Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы
жүктеу/скачать 1,76 Mb. Pdf көрінісі
|
Күдеринова Құралай монография Қазақ жазуының тарихы
| е,
к, g әріптерімен, болмаса дәйекші арқылы белгіленетін етеді. Сонда бұрынғы 13 таңба 7 таңбаға дейін қысқарған: а – <а>, <ә>; о – <о>, <ө>; у – ь – <ы>,<і>, i – е – u – <ұ>, <ү>. Жеке әріп-фонемалар емлесі туралы. Жобадағы өзгеріс – қазіргі қазақ графикасының басты проблемасы – қосар әріп ( ұу, үу, ый, ій ) таңбаларының дара таңбаға ауыстырылуы бол- ды. Қ.Жұбановтың көзі тірісінде қабылданбаған жоба 1956 ж. М.Балақаевтың ұсынуымен ірі ғалымдардың құп көрмегеніне қарамастан жүзеге асқаны белгілі. Қ.Жұбанов құлаққа шалынғанның бәрі таңбаға ие болмайты-нын парықтап, бір таңбамен мағына ажырататын екі фонеманы да беруге болатынын көрсеткен. Қ.Жұбановтың айтуынша, дау-ыссыз дыбыстар жеке бөліп айтуға келмейді. Б әрпін не бы , не ыб , р әрпін не ыр , не ры деп айтамыз. Қазақ тілін әлі дыбысшыл кезеңге түгел жетіп болмаған, буыншыл қасиеттерін түгелімен жойып бітірмеген тіл деп табады ғалым. Сонымен қатар, Қ.Жұбановтың “буын жігін айыртуды есеп- ке алма. Қандай жазуда да буын жігін таптыру методикасын шығартып алуға болады” деген сөзі буын ауызша тілдің бірлігі, тасымал жазба тілдің бірлігі екенін аңғарғанын білеміз. Оны буынның кірігуіне келтірген мысалдарынан байқауға болады: атене, ағеке, жақсат деген сөздер – айтылу нормасына сай буынға бөлінгендер. Автор дауысты дыбыс таңбаларын мағына айырудан бөтен, көбінде буынның жуан-жіңішкелігін көрсететін қарақшы деп таниды. Бүгінгі қазақ орфографиясындағы бір қиындық екінші буындағы жүктеу/скачать 1,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|