Акпаратты е вдеу теориясы: кодтау жене сацтау
есте сактауды жаксартады, ce6e6i жатталуы кажет материалдар 6ip-6ipiMeH жYЙелi
турде 6айланыскан. Eip 6елгiнi еске туару онымен 6айланысты баска 6елгiнi еске
тYсipедi. Зерттеулер 6алалар мен Yлкендеp арасында кодтауды уйымдастырудын аса
пайдалы екенiн керсетш отыр (Basden, Basden, Devecchio, & Anders, 1991).
Материалды дурыс уйымдастыра 6шудщ 6ip жолы
ретшде акпарат Yзiндiле-
piн логикалык тYPде 6ip-6ipiмен 6айланыстыруды айтуга 6олады. 5.6-сыз6а жан-
жануарлардын 6ip-6ipiмен иерархиялык 6айланысын кеpсетедi. Жануарлар патша-
лыгы ен 6асында, ал 6асты категориялар теменде (мысалы, CYткоpектiлеp, кустар,
6ауырымен жоргалаушылар) орналаскан. Жануартектестерден
кейiнгi денгейде
жеке жануар тYpлеpi 6еpiлген.
Акпаратты уйымдастырудын тагы 6ip жолы ретшде мнемоникалык тэсiлдеpдi
(10-тарау) жэне менталды 6ейненi (6-тарау) айтуга 6олады. Мнемоника окушылардьщ
колындагы
материалды дамытып, жетiлдipуге кемектеседi. Мысалы, олар жаттауы
керек сездердщ 6ipiншi эpiптеpiн акронимдерге, уксас ттркестерге немесе сейлемдер-
ге айналдыра алады (Matlin, 2009). Кей6ip мнемоникалык тэсшдерге елестетудi де
жаткызуга 6олады. Мысалы, екi сездi есте сактау Yшiн (мысалы,
бал
жэне
нан)
олар-
ды 6айланыстырып жаттай аламыз (мысалы,
бал жагылган нан).
Са6ак 6арысында
аудиовизуалды материалдарды пайдалану окушылардын елестете 6iлу мYмкiндiгiн
арттырады.
Сызбалар.
Жасам мен уйымдастыру сыз6аларды курастыруга кемектеседг
Сызба
деп
ете кеп акпаратты магыналы жYЙе pетiнде уйымдастыратын курылымды айтамыз.
Сыз6аларга 6iздiн жагдайлар туралы жалпы 6iлiмiмiз кipедi (Matlin, 2009). Сыз6алар
дегенiмiз - сырткы ортамен 6айланыс кезiнде колданатын жоспарымыз. ¥сак акпа-
раттарды магыналы 6ipтутаска айналдыру Yшiн Yлкенipек 6ipлiктеp кажет (Anderson,
1990). Сыз6алар кYнделiктi iс-эpекетiмiздi 6акылап, 6аскарып отыруга жэpдемдеседi
(Cooper & Shallice, 2006).
Достарыңызбен бөлісу: