7-бала:
-Елді кім, үйді кім бүлдіреді?
– депті қарт.
- Ата, елді өсекші бүлдіреді, үйді ақылсыз бала бүлдіреді.
- Есіңде болсын, ақылсыз басшы елді бүлдіреді, ақылсыз әйел үйді бүлдірер.
Әкім – ақылсыз болса – ел тозады, өсек әкімді өсірмейді. Өсекті тыңдау - әкімге
жараспайды, өсиетті тыңдау тақтағы ханға жараспайды, - депті қария.
8-бала
:
- Үйдегі алтын қазық кім? –
депті қарт.
- Ата, үйдегі алтын қазық бала, - депті жігіт.
- Жоқ балам, үйдегі алтын қазық – ана. Ана ақылды болса, бала дана болады. Ана тәрбиесі
қызға үлгі, әке тәрбиесі ұлға үлгі. Ана ақылшың, әке қамқоршың, ағаң қорғаушың, інің
сүйенішің, қарындасың қанатың екенін ұмытпа. Ананы сыйламағанның ақылы кем, әкені
сыйламағанның жақыны кем. Ананың мейірімі көзінде, ықыласы көңілінде, ақылы
сөзінде, - депті қарт.
9-бала:
- Өмір сүру үшін не қажет?
– депті қарт.
- Ата, өмір сүру үшін алтын, ақша, нан, мал қажет, - депті.
- Жоқ балам, адамның өмір сүруі үшін су, от, тұз, қыз, ақыл қажет. Су тіршіліктің нәрін
береді, от өмірдің сәнін береді, тұз астың дәмін келтіреді, қыз көңілдің сәнін келтіреді,
ақыл өмірдің мәнін береді. Адам ақылмен ағайынды табады, ақылсыз адам ағайыннан
безеді, - депті қарт.
10-бала:
- Шындықты не бұзады?
– депті қарт.
- Ата, шындықты тіл бұзады, - депті жігіт.
- Дұрыс, балам, шындықты тіл бұзса, өкініші көбейеді, не өсек көбейеді. Шындықты білу
қиын, айтылған сөзді тоқтату қиын. Адал адам шындықты білсе, өсек қылады. Өсек ерді
бұзады. Өсекті көп айтқан шындықты білмейді, шындықты білген өсекшіге ере бермейді.
Өмірде шындықты өсек бұзады, - депті қарт.
11-бала: - Адамға ақыл беретін кімдер?
– депті қарт.
- Ата, ана тілі ғой ақыл беретін, - депті жігіт.
- Жоқ балам, ана тілі ойды өсіреді. Адамға ақыл беретін ата-ана, ұстаз, досы екенін
12
ұмытпа. Ата-ана ақылын баласы мен қызына айтады, ұстаз шәкіртіне айтады. Жақсы ақыл
адамды тез есейтеді. Адамға ақыл беретін адал дос. Адал дос ақылшың, ақылшы дос –
жақының. Досы көптің табысы көп, табысы көптің жақыны көп. Достықтың көзі ақылдан
басталады, - депті қарт.
Достарыңызбен бөлісу: |
