Оқулық «Білім беруді дамыту федералдық институты»
МЕН СЫЙЫМДЫЛЫҚ ЭЛЕМЕНТТЕРІ
жүктеу/скачать 21,72 Mb. Pdf көрінісі
|
Nemtsov-E-lektr-tehnika-zh-ne-e-lektronika.-O-uly-
- Бұл бет үшін навигация:
- МЕН СЫЙЫМДЫЛЫҚ ЭЛЕМЕНТТЕРІ
| МЕН СЫЙЫМДЫЛЫҚ ЭЛЕМЕНТТЕРІ
Конденсатор деп зарядтарды жинақтайтын құрылғыны атайды . 1.7, а суретінде әрқайсысының ауданы S - ке тең, бір - бірінен d арақашықтықта вакуумда орналасқан екі параллелді қоршауға ие, қарапайым жазық конденсатор бейнеленген. Егер конденсатордың жоғарғы және төменгі қоршауларының арасына u ab > 0* кернеуді салса, онда конденсатордың жоғарғы және төменгі қоршауларында бірдей оң және теріс бос зарядтар q q б ± = ± жиналады. Конденсаторда жинақталған q заряд, салынған кернеуге пропорционал u ab =u C : q = Cu ab = Cu C (1.9) мұндағы С пропорционалдық коэффициенті конденсатордың электрлік сыйымдылығы (сыйымдылығы) деп аталады . Сыйымдылықтың СИ - дегі өлшем бірлігі — фарад (Ф): 1 Ф = 1 Кл/В = 1 А с/В. Жазық конденсатордың қоршаулары арасындағы электр өрісі S q d u ab 0 / / ε ξ = = (1.10) кернеулігіне ие, (егер шектік әсерін ескермесек) біртекті болады (1.2- мысалды қараңыз ). __________________ * Бұл жерде және бұдан әрі уақытқа тәуелді электрлік шамаларды лездік мән деп атаймыз және кіші әріптермен белгілейміз: u кернеу , i ток, e ЭҚК және т.с.с. 11 (1.9) бен (1.10) қатынастарын салыстыра отырып, жазық вакуумдық конденсатор сыйымдылығы үшін d S C / 0 ε = өрнегін аламыз. Жазық конденсатордың сыйымдылығын арттыру үшін оның қоршауларының арасындағы кеңістікті диэлектрикпен толтырады (1.7- мысал , б ). Электр өрісінің әсерінен кеңістікте бейберекет бағытталған диэлектриктердің дипольді молекулалары бағдарланудың басым бағытын иеленеді . Бұл ретте, біртекті диэлектрик ішіндегі диполді молекулалардың оң және теріс зарядтары бір - бірінің орынын толтырады ( 1.7, б суретінде штрих сызықтармен белгіленген ), ал жазық конденсатордың қоршауларының шекарасында q байл байланысқан зарядтардың орыны толтырылмаған қабаттары қалып қалады. Оң (теріс) зарядталған қоршау шекарасында теріс (оң) байланысқан зарядтардың қабаты орналасады. Байланысқан зарядтар бар болған кезде конденсатор ішіндегі электр өрісінің кернеулігі S q q d u байл ab 0 / ) ( / ε ξ − = = (1.10) Осыдан шығатыны, электр өрісінің сондай кернеулігінде, демек u ab = u C кернеулерінде, q заряды көбірек болуы қажет. Сондықтан (1.8) бен (1.9) шығатындай, жазық конденсатордың сыйымдылығы осындай вакуумдық конденсатордың сыйымдылығымен салыстырғанда артады : d S C r / 0 ε ε = (1.11) Кейбір диэлектриктердің параметрлерінің мәндері 1.1- кестеде; конденсаторлардың шартты графикалық белгілері 1.2- кестеде ; а 1.7- сурет б в 12 түрлі диэлектриктер негізіндегі конденсаторлардың кейбір типтерінің сипаттамалары 1.3- кестеде келтірілген. Құрамында, мысалға алюминийдің жұқа оксидті пленкасы қолданылатын электролиттік конденсаторлар ең үлкен сыйымдылыққа (15 000 мкФ дейін) ие. Оксидті пленка электр өрісінің кернеулігінің тек бір бағытында ғана диэлектрик болып табылады. Осы себепті электролиттік конденсаторлар , салыстырмалы түрде аз салынған кернеуде (5 — 450 В) тек бір полярлықта ғана жарамды. жүктеу/скачать 21,72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|