Қазақ Әдебие­ТІ



Pdf көрінісі
бет14/90
Дата29.11.2022
өлшемі2,89 Mb.
#160370
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   90
Байланысты:
811-002-002к-20 КазЛитра 11 каз УЧЕБНИК ЕМН

Жа­рас­қан­Әб­ді­ра­шев­
­
(1948–2001)
Әде­би­ет­ке,­оның­ішін­де­поэ­зия­ға­кел­ген­топ­тың,­шо­ғыр­дың­ең­бір­жа­ры­ғы,­ең­бір­сәу­ле­
лі­сі,­ең­бір­жұл­дыз­ды­сы­–­Әб­ді­раш­тың­Жа­рас­қа­ны.­Ол­–­ал­ғаш­қы­өлең­де­рі­нен­бас­тап­ақ,­
өзі­нің­ақын­еке­нін,­ақын­бол­ған­да­да,­жақ­сы­ақын­еке­нін­та­ныт­қан­жі­гіт.­Жал­пы­бі­лі­мі,­ақын­
дық­күш­қу­аты­бір­ел­дің­поэ­зия­сы­ның­ту­ұс­тау­шы­сы­бо­ла­тын­дай­мүм­кін­ді­гі­әб­ден­бар­жі­гіт.
Тұ ман бай Мол да ға лиев
Зерделі­ой


22
«Жа лын» альма на хы ның сын жә не поэ зия бө лі мін бас қар ған. 1974–1985 жыл-
да ры «Жұл дыз» жур на лы ның сын және биб лиог ра фия бө лі мі нің мең ге ру ші сі, 
1989–1992 жыл да ры Қа зақ стан Жа зу шы лар ода ғы жа нын да ғы Көр кем ау дар ма 
және әлем дік әде би ет тер бай ла ны сы бас ре дак ция сы Тө ра ға сы ның орын ба са ры, 
1992–1997 жыл да ры «Та ма ша» са ти ра лық те ле ха ба ры ның Бас ре дак то ры қыз мет-
те рін ат қар ған. Одан кей ін гі өмі рін шы ғар ма шы лық де ма лыс қа ар най ды.
Жа рас қан Әб ді ра шев қа ла мы нан қан дай шы ғар ма лар ту ын да ды?
Жа рас қан – шы ғар ма шы лы ғы сан қыр лы (ли рик, са ти рик, сын шы, ау дар-
ма шы) ақын. Ол қа зақ әде бие тін де гі әзіл-ос пақ, эпиг рам ма, сон дай-ақ эпи та-
фия (грек. 
epіtaphіos
– қа бір үс тін де гі) жан рын жа ңа дең гей ге шы ғар ды. Ақын 
өлең де рі нің та қы ры бы – ру ха ни құн ды лық, ту ған жер, адам гер ші лік, елі міз-
дің та ри хы. Ж.Әб ді ра шев тің «Жа ңа жыл ға – жа ңа жыр», «Отан», «Кір ме ші 
жиі тү сі ме», «Мәңгі көктем» жә не т.б. өлең де рі не ән дер жа зыл ды.
Ақын ның «Тұң ғыш кі тап» деп атала тын тыр на қал ды кі та бы 1969 жы лы 
жа рық көр ді. Бұ дан соң «Ақ қай ран» (1970 ж.), «Най за ғай лы жаз» (1971 ж.), 
«Сая хат» (1972 ж.), «Па ра сат пен па рыз» (1973 ж.), «Да ла, се нің ұлың мын» 
(1975 ж.), «Со ғыс тан соң ту ған дар» (1977 ж.), «Пер зент па ры зы» (1980 ж.), 
«Са на соқ па ғы» (1988 ж.), «Әзі лің жа рас са» (1989 ж.), 3 том дық таң да ма лы 
жыр лар жи на ғы: «Са на соқ па ғы», «Кө ңіл көк па ры», «Ше жі ре лі ша ңы рақ» 
(1998 ж.) шық ты. Ал эпи та фия жан рын да жа зыл ған «Құл пы тас» жи на ғы ақын 
қай тыс бол ған cоң, 2 ай дан кей ін ға на жа рық көр ген.
Ақын ау дар ма са ла сы на да ең бек сі ңі ріп, орыс жа зу шы сы М.Зо щен ко ның, 
үн ді ақы ны Р.Та гор дың (1969 ж.), фран цуз ақы ны П.Элюар дың (1972 ж.), бе-
ла русь ақы ны Я.Ку па ла ның (1982 ж.) таң да ма лы өлең дер жи на ғын, ба ла лар 
ақын да ры К.Чу ко вс кий дің «Дәрі гер Айбо лит», А.Бар то ның «Ой ын шық тар», 
«Өсіп ке лем» си яқ ты ту ын ды ла рын, сон дай-ақ А.С.Пуш кин нің, А.Блок тың, 
Г.Гей не нің таң да ма лы өлең кі тап та рын, Б.Окуд жа ва ның, Е.Ев ту шен ко ның, 
Р.Рож дест венс кий дің және бас қа лар дың шы ғар ма ла рын тәржі ме ле ген. Ақын-
ның өз шы ғар ма ла ры да орыс, не міс, венгр, ук ра ин, өз бек, тә жік, әзір бай жан, 
тү рік мен, қыр ғыз, са ха тіл де рі не ау да рыл ған.
Ж.Әбдірашев М.Жұ ма ба ев атын да ғы әде би сый лық тың ие ге рі, Қа ра бу ра 
атын да ғы мү шәй ра ның бас жүл де ге рі бол ды.
Ж.Әбдірашевтің қазақ әдебиетіне сіңірген зор еңбегі ескеріліп, ақын-
ның Алматыдағы соңғы жылдары тұрған үйіне ескерткіш тақта орнатылды. 
2001 жылдан бері Алматы қаласында Ж.Әбдірашев көшесі бар. Туған жері Арал 
қаласында да көше мен мектепке Ж.Әбдірашевтің есімі берілген.
...Жарасқан­ туған­ жердің­ мұңын­ жырлап­ шарқ­ ұрар­ шабытты­ сәттері­ әлі­ талай­
тол­қын­жыр­боп­туарын­сезгендей­ақ­екен.­Оған­уақыт­куәгер­болды­–­«Дала,­се­
нің­ұлыңмын»­кітабы­шығармашылық­таңы,­туған­жеріне­тілектес­бір­тамшы­қаны­
(жаны­ дегенім)­ болды.­ Туған­ жерге­ деген­ өжеттігі­ сондай,­ оқтын­оқтын­ оралып­
отырады.­Оралған­сайын­өркенді­ойлары­желкенді­жырларға­айналып,­толқыннан­
соңғы­толқындай­бірінен­бірі­асып­түсіп­жатар­еді.
Жақау Дәуренбек


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   90




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет