«Научный импульс» Декабрь, 2022 1784 rivojlanishida nuqsoni bo‘lgan bolalarni o‘rganishga комpleks
жүктеу/скачать 0,77 Mb. Pdf көрінісі
|
Xasanova Mashxura Muxammadsidiqovna
часть 2 « Научный импульс » Декабрь , 2022 1787 sharoitlami tashkil etishdan iborat bo'lganinsonparvarlik tamoyilidir. Bu tamoyil bolani chuqur va diqqat bilan o'rganish, yo'lida uchraydigan qiyinchiliklami bartaraf etishni talab etadi. Agar umuta’lim maktab sharoitida ko'rsatilgan barcha keraqli va mavjud bo'lgan choralar ijobiy natijalar bermasa, bolani maxsus muassasaga o'tkazish masalasi qo'yiladi va bunga ota-onalaming roziligi kerak bo'ladi. Bajarilishi shart bo'lgan tamoyil - bu bolalami kompleks o‘rganish tamoyilidir. Bu tamoyil muhokama paytida barcha mutaxassislar: vrachlar, defektologlar, psixologlar tomonidan tekshirish natijasida olingan ma’lumotlami e’tiborga olishni shart deb belgilaydi. Agar mutaxassislaming fikri turlicha bo'lsa, bolani yana bir bor tekshirish belgilanadi. Eng muhim masalalami hal etishda bolaning manfaatlari birinchi o'rinda turish zarur. Ta’kidlash joizki, bolani o'rganishda ko'rsatilgan tamoyilga amal qilish uning holatini komissiyadan oldin aniqroq bilib olish, rivojlanishidagi nuqsonlar sabablarini aniqlab olish imkonini beradi. Misol uchun, pedagog birinchi bo'lib kuchayib borayotgan parishonlik, charchashlik, yig'loqilik alomatlariga e’tiborini qaratadi. Vrach esa o'z navbatida bu o'zgarishlaming sabablarini aniqlashga yordam beradi va ulami bartaraf etish uchun keraqli tavsiyalar beradi. Har tomonlama va to‘liq o‘rganish tamoyili ham katta ahamiyatga ega. Bu tamoyillar bolaning bilish faoliyati, hissiy-idoraviy doirasi va xulqini tekshirishni nazarda tutadi. Shuningdek, bolalarning aqliy qobiliyatlarning shakllanishiga ta’sir etadigan jismoniy rivojlanishi ham e’tiborga olinadi. To'liq o'rganish deganda bolaning psixik rivojlanishi alohida olingan qobiliyatlari rivojlanishining yig'indisi emasligini, shuning uchun bola haqida uning idroki, xotirasi yoki psixik funksiyalarning holatini tekshirish asosidagina xulosa chiqarib bo'lmasligini esda tutish lozimligini tushunamiz. Bolani har tomonlama, to'liq o'rganish agarda u bolaning faoliyati jarayonida: o'qish, mehnat yoki o'yin faoliyatlarida amalga oshirilsa, muvaffiqiyatli bo'lishi mumkin. Bolani o'rganish, tekshirishda foydalaniladigan metodlar ham, materiallar ham ulaming yosh va xarakterologik xususiyatlarini e’tiborga olgan holda maksimal darajada individuallashtirilishi lozim. Komissiya a’zolari bola bilan aloqa o'matishlari lozim. Bu bolaning shaxsi sifatlarini: qiziqishlarini, irodaviy harakatlarining holati harakatlaridagi maqsadga yo'nalganlik, asosiy psixik jarayonlarning xususiyatlarini yaxshiroq anglashga yorda beradi. Dinamik o'rganish tamoyili. Defektologlar uchun eng o'ziga xos hisoblangan tamoyil- bu bolalami dinamik o'rganish tamoyilidir. Unga binoan tekshirish jarayonida bola bilgan va bajara oladigan vazifalargagina emas, balki uning ta’lim olishdagi imkon iy at lari ga ahamiyat qaratish kerak. Bu tamoyil asosida L.S.Vigotskiyning bolalaming “yaqin rivojlanish zonasi” to'g'risidagi nazariyasi, ulaming ta’lim olishdagi potensial imkoniyatlari yotadi. Bolaning aqliy rivojlanishi qancha yuqori bo'Isa, u yoki bu vazifani bajarish, olingan tajribani yangi vaziyatda qo'llashni shuncha muvaffaqiyatli o'rganadi. Aqliy rivojlanishda orqada qolgan |