛІ ҚҰРБАНДЫҚ РƏСІМІНЕ ЖƏНЕ ТРАГЕДИЯҒА ҚАТЫНАСЫ. Ежелгі грек комедиясына Дионис құдайға деген табынушылықтың (культ) көптеген элементтері карикатуралық жəне пародиялық түрде енді. Олар – хор, агон (екі жартылай хордың айтысы) енді екі – жаңа дəстүр мен ескі дəстүрдің айтысы ретінде енді, парабаса (хордың көрермендерге қарай қозғалып, оның ақын атынан көрермендерге қарата айтатын сөзі), өте бай безендірілген жəне түрлі-түсті бетперделер (маскалар), алтарь жанындағы күлдіргіш пен оның жанындағы жиналған тобыр – бұл абыз бен халықтың көшірмесі. Аристотельдің айтуынша, трагедияда көрермендерге əсер ететін басты күштер – қорқыныш, кейіпкерлерге деген аяушылық сезім, сондай-ақ көрермендердің күнделікті тұрмыстан бір сəт арылып, өмірдің қатал да əділ заңдарына тікелей куə болып, жан- дүниесі бір серпілген көңіл-күйі. Ал комедия болса, көрерменді жалған мұқтаждық көріп жүрген кейіпкерлерге деген күлкімен жұбатады. Дегенмен де, бұл екі жанрдың – трагедия мен комедия – екеуі де, негізінен, Дионис құдайға табынушылықтан пайда болған. Трагедия мен комедия өздерінің діни-рəсімдік мағыналарын өте ерте жоғалта бастады да, көп ұзамай құлиеленуші полистің ең өміршең идеяларын бейнелейтін көркем қойылымдарға айналды. Сөйтіп олардың құрамындағы діни рəсімдердің тек жұрнағы ғана қалды. Ауылдық мекендерде пайда болған комедия алғашында қалалық мəдениетке қарсы антагонизм жағдайында дамыды. ЕЖЕЛГІ ГРЕКИЯДА КОМЕДИЯ ПАЙДА БОЛЫП, ДАМЫҒАН АЙМАҚТАР 4. МЕГАРЫ. Тарихта Мегары аймағының комедияға қатыстьылығы туралы анық емес мəліметтер бар. Бұл аймақта б.э.д. ҮІ ғасырдың басында-ақ алғашқы комедиялар пайда болған. Олардың құрылымы онша күрделі болмаған, бірнеше күлкілі қойылымдардан тұрған. Бірақ бұл мегарлық комедиялар туралы деректер əлі де толық дəлелденбеген, олар толыққанды зерттеуді талап етеді. 5. СИЦИЛИЯ. Ежелгі Грекияның бір бөлігі – Сицилияда мим деп аталатын қойылымдар пайда болған. Мимнің мəні – халықтың күнделікті тұрмысын күлкілі түрде бейнелеу. Бұл қойылымдар əртүрлі күлкілі қимылдар мен іс-əрекеттерге толы еді. Жалпы сицилиялық комедиялардың негізінде сол мимдер жатыр деген ғылыми болжам бар. Бір айқын нəрсе – осы халық арасында туындап, дамыған мим кейінгі əдеби мимнің өмірге келуіне ықпал етті. əдеби мимнің тарихта аттары қалған өкілдері – б.э.д. Ү ғасырда өмір сүрген Софрон мен Ксенарх. Олар өткір прозалық əрі күлкілі диалогтық қойылымдар жазған. Мысалы, Софронның «Балықшы», «Шалдар», «Киім тігушілер», «Айды аулаған əйелдер», «Сиқыршы əйелдер» атты қойылымдарының үзінділері бізге жеткен. Сицилиялық комедияның бізге белгілі тағы бір өкілі – Эпихарм. 6. АТТИКА. Ежелгі Грекияның Аттика атты аймағында грек комедиясы өз дамуының шырқау шыңына жетті деуге болады. Мұнда комедия трагедияның ықпалынсыз бөлек жанр ретінде өз алдына жеке даму жолына түсті. Осы Аттика аймағында алғаш рет Дионисий мейрамдары кезінде комедия жарысы өткізіле бастады. Мұндай оң өзгерістер комедия жанрын күшейтіп, оның жеке əдеби жанр ретіндегі дамуын жеделдете түсті. Мемлекет тарапынан трагиктерге берілетіні секілді, комедиографтарға да қаржаттай немесе заттай көмек көрсетіле бастады. Аристофанға дейінгі тарихта белгілі комедиографтар – Хионид, Магнет, Кратет, Ферекрат. Хионид пен Магнет туралы мəліметтер мүлде жоқтың қасы. Кратет пен Ферекрат комедияларынан тек аз үзінділер ғана жеткен. Бірақ осы үзінділердің өздері-ақ Кратет пен Ферекрат шығармаларының негізі, идеясы, құрылымы, мазмұны мен сюжеті туралы бірқатар мағлұмат береді. жүктеу/скачать 0,94 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|