Электртехникалық аморфты қоспалардың магнитті қасиеттері

Аморфты қоспаларды жоғарғы қысымды құбырларды арматуралау, шиналардың 
металкордын жасау жəне т.б. үшін қолданады. Келешекте аморфты қоспаларды сермер 
дайындау үшін пайдалану мүмкін. Мұндай сермерлерді энергияны шоғырландыру жəне 
автокөліктердің жұмыс сипаттамасын жақсарту үшін электр станцияларындағы шекті 
жүктемені жабу үшін жəне т.б. қолданылуы мүмкін. 
Коррозияға шыдамдылықпен үйлескен жоғары беріктік аморфты қоспаларды, теңіз 
суымен жанасып жұмыс істейтін кабельдерді, сондай-ақ пайдалану шарттары агрессивті 
ортаның əсерімен байланысты бұйымдарды жасау үшін қолдануға мүмкіндік береді. 
Аморфты таспадан тұрмыстық мақсатта қолданылатын заттарды жасайды: ұстара жүзі, 
өлшеуіш жəне басқалар. 
Құрамында хром, молибден, вольфрам болатын, аморфты жоғары көміртекті болаттар 
бұзылуға қарсы жоғарғы кедергіге жəне термиялық тұрақтылыққа ие: мысалы, 
Fe
54
Cr
16
Mo
12
C
18
3 800 МПа созылу кезінде беріктік шегіне жəне 880 К кристаллдану 
температурасына ие. Сонымен қатар, аморфты жоғары көмірсутекті болаттар жоғары 
коррозиялық сипаттамаларға ие жəне ескіру кезінде морттануға сезімтал емес. Мұндай 
қоспаларды аса берік композиттерде пайдаланған жөн. 
Әйнектер қатты салқындатылған сұйықтықтар болғандықтан, олардың қыздыру кезіндегі 
кристаллдануы əдетте қатты ұрық жасалумен жүреді, ол біртекті аса майда түйірлі металл 
алуға мүмкіндік береді. Бұл оңай иілетін, оны кесуге жəне оптималды кескіндеме алу үшін 
қалыптамаға ұшыратуға болатын, жұқа таспа түріндегі арнайы дəнекер алуға мүмкіндік 
береді. Дəнекерлеу үшін, таспа құрамы бойынша гомогенді жəне дəнекерлеуге ұшырайтын 
бұйымның барлық нүктелерінде сенімді байланыс қамтамасыз ететіні аса маңызды. 
Дəнекерлер жоғары коррозияға шыдамдылыққа ие, авиациялық жəне ғарыштық техникада 
қолданады. 
Құрамында хром бар, темір жəне никель негізді аморфты қоспалар əртүрлі коррозиялы-
агрессивті орталарда коррозияға аса жоғары кедергіге ие. 
Аморфты қоспалар, тұзды қышқылдағы анодты поляризация жағдайында да питтингті 
коррозияға мүлде ұшырамаған. 
Аморфты металлдарды жиі болашақтың материалдары деп атайды, бұл олардың, 
қарапайым кристаллды металлдарда кездеспейтін , қасиеттерінің бірегейлігімен байланысты. 
Н
АНОКРИСТАЛДЫ ҚОСПАЛАР
.
Мұндай қоспалар, мөлшері 10... 20 нм болатын а-темірдегі 
кремнийдің қатты ерітіндісінің кристаллдары (нанокристаллдар) мен осы кристаллдардың 
төңірегінде жұқа (бірнеше атомды қабаттар) қабықша жасайтын, аморфты фазадан тұруы 
мүмкін аралас аморфты-кристаллды құрылымы бар қоспалар. 
315

Нанокристаллды қоспалар үшін магнит индукциясының жоғарғы мəні 
B
S
>
1,2 Тл мен 
магнитті жұмсақ кристаллды жəне аморфты қоспалар дəрежесіндегі гистерезисті магнитті 
қасиеттердің үйлесімділігі тəн. А-темірдің қатты ерітіндісінің нанокристаллдарының 
құрамында шамамен 18...20% (ат.) кремний бар, сондай-ақ қатты ерітінді ішінара ретті күйде 
кездеседі. Магнитті қасиеттер тұрғысынан, оптималды термиялық өңдеуден кейін (1 сағат 
ішінде 530.550 °С температурада күйдіру ) аморфты фазаның көлемді бөлігі 20.40 % құрайды 
жəне бастапқы аморфты қоспаның құрамымен салыстырғанда ниобий, мыс жəне бормен 
байытылған. 
Басқа нанокритсллды қоспалармен салыстырғанда Fe
73j5
Cu
1
Nb
3
Si
13j5
B
9 
құрамды қоспада 
ең жақсы магниттік қасиеттер бар, ол өндірістік ауқымда жасалады жəне пайдаланылады. 
Өтандық өнідіріс орындары шамамен осындай химиялық құрамды 5БДСР қоспасын 
шығарады. 
Нанокристаллды қоспаларды, оларға қойылатын негізгі талаптар үлкен қанығу 
индукциясы, қайта магниттелуде жоғалтулардың аз, өтімділік мөлшері жоғары болатын 
құрылғыларда қолданады. Олар жоғары коррозияға шыдамдылыққа ие. Қарапайым көміртекті 
болаттар наноқұрылымды күйде, арнайы коррозияға шыдамды болаттармен салыстырғанда, 
аса жоғары анти коррозиялық қасиеттерге ие екендігін тəжірибелер көрсетті. 
Наноқұрылымды нитинол айрықша жоғары серпімділік пен ҚЖЭ көрсетеді. Магнитті қатты 
жəне магнитті жұмсақ материалдардың қасиеттері қарапайым кристалл күйдегі 
аналогтарының сипаттамаларын айтарлықтай басып озады. 
Көлемді 
наноқұрылымды 
материалдардың 
механикалық 
қасиеттері 
ерекше 
қызығушылық туғызады. Холла—Петча өрнегіне сəйкес наноқұрылымдарды қалыптау аса 
берік күйге əкеледі. Металл түйірінің өлшемін 10 мкм-ден 10 нм-ге дейін кішірейту беріктікті 
шамамен 30 ретке арттыруға мүмкіндік береді. 

жүктеу/скачать 8,95 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: