Дейл Шнук. Оқыту теориясы indd

6 -Т А Р А У
ешнш1 окушы ушш еске туирудщ пайдасы кеп болатындыктан, мундай кезде эр оку- 
шынын ерекшел1ктерш де ескеру кажет.
Еске туаре отырып б ш м алу мотивацияга да эсер1 етед1 (9-тарау). Бшмд1 еске 
тус1ре алатын окушылардын одан да жаксы керсетшшке жетем1з деген сешм1 арта 
тусед1 (Chapter 4; Schunk & Pajares, 2009). Бш мге кол жетшздш деген сешм окушы- 
ларды эр1 карай б ш м алуды жалгастыруга итермелейдг Осылайша еске туарудщ
окытуга типзер мотивациялык жанама эсер1 езшдак тш м д ш кп арттырып, еске туару 
мен окытуды эр1 карай жалгастыруга алып келедг
Ыл1м трансфер1н уйрету (Teaching for Transfer)
Трансфердщ тур1 кеп болганымен, олардын барлыгы жеке-дара емес, б1рге юке асы- 
рылады. Окушылар тапсырманы орындап отырган кезде кейб1р эрекеттер автомат- 
ты турде юке асырылса, кейб1рш ойлана отырып, юке асыру кажет болады. Мысалы, 
Джефф кыска шыгарма жазып отыр делш. Шыгарманы калай жазуды жэне осыган 
уксас тапсырманы калай жазганын ойластыра отырып, ол жогаргы жол, артка жылжу 
сиякты трансфер турлерш колдануы мумкщ Сезд1 тандау, сездщ айтылуы сиякты 
жагдайлар автоматты турде юке асырылады (теменл жол трансфер^. Джефф жа­
зып отырган кезде бершген акпаратты баска жагдайда калай колдануга болатынын 
да ойластырады. Айталык, шыгарма азамат согысы туралы болса, Джефф бул бш - 
мш тарих сабагында калай колдануга да болатынын ойлауы мумкщ Саломон мен 
Перкинс (1989) шахмат ойнау эдюш жылдар бойы калыптастыратын шахмат шеберле- 
рш мысалга келттредг Мундай тэсшдердщ кеп ш ш п автоматты турде юке асырылга- 
нымен, нагыз ойын кез1нде эр журю пен тэсшд1 жан-жакты ойластырып орындау керек. 
Бул б1р стратегия жэне жогаргы жол трансф ерт камтиды.
Кейб1р кезде теменп жол трансфер1 ушш де терен ойлау кажет. Стратегиялык 
трансферге келсек, форматтын, контекстен немесе шарттын сэл де болса езгеру1 эсь 
ресе оку улгер1м1 темен окушылар ушш б1раз киындыктар тугызады (Borkowski & 
Cavanaugh, 1979). Кер1сшше, аналогия накты айкындалган жагдайда аса катты ки- 
налмастан-ак, аналогиялык пайымдауды колдануга болады. Трансфер ездЫнен юке 
аспайды, оны юке асыру жолдарын карастыру керек.
Осыдан мугал1мдер балалардын трансфер тэсш н колдануына калай мумшндш 
жасай алады деген орынды сурак туындайды. Б ш м берудщ н еп зп максаты - узак- 
мерз1мдш есте сактау мен трансфердщ орын алуына жагдай жасау (Halpern & Hakel, 
2003). Б1з балалардын дагдыларын турл1 контексте кайталап, бшмд1 колданудын 
турл1 жолы жайынан хабардар болуы ¥М Ж -да байланыстар орнататынын бшем1з 
(Anderson, Reder, & Simon, 1996). Yй тапсырмасы - трансфердщ орын алуынын непз- 
ri тетЫ, себеб1 окушылар мектепте уйренген дагдыларын уйде кайталап, жаттыгады. 
Зерттеулер уй тапсырмасы мен окушынын жетютЫ арасындагы терен байланысты 
керсетш отыр. Бул эаресе 6-сыныпка д е т н п балалардан гер1, 7-12 сыныпта окитын 
балалар арасында ерекше байкалады (Cooper, Robinson, & Patall, 2006).
Алайда бурынырак айтылган себептерге байланысты, окушылар стратегиялар- 
ды автоматты турде трансферлемейдг Тэж1рибе кейб1р мэселелерд1 шешуге кемек- 
тескешмен, кеп ш ш п н шеше алмайды. Кокс (1997) окушылар турл1 контексте бш м
алатындыктан, олардын арасындагы ортак белгшерд1 аныктау кажет деп есептейдг 
Тусшу, есеп шыгару сиякты курдел1 дагдыларга танымдык тэсшдер жаксы кемек- 
тесед1 (Griffin, 1995). Мотивацияны да естен шыгармау керек (Pugh & Bergin, 2006).

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: