Ацпаратты е вдеу теориясы: кодтау жене сацтау
бередг Оларга концептшердщ аныктамасы мен генерализацияны жаткызуга болады.
Концепт аныцтамалар
концет-шерд^ концет-шер иерархиясын жэне концептшердщ
касиеттерш сипаттайды. «Жылыканды жануарлар» концеттсш тYсiндiрген мугал1м
оган аныктама (ягни ш ш температурасы салыстырмалы тYPде теракты болатын жа-
нуарлар) берш, оны концептшер иерархиясымен байланыстырады (жануарлар элем1)
жэне оган сипаттама 6еред1 (кустар, суткоректшер).
Генерализация
(жалпылау) деге-
шм1з - болжамдарга немесе накты 61р идеяларга бастайтын жалпы кагидалар. Белгш
61р мекенд1 жалпылама суреттеу ушш генерализация былай жасалуы керек: «Кырат-
ты жерлерде шеи аз еседш. Мугал1мдер
генерализацияга мысал берш, окушыларга
баска мысал келшруге тапсырма бере алады.
Салыстырмалы уйымдастыруда
жана материал
окушыларга таныс материал -
дармен салыстырыла отырып таныстырылады. ¥йымдастырудын бул тYрi ¥М Ж же-
лшерш юке косып, байланыстырады. Мугал1м адамнын кан айналу жуйесш тусшдь
рш жатыр делш. Ол кан айналымын каннын тYзiлуi, ортасы, максаты сиякты ортак
концептшерд1 колдану аркылы коммуникация жуйешмен байланысты тус1нд1ре ала
ды. Салыстырмалы уйымдастыру тшмд1 болуы ушш балама ретзнде колданган ма-
териалдарды окушылар жаксы тус1ну1 керек. Акпараттын туш ш каз
болуы окытуга
кедерп келшредт
Осылай уйымдастыру б ш м алуды сапалык тургыдан жаксартады, себеб1 олар
окушылардын контентп тэж1рибелермен байланыстыра алуына кемектесш,
транс-
ферд1 жещлдетед1 (Ausubel, 1978; Faw & Waller, 1976; Mautone & Mayer, 2007). Карта-
лар ете тшмд1 уйымдастыру турше жатады жэне технологиялардын кемепмен сабак
уйретуге де сай келед1 (Verdi & Kulhavy, 2002). ¥йымдастыруга катысты 61ркатар мы-
салдар 5.3-косымшада бершген.
Окыту шарттары
Гейн (1985) акпаратты ендеу кагидаларын сипаттайтын б ш м беру теориясын жасап
шыгарды. Бул теория
оцыту шарттарын
немесе окыту орын алган кезде басымдык-
ка ие болатын жагдайларды ерекше атап керсетед1 (Ertmer, Driscoll, & Wager, 2003).
Еш мэселеге ерекше кещл белген жен. Б1р1нш1 -
оцыту нэтижесШц тургн
аныктау.
Гейн окыту нэтижесшщ бес турш аныктады (кеиш рек сез болады). Екшш1 -
оцытуга
эсер ететт жагдайды
немесе факторды аныктау.
Оцыту нэтижесг.
Гейн (1984) окыту нэтижешнщ бес турш аныктады: интеллек-
туалды дагдылар,
вербалды акпарат, танымдык стратегия, кимыл-козгалыс дагдыла-
ры жэне кезкарастар (5.2-кесте).
Интеллектуалды дагдыларга
ережелерд1, тэртштерд1 жэне концептшерд1 жат-
кызамыз. Олар процедуралык бш м нщ немесе еш мдш ктщ 61р
тург Б ш м нщ мун-
дай тYрi сейлеуге, жазуга, математикалык есептерд1 шыгаруга, гылыми кагидаларды
проблемаларга катысты колдануда кажет.
Вербалды ацпарат
немесе декларативтж б ш м - болып жаткан окигалар жайлы
акпарат. Вербалды акпарат фактшерд1 немесе сол калпымен еске тYсетiн магыналы
жазбаларды камтиды (мысалы, елеищн немесе «Жулдызшалы тудын» (АКШ гимш)
сездер1). Сызбалар - вербалды акпараттын 61р тург
Достарыңызбен бөлісу: