Ацпаратты е вдеу теориясы: кодтау жене сацтау

Ацпаратты е вдеу теориясы: кодтау жене сацтау
аталады. Мунда байланыс - етютш (магынасы жагынан), ал дэлел - байланысты ка- 
был алушы немесе байланыс эсер ететш элемент. Мысалы: 
eat cake
жэне 
solve puzzles.
Байланыс аргументтер1 курдел1 пайымдау курау ушш бастауыш немесе баяндауыш 
кызметш аткара алады. Мысалы: 
Fred eat (s) cake, solv (ing) puzzles (takes) time.
Ортак элемент болган жагдайда пайымдаулар б1р-б1р1мен езара байланысады. 
Мундай ортак элементтер адамдардын мэселелерд1 шешш, сырткы талаптарга сэй- 
кестенд1руше, элементтер арасында уйлестш орнатуына кемектеседг Ортак элемент 
жок кезде трансфер орын алмайды, барлык б ш м жеке-жеке сакталады жэне акпарат- 
ты ендеу баяу юке асады. Ал адам б1р затка катысты бш м нщ баска затка да катысы 
болуы мумшн екешн бшмейдг
5.7-сызба пайым желшерш керсетедг Ондагы ортак элемент «мысык» (cat), себе- 
б1 ол -
The cat walked across the front lawn
жэне 
The cat caught a mouse
пайымдарынын 
б1р белЫ. С о н ы пайымдаудын уйлерге байланысты келес пайымдаумен, ал онын 
тышкандар жайлы пайымдаумен байланысты екешн байкауга болады.
Деректерге суйенсек, пайымдаулар иерархиялык курылымга сай уйымдаскан. 
Коллинс жэне Квиллиан (1969) адамдардын акпаратты сактау нактылыгы аса жога- 
ры денгейде екенш керсеттг Мысалы, ¥МЖ-дагы «жануар» торабы «козгалады», 
«жейдш сиякты деректерд1 жогары денгейде сактап калады. Мундай категорияга 
«кустар», «балыктар» да шредг «К^устар» категориясына шретшдердщ «канаттары 
бар», «уша алады» жэне «кауырсындары бар» (тауыктар да кус болганымен, олар уша 
алмайтынын ескерщз). Кустардьщ тамак жеп козгалуы «кус» денеш нде сакталмай- 
ды, себеб1 бул акпарат жануардын жогары ден еш н е гана катысты. Коллинс пен Квил­
лиан «жадтагы концептшер негурлым алыс орналасса, оны еске туару ушш согурлым 
кеп уакыт кетедш деп есептейдг
Акпараттар унем1 иерархиялык тургыдан уйымдаспайтыны аньщталганнан кешн 
бул идеяга б1ркатар езгерютер енпзшдг Осыган байланысты жануарлар иерархия- 
сында «колли» (шотландтык овчарка) «жануардан» гер1 «суткоректшерге» жакын бо- 
лып шыкты. Алайда адамдар коллидщ суткорекпге емес, жануарга жакын екешмен 
келюед1 (Rips, Shoben, & Smith, 1973).
Тагы б1р айта кететш жайт - б1зге таныс акпарат езше катысты концеппмен б1р- 
ге де, ортак касиетше карай да сакталуы мумшн (Anderson, 1990). С1зде куска жем 
салатын астау болып, кустардын одан калай жем терш жеп жургенш керш журсещз, 
«жеу» сезш «кустар» мен «жануарлар» угымдарымен катар есте сактайсыз. Алайда 
бул нэтиже пайымдаулар уйымдаскан жэне б1р-б1р1мен езара байланысты деген т ш р - 
д1 жокка шыгармайды. Кей бшмд1 иерархиялык тургыдан уйымдастыруга болганы­
мен, акпараттын кеб1 пайымдау желшер1нде ж уйеаз орналасады.
Пайымдаулар:
«Мысьщ Y^AiK алдындагы кегалда ©pi-6epi ЖYP». (The cat walked across the front lawn). 
«Мысьщ тышкан устап алды». (The cat caught a mouse).
____ 
8pi-6epi__________
Yй алдындагы кегал
I 
\
Yй

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: