Шикі дән ұлпасының мөлшері мен сапасын анықтау

73 
 
Орташа үлгіден 25 г шөкім алады, оған t = 18
0
С 13 мг су құйып, қамыр былғағышпен 
немесе қолмен қамыр илейді. Иленген қамырды 20 мин-қа жай қояды. Одан кейін 
қамырды жууға кіріседі, серпімді дене пайда болғанша дейін жуады. Жууды шикі дән 
ұлпасын сыққанда түссіз су аққанша дейін жалғастырады. Жуылған шикі дән ұлпасын екі 
алақан ортасына қолға жабысқанша сығып, өлшейді. Одан кейін тағы да 5 мин жуады, 
сығады, тағы да өлшейді. Шикі дән ұлпасы жуылған деп есепеледі егер екі өлшем 
айырмасы 0,1 г аспаса. Шикі дән ұлпасының көлемін шөкімге қатысты % өлшейді. Шикі 
дән ұлпасының сапасы ИДК – 1 құралында анықталады.
Жуылған шикі дән ұлпасынан 4 г шөкім бөліп алып, одан шарик жасап 15 мин t = 
18
0
С суға салып қояды, сосын серпімділік қасиетін анықтайды. Содан кейін шарикті 
құралдың столының ортасына қояды, оны еркін түсетін пуансонның ауырлығына керек 
етеді.
30 сек өткен соң құралды сөндіреді, сосын оның көрсеткіштерін жазып алады. 
Құралдың көрсеткіштеріне қарай, дән ұлпасын белгілі бір сапа тобына жатқызады. 
 
29 кесте –Шикі дән ұлпасының сапа көрсеткіштері 
 
Аспап көрсеткіші 
Сапа тобы 
Шикі дән ұлпасының сипаттамасы 
0-ден 15 дейін 
3 
Қанағаттанарлықсыз берік 
20-дан 40-қа дейін 
2 
Қанағаттанарлық берік 
45-тен 75-ке дейін 
1 
Жақсы 
80-нен 100-ге дейін 
2 
Қанағаттанарлық әлсiз 
105-тен 120-ға дейін 
3 
Қанағаттанарлықсыз әлсiз 
Күлділікті анықтау. 
 
Ұнның күлділігін әртүрлі әдістермен анықталады, оның ішіндегі маңыздысы 
үдетусіз күлдету болып саналады. Егер үдетуді қолдану арқылы талдау жасаса, соңғы 
болып азот қышқылы немесе магнилі сірке қышқылының ерітіндісі қолданылады. 
Күлділікті негізгі әдіс бойынша анықтағанда, ұннан 20-30 г шөкім алады, оларды 2 
шыны арасына орналастырады, содан кейін ұнды 1,5-2,0 г алдые – ала тесілген 
тигельдерге орналастырады. 
өнімі бар тигельдерді муфельді пешке салады. Қыздыруды қара бөлшектердің 
жоғалуына дейін жүргізеді, ол күл ақ немесе сұр түс болғанша дейін жүреді, содан кейін 
игельдерді эксикаторда суытып, өлшейді. 
өлшенген тигельді қайта тесіп 20 мин бойы суытып, өлшейді. Күлдетуді келесі екі 
өлшемдер бірдей салмақ бергенше жүргізеді. 
Күлділікті құрғақ затқа қатысты мына формуламен есептейді: 
Х=
)
100
(
1
100
100
w
G
G




, 
мұнда
G – ұн шөкімінің массасы, г 
G1 – күлдің массасы, г 
W – ылғалдылық, % 
Егер күлділікті үдетумен анықтаса, онда тигельдер мен шөкімдерді алдынғы 
әдістеме сияқты дайындайды.
Күлдетуді 1 сағ бойы жүргізеді, күл сұр түсті болғанша үдетеді, сосын тигельдерді 
суытады, әрбіреуіне 2 -3 тамшы химиялық азот қышқылын тамызады. Қышқылды муфель 
пешінің есігінде буландырып, тигельдерді муфель ішіне салады, онда 20 мин бойы 
ұстайды. 

74 
Күлділіктен кейін тигельдерді эксикаторда суытып, өлшейді. Күлділікті жоғарғы 
формула бойынша есептейді. Екі өлшемнің айырмашылығы 0,05 % аспау тиіс. Өлшеу 
дәлдігі 0,0002 г, құжатқа жазу дәлдігі 0,01г.

жүктеу/скачать 0,91 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: