Тараз мемлекеттік педагогикалық институтының хабаршысы ғылыми-педагогикалық журнал

195 
Б33 
502.3 
 
"ӚТПЕЛІ КЕЗЕҢ" ӚТПЕЛІ 
 
Бегалиева С., Желеубай Қ. 
Тараз мемлекеттік педагогикалық институты, 
№44 Ш.Смаханҧлы атындағы орта мектеп, Тараз қ. 
 
Қазақта:"Қыз – қуыршақ,бала-құлыншақ"-дейді.Біздің қоғамның күрделі дамуы қауіпті экологиялық 
орта оқушылардың денсаулығына да ӛз әсерін тигізуде.Оқушылар "ӛтпелі кезеңді" мектеп жасында 
басынан кешіреді."Ӛтпелі кезең" әр балада әр түрлі деңгейде ӛтеді.Осы кезеңде мұғалімдер тарапынан 
түсінушілік,психологиялық кӛмек керек.Ең басты міндет дұрыс тәрбие беру.Тәрбиені мектептен бұрын 
оқушы ӛз отбасынан алады.Сонымен бірге қазақ мәтелі: "Ұяда не кӛрсең,ұшқанда соны ілерсің" деген 
ұлағатты сӛзі осы тәрбиенің бпстауы болып табылады.Кӛптеген ғплымдардың пікірінше,бала мінез 
құлқының қиындығы 6-8 сыныптарда,әсіресе ұл балаларда байқалады делінген.Бірақ соңғы жылдары
мінез-құлқы қиын оқушылардың арасында "жасару" тенденциясы байқалады.Мінез-құлқы қиын оқушылар 
арасында жүргізілген кӛптеген зерттеулер қорытындысы бойынша қиын балалардың психологиялық 
ерекшеліктері теориялық тұрғыда Выготский Л.С еңбектерінде талқыланды,сондай-ақ А.С Макаренко 
тәжірибелерінен де үлкен орын алды. Мінез-құлқы ауыр оқушылар кӛбінесе ашуланшақ болып келеді. 
Баланы үй-іші кӛп еркелетсе,онда ол болмашы нәрсеге тез ашуланып,күйіп-пісетіні кездеседі. 
Керісінше күтпеген жағдайда"жақсы" "ӛте жақсы" деген баға алса, жұрттың кӛзінше соған қатты 
қуанғанын жасыра алмайды. Мазасыз түрге жататын балалпр тыныш,қайырымды жағдайды 
қажетсінеді.Сонымен бірге тәртіп бұзушылық салдарының негізі-сабаққа үлгере алмаушылық.Кейбір 
оқушылар қатар құрбыларынан сабақта артта қалып қойып,тәртіп бұзуын ӛзінше батырлық деп 
санайды.Мұны ӛзгелердің кӛзінше кӛрсеткісі келеді.Бұл мінез кӛбіне менменсуден,бала мінезінің дұрыс 
тәәрбиеленбеуінен болады.Тәртіп бұзу баланың тек ӛзіне байланысты емес.,оның үй ішіндегі жағдайларға 
да,айталық ата-ана бірлігінің жоқтығына және баласына қойған талаптың әр түрлі болып кетуіне 
байланысты. Бала үнемі жақсы,жайлы психологиялық жағдайда тәрбиеленуі,оқуы,ӛсуі қажет.Сонда 
балада жағымды "МЕН" бейнесі қалыптасады,ӛзіне деген сенімділігі,ӛзіндік сезімі қалыптасады. Мұндай 
"МЕН" бейнесі кез-келген баланы жақсы жағдайға,нәтижеге жетуіне,дұрыс дамуына мүмкіндік 
береді.Мектеп қабырғасында баланың бар қылығы мұғалімдердің кӛз алдында ӛтеді.Мұғалім ата-анамен 
тығыз байланыста болуы керек.Әр ұстаз шамасынша сабағында ӛрескел тәртіп бұзған,талаптан тыс мінез 
кӛрсеткен,болмаса бәсең сабаққа үлгерімі нашарлаған оқушының ата-анасымен жүзднсіп,пікір 
алысып,тәрбие жұмысын жүргізуі тиіс. 
Абайдың тағылымындағы кӛңіл бӛліп, назар аударатын және бір мәселе – баланың бойына ӛзі жақсы 
кӛген адамынан жақсы, жаман мінездердің тез даритындығы. Жақсысынан жаманы тезірек дариды. 
Сондықтан,ата-ана мен мұғалімнің баланың кімге еліктеп, кіммен достасып, шүйіркелесіп жүргеніне назар 
аударуы қажет. Сонда ғана біз "Баланың жақсысы қызық, жаманы - күйік" деген Абай сӛзінің 
шынайылылығын сезініп, ӛзін күйікке қалдырмайтын ұл мен қыз тәрбиелейтініміз сӛзсіз. 

жүктеу/скачать 2,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: