А кпаратты енд еу теориясы: еске TYcipy жене умы ту

А кпаратты енд еу теориясы: еске TYcipy жене умы ту
кещ стжтш кабшетт темен окушылардын динамикалык визуализациясы жогары бола- 
ды деп есептейдг Динамикалык визуализацияны саралау (турл1 кадрю аркылы акпа- 
ратты белшектеп жетшзу) сырткы танымдык жуктемеш азайтуы мумкш (5-тарау), ал 
бул окушылардын акпаратты жаксы ендеуше кемектесед1 (мысалы, ¥М Ж -да кодтау 
жэне сактау) (Spanjers, van Gog, & van М етёпЬоег, 2010).
Деректерге CYЙенсек, адамдар абстрактш заттарга да визуалды бейнен колдана 
алады екен. Керст пен Ховард (1977) окушыларга келштердщ, елдердщ жэне жануар- 
лардын келем1 мен абстрактш елшемдерш (мысалы, куны, эскери куш1, жырткыш- 
тыгы) салыстыруга тапсырма бередг Олардын нэтижелер1 уксас болды: заттар адамга 
негурлым жаксы таныс болса, оган жауап беру уакыты да согурлым арткан. Мысалы, 
келем1 бойынша сшеусш мен тлд1 салыстыру мушзтумсык пен бегемотты салыстыру- 
дан онай. Зерттеуге катысушылар абстрактш елшемдерд1 калай елестетп, -rimi олар- 
ды елестетп ме деген сурактын эл1 жауабы жок. Мумкш, олар абстрактш елшемдерд1 
пайымдаулар денгешнде гана колданган шыгар? Мысалы, АКШ пен Ямайканын эске­
ри кYшiн «Ямайкага (караганда) А^Ш -тын эскери кYшi (жогары)» 
(The) United States
(has) more military power (than) Jamaica)
деген пайымдауды колдана отырып салысты­
ру сиякты. Б1р-б1р1мен байланыскан идеялардын кесшш болып келетш бш м картала- 
ры окушылардын бш м алуына кемектесед1 (O’Donnell, Dansereau, & Hall, 2002).
Визуалды жад жэне ¥МЖ
Зерттеушшер визуалды жадтын ОЖ-дын курамдас белЫ екешмен келюкешмен, бул 
бейнелер ¥М Ж -да сактала ма, жок па дегенд1 талкылауда б1р ортак пш рге келе ал- 
мады (Kosslyn & Pomerantz, 1977; Matlin, 2009; Pylyshyn, 1973). 
Еюжацты код тео­
риясы
осы мэселемен тшелей айналысады (Clark & Paivio, 1991; Paivio, 1971, 1978, 
1986). ¥М Ж бшмд1 ею тYрлi жолмен сипаттайды: тш аркылы керш с тапкан бшмд1 
сипаттайтын 
вербалды жуйе
жэне визуалды, кещст
1
кт
1
к акпаратты сактайтын 
бей-
нелгк/образдъщ жуйе.
Бул жуйелер б1р-б1р1мен езара байланысты - вербалды кодты 
бейнелш кодка, бейнелш кодты образды кодка ауыстыруга болады. Б1рак айырмашы- 
лыктар да жок емес. Вербалды жуйе абстрактш акпаратка сай келсе, бейнелш жуйеш 
накты заттарды немесе окигаларды сипаттау ушш колдануга болады.
Шепардтын эксперименттер1 елестетудщ пайдалылыгын ашык колдаганымен, 
ол ешжакты код теориясына сеш мдш к таныта коймайды. Бул кезкарасты колдайтын 
тагы б1р зерттеулер адамдардын абстрактш сездерден гер1 накты сездерд1 жаксы жат- 
тайтынын керсетш отыр (Terry, 2009). Бул нэтижен ешжакты код теориясы былай ту- 
сшдареда: накты сездерд1 вербалды жэне визуалды турде кодтауга болса, абстрактш 
сездер тек вербалды турде гана кодталады. Адамдар накты сездерд1 еске туаргенде 
осы жадтын екеуш де юке косса, абстрактш сездер жагдайында тек вербалды жадты 
юке косады. Бейнелш мнемоникалык медиатор мэселесше катысты зерттеулер ешжак- 
ты код теориясын куптайды (10-тарау).
Кер1сшше, 
бгртутастъщ теориясы (unitary theory)
¥МЖ-дагы барлык акпарат 
вербалдык код (пайымдау) решнде керш с табады деп санайды. ОЖ-дагы бейнелер 
¥М Ж-дагы кодтардан жасалады. Бул угымга жанама турде болса да Мандлер мен 
Джонсон (1976), Мандлер мен Ритчи (1977) колдау бшдареда. Вербалды материал 
сиякты, визуалды акпаратты кабылдау кез1нде де адамдар сызбаларды пайдаланады. 
Элементтер белгш б1р улпге сай келген жагдайда окигаларды есте жаксы сактай 
алады. Элементтер дурыс уйымдастырылмаса, есте сактаудын да денгей темендейдг

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: