Байланысты: Күдеринова Құралай монография Қазақ жазуының тарихы
ы -
жаны, малы, тары деген
сөздерде
н -ның,
л -дың,
р- дың соңынан естілетін
дыбыстың
белгісі. Сөздің басында, ортасында
ы- ны қысқа һәм көмескі естіп,
бар-жоғы еленбейтін орындарда жазбаймыз. Мысалы
қн, қр, қрн, жлм, жлтр деген сөздердің ішінде <
ы>- ның барлығы аз сезіледі,
хатта сезілмейді деп те айтуға болады. Бұл сөздерді /
ы/- ны
жазғанда да жазбағанда да осылай оқимыз. Жазбағанда
оқылуымызға кемшілігі болмаса, оны жазуға да қажет жоқ.
Қаны, жаны, малы деген сөздерді
ы- ны жазбай, со-лай оқи алмаймыз,
сондықтан сөздің аяғында
ы жазу қажет. Сөз басында
ы- ның өзі
жазылмаса да, сүйеніш харпі алиф жазыла-
ды. Мысалы:
ықтын,ынтық, ырғақ” .
Талқыға салынған мақалаларда, мысалы, Ғ.Мусин:“Әпенденің
ы харпін сөздің аяғына ғана жазып,
басқа жерде жазбаймыз деуі
де қызық емес пе? /Ы/ аяғында керегі болған сияқты басқа жер-
лерінде де керегі болса керек” деп, қарсы пікір білдірген.
Бірақ ғалым фонемалық мәні болғанмен, жазылған сөзді
оқуға зияны тимесе, үнемдеп жазу принципін осы дауысты
таңбасына қатысты алған деп білеміз.
Жалпы, ғалым дауыстылар жүйесінің таңбалануын былай
бөлген:
1) <
ы> дыбысына қатысты жазу үнемділігін жасаған.
2) <
е> дыбысының таңбасын үнемі бейнелеп отыру керек,
өйткені сөз мағынасына әсер етеді. <
о>, <ө> қысаң еріндіктер
сөз аяғында
е -мен таңбалану.
3)
