Дейл Шнук. Оқыту теориясы indd

5 -Т А Р А У
Коннекционистш тэсшдщ 6ip кем ш ш п - бул жуйе жадтагы кептеген бел1мдердщ 
кайсысын калай iске косуды бiлмеуiнде жэне олар езара жалгаскан желшермен калай 
байланысады дегендi тYсiндipе алмауында. Паттерндер жаксы калыптаскан жагдай- 
да бул процесс онай iске асатын тэpiздi. Мысалы, нейрондар телефон конырауына, 
суык желге жэне муFалiмнiн «Барлыгьщ беpi карандар!» - деп назар аудартуына калай 
жауап беру керектЫн «бшедйк Жаксы калыптаспаган паттеpндi юке косу сэл киы- 
нырак. Эрюмде «нейрондар ез бетiнше калай юке косылады» деген сурак туындауы 
мумкш. Бул сурак ете манызды, себебi ол окыту мен жад арасындагы байланыстын 
pелiн тYсiндipiп беруге кемектеседг Байланыс угымы шындыкка айналып, бiздiн нев- 
рологиялык кызмет женiндегi бiлiмiмiзге негiзделгенiмен (2-тарау), бул yлгi бупнп 
кунге дейiн окыту мен мэселеш шешуден геpi, тYЙсiктi гана жаксы тYсiндipiп келедi 
(Mayer, 1992). Ал б ш м беруде ол аса манызды.
о к ы т у
 ТЭС1ЛДЕР1
Акпаратты ендеу кагидалары бiлiм беру саласында кенiнен колданылып келдi. Акпа- 
ратты ендеу кагидаларына катысты окыту тэсiлдеpi pетiнде алдын ала уйымдастыру- 
ды (advance organizers), б ш м беру шарттарын жэне танымдык жYктеменi айтамыз.
Алдын ала уйымдастыру
Алдын ала уйымдастыру
- сабактын басында жана материалды еткен материалмен 
байланыстыруга кемектесу максатында колданылатын юрюпе сез (Mayer, 1984). 
Мундай уйымдастыру тYpi окушылардын назарын олар бiлуi керек манызды кон- 
цептiлеpге аударып, идеялар арасындагы байланысты кеpсетедi, жана материалды 
окушылардын бiлiмiмен сабактастырады (Faw & Waller, 1976). ¥йымдастыру тэсш
pетiнде мэтшмен бipге беpiлетiн карталарды да айта аламыз (Verdi & Kulhavy, 2002). 
Инклюзивтi концептiлеpдiн оларга багынышты концептшерден туратыны - окушы­
лардын ¥М Ж курылымынын еpекшелiгi. ¥йымдастыру (органайзерлер) аса жогары 
кipiктipiлген (инклюзивтт) денгейдегi акпаратпен камтиды.
Оpганайзеpдiн концептуалдык негiзi Осубелдiн (1963, 1968, 1977, 1978; Ausubel 
& Robinson, 1969) 
магыналы бш м алу (meaningful reception learning)
теориясына су- 
йенедi. Жана материал ¥М Ж сай келетiн концептшермен жYЙелi турде байланыскан 
кезде окыту мэндi болады. Баскаша айтсак, жана материал жадтагы акпаратты арт- 
тырады, жетiлдipедi немесе толыктырады. Магыналылык адамнын жасы, бiлiм коры, 
элеуметпк экономикалык мэpтебесi, алган бiлiмi сиякты тулгалык факторлармен де 
тыгыз байланысты.
Осубел дедуктивт бiлiм беpудi колдайды: ол алдымен жалпы бiлiм беpiлiп, сосын 
накты мэселеге кешу кажет дейдг Бул муFалiмдеpдiн окушыларга бiлiмдi бip-бipiмен 
байланысты бipнеше белiкке белiп, оны жадтагы осыган уксас контентпен байланыс- 
тыруга кемектесуiн талап етедi. Акпаратты ендеу тургысынан карастыратын болсак, 
модельдщ басты максаты - ¥М Ж пайымдау желiлеpiн жана бiлiм аркылы кенейпп, 
олардын арасында байланыс орнату.
Алдын ала уйымдастыруга тYсiндipу (экспозитпк) немесе салыстыру сипаты тэн. 
Tycmdipe отырып уйымдастыру
окушыларга сабакты тYсiнуге кажетп жана бiлiм

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: