Оқулық Алматы «Атамұра» 2018 (ХVІІІ-ХІХ ғасырлар) ҚазаҚстан тарихы
жүктеу/скачать 32,77 Mb. Pdf көрінісі
|
Снимок экрана 2023—01—17 в 17.53.40
- Бұл бет үшін навигация:
- 2. Тарихи деректер.
| Тәтiғара,
Шал, Көтеш жы раулардың жыр- лары халық арасында кеңiнен таралды. ХVIII ғасырдағы қазақ ақындары мен жыраула- ры шығар малары ның басым көпшiлiгi ұрпақтан ұрпаққа ауызша жет кiзiлiп келдi. Тек ХIХ–ХХ ғасырларда ғана қазақ және орыс зерттеушiлерiнiң ел аузынан жазып алуы арқасында баспа бетiнде жарық көрдi. 2. Тарихи деректер. Қазақтарда жазба әдебиет інің өзіндік ұлт тық нақыштағы түрі ерекше өріс алды. Соның ішінде халық ауыз әдебиетiнiң тарихи әңгiмелер деген жан ры күштi дамыды. Әңгімелерде қазақ халқының тарихы қамтылды. Ондай әңгiмелердi әдетте көпке белгiлi билер мен шешендер айта- тын. Дәс түрлi қазақ қо ғамында олар керемет зор сый-құрметке бөленетiн. Той, астарда дала ның қызыл тiлге шебер шешендерi өз тың даушыларын қызықты та рихи ертегi, әңгiме, хикаяттармен таныс тыратын. Тарихи әңгiмелерде ұлағатты нақыл сөздер мен мақал-мәтелдер жиi айтылатын. Мұның жастарды тәрбиелеуде маңызы зор болды. Жастар естiген әңгiме ле рiн есте сақтап, одан үлгi-өнеге алды. Атап айтқанда, Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би айтыпты деген әңгiмелер мен нақыл сөздер бiз дiң заманымызға дейiн жеткен. ХVIII ғасырдағы тарихи әңгiме лер дiң негiзгi тақырыбы – қазақ халқының жоңғар шапқыншылығы на қар сы күресi мен Едiл қалмақ- тарымен болған соғыстар. Белгілі орыс ғалымы Б. Куфтин былай деп жазды: «Жалпы қазақтар туа біткен шешен халық: өзінің ойын, пікірін сөз кестесіне салып, көркемдеп, мәнерлеп, бейнелеп жеткізеді». 3. Шежiре. ХVIII ғасырда әрбiр қазақ отбасында өзiндiк ше жiресi бо- латын. Көшпелi өмiр салтын ұстанған қоғамда генеалогия ны бiлу мiндеттi парыз еді, тегiн бiл меген тексiз саналды. Егер қожалар мен сұлтандар өздерiнiң шығу те гiн жазбаша шежiре арқылы анықтаса, дала төсiнде көшiп-қонып жүрген қазақтар бұл ақпаратты ауызша айтылатын дерек- терден алды. Ше жiре қазақ қоғамында маңызды рөл атқарды: бiрiншiден, жүктеу/скачать 32,77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|