ӘЛЕУМЕТТІК ӨЗГЕРІСТЕР 441
pi мүшелерін өздеріне қосылуға үгіттеп көндіреміз деген үмітпен
пошта арқылы брошюралар жолдай алады. Сонымен қатар ол қыл-
мыстық ахуал өршіген қала тұрғындарын қауіпсіздік үшін қолда
қару болу керектігіне сендіру мақсатында жариялы түрде жина-
лыс өткізе алады. Культтік және экстремистік топтар сияқты өзге
де ұйымдар адамдарды көзқарастарының мүлде дұрыс еместігіне
сендіру арқылы өзіне тартады.
Құрылымды орталықтандыру әдістері арқылы кімдерді тарту-
ға болады? Әлеуметтік қозғалыс белсенділерін зергтеу нәтижесі бо-
йынша, жаңа қатысушыларды тартуда идеология және наразылық
маңызды болғанымен шешуші фактор - жеке байланыстар мен торап-
тар. Адам қаншалықты идеологияға берілсе де жанында мүдделес се-
ріктестері болмаса белсенді мүше бола алмайды. Егер оның достары,
туыстары мен таныстары қолдау білдірудің орнына қозғалысқа қарсы
шықса да белсенді мүше болуы екіталай (McAdam & Paulsen, 1993).
Kepi қозғалы стар Kepi қозғалыстар дегеніміз - қарсы күресетін қозғалысқа мүлде өз-
геріс енгіздірмейтін немесе оған қарсыласуға тырысатын әлеуметтік
қозғалыс (Lo, 1982; Meyer & Staggenborg, 1996). Kepi қозғалыстар кез кел-
ген қозғалысқа жауап ретінде пайда болуы мүмкін және олар не сол-
шыл, не оңшыл болып келеді.
Егер үш шарт сақталса, онда кері қозғалыстар белең алады (Meyer
& Staggenborg, 1996). Біріншіден, алғашқы қозғалыс аз ғана болса да
жетістікке жетуі керек. Егер қозғалыс сәтсіз болса оған ешкім қарсы
шықпайды. Ал қозғалыс толықтай сәтті болып көрінсе, онда оппози-
цияның пайдасы шамалы болмақ. Мысалға, темекі тартатындардың
көбі жұмыс орнында шылым шегуге тыйым салатын ережелерді еш-
бір қарсылықсыз қабылдады. Ал қоғамдық орындарда, мейрамхана-
лар мен барларда темекі шегуге тыйым салынған кезде олар өздерін
қолдаушылар барын түсінді. Осындай орындардың иелері тұтынушы-
дан айырылып қалмау үшін олардың сөзін сөйледі. Міне, сондықтан
да аталған тыйымға қарсылық пайда болды.