бағалаудың деңгейі көтеріледі. № 12 дəріс

Экзистенциализмнің негізін салушы дат теологы жəне философы С.Кьеркегор. 
«Existentia» ерте латын сөзінен аударғанда «өмір сүру» деген мағынаны білдіреді.Біздің 
жүз жылдықтың 20 жылдары М,Хайдеггердің «Бытие и время», сонымен қатар К.Ясперс, 
П.Сартр, А.Камю, Э.Гуссерль жұмыстарының пайда болуымен қазіргі кеңес беру 
психологиясында жəне психокоррекцияда танымал ағымдардың бірінің негізіне (жаңа 
физиканы игеру бірлестігінде) айналған адамның өмір сүру концепциясында кілттік 
ұғымдар жасалған болатын.Экзистенциалды тұрғы теоретиктерінің бірі Д.Буженталь 
келесі негізгі шарттарды көрсетті: 
-
адам өз бөліктерінің санымен салыстырылмайтын тұтастық; 
-
адам өзінің адами мəселелерінің контекстінде өмір сүреді; 
-
адам ұғынуға жəне шынайы əрекет етуге қабілетті; 
-
адамның əрқашан таңдауы бар; 
-
адамның мінез-құлқы əрдайым интенционалды , яғни себебі болады, адам саналы 
шешімдер қабылдай алады. 
Экзистенциалды тұрғының негізгі ұғымдары мен жағдайлары 
Қандай да бір нақты өкілдегі базистік ұғымдар əр түрлі тоқталысқа ие, бірақ толықтай 
олар концепцияның ұғымдық экзистенциалды анықтылығын құрайды: 
«Диалог»
- М.Бубердің анықтаған жəне өңдеген ұғымы.Бубер бойынша тілде сөздік жұп 
құрайтын негізгі сөздер болады.Негізгі сөздің ерекшелігі – олар тіршілік ететін нəрсені 
білдірмейді, керісінше тіршілік етуді тудырады.Бұл сөздер: «Мен-сен», «Мен-ол».Бубер 
бойынша «Мен-сен» негізгі сөзі тəжірибені тудыратын «Мен-ол» сөзіне қарағанда 
қатынастар əлемін тудырады. 
«Тəжірибе»
- ғылым мен философияда оған деген қатынас драматикалық күресте пайда 
болған ұғым. «Тəжірибе» категориясы «Менің» экзистенциясына қатынасы бойынша 
объективті шынайылықпен емес, гнесеологиялық жететін тұрмысқа қарағанда 
онтологиялық «Менің» субъективтілігімен сəйкестендіріледі.Бұл мəнде 5 жастағы 
баланың өмір тəжірибесі жомарт ақсақалдың өмір тəжірибесінен шынайылығы жағынан 
кем емес.Сондықтан «тəжірибе» ұғымымен «қайғыру» ұғымы тығыз байланысты. 
«Қайғыру»
- тұрмыстың жағдайы мен ерекше тəсілін сипаттайтын ұғым.1965 ж. 
Джендлин ұсынған бұл ұғым келесі сипаттарға ие: қайғыру ұғыну, білу немесе айтылу 
емес, сезіледі; қайғыру тікелей дəл қазіргі минутта жүреді.Қайғыру - əрбір тұлға үшін сол 
сəтте сезуге мүмкіндік беретін сезінудің өзгергіш ағымы.Ерекше мазмұнға өзін-өзі 
өзектендіруді, тұлғалық өсуін көрсететін қарғалы (пиковой) қайғыруларға ие.Қарғалы 
қайғырулар – тұрмыс пен барлық потенциалдардың толықтығын максималды сезіну. 
«Түп нұсқалық»
- адам философиясының орталық мəселесімен, соның ішінде шынайы 
емес адам болмысының шынайыға айналу мəселесімен байланысты К.Ясперстің дамытқан 
жəне М.Хайдеггердің енгізген ұғымы.Ясперс бойынша, шынайылық қандай да бір 
концепциямен, идея немесе мүмкіндікпен бекітілмейтін болмыс. 

жүктеу/скачать 0,52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: