Сборник научных статей международной научно-практической конференции
жүктеу/скачать 2,4 Mb. Pdf көрінісі
|
zh.aymauytuly zhinak 2023 2
|
Әдебиеттер 1. ҚР Тілдерді қолдану мен дамытудың 2001-2011 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы, 7 ақпан, 2001 ж. 2. Сарманов Е., Сапаров С. Оқытудың жаңа технологиялары, Шымкент, 2005 ж. 3. Эльконин Д.Б. Избранные психологические труды, Москва, 1989 г. 4. Жүнісжанова А. Оқыту әдістері туралы түсінік және олардың жалпы сипаттамасы. «Бастауыш мектеп» 1992 ж. 5. Ушинский К.Д. Балаларды тәрбиелеу және оқыту жөнінде таңдамалы пікірлері. Алматы, 1995 ж. ӘОЖ:378.178 БІЛІМ БЕРУ САЛАСЫНДАҒЫ ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТ Танабаева Г.Т., Ешанкулова Д.Б., Қадралиева А.М 1- Филология ғылымдарының кандидаты, Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік педагогикалық университеті, Шымкент қ., Қазақстан 2- PhD, Мирас университеті, Шымкент қ., Қазақстан 3- PhD, Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік педагогикалық университеті, Шымкент қ., Қазақстан Резюме В статье авторы пытаются определить роль и назначение искусственного интеллекта в образовании,отметить его преимущества и недостатки. Summary In the article, the authors try to determine the role and purpose of artificial intelligence in education, to note its advantages and disadvantages. Жасанды интеллектті (ЖИ) білім беру саласына біріктіру — бұл тез дамып келе жатқан тенденция, ЖИ біздің оқу және сабақ беру жолымызда төңкеріс жасай алады. Жасанды интеллект жекелендірілген оқыту, бағалау және репетиторлық сияқты білім берудің әртүрлі салаларында қолданылуы мүмкін. Бұл мақалада біз білім беруде жасанды интеллектті қолдануды және оның артықшылықтары мен кемшіліктерін қарастырамыз. Білім берудегі жасанды интеллекттің маңызды артықшылықтарының бір і- оның әр оқушы үшін оқуды жекелендіру қабілеті. Жасанды интеллект алгоритмдері оқушылардың жеке қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін жеке оқу бағдарламасын құру үшін оқу стилін, қалауын және үлгерімін талдай алады. Бұл тәсіл студенттерге өз қарқынымен үйренуге және оларды қызықтыратын пәндер мен тақырыптарға назар аударуға көмектеседі. Нәтижесінде студенттер көбірек қатысады, ынталы болады және ақпаратты жақсы есте сақтайды. 43 Жасанды интеллект сонымен қатар қалыптастырушы бағалаудың тиімділігі мен дәлдігін айтарлықтай жақсартуға мүмкіндік береді. Оқушылардың жауаптарын талдау және жедел кері байланыс беру арқылы жасанды интеллект мұғалімдерге оқушылардың қиындықтарға тап болатын бағыттарын анықтауға және оқу әдістерін олардың қажеттіліктеріне сәйкес реттеуге көмектеседі. Сонымен қатар, жасанды интеллектке негізделген бағалаулар мұғалімдерге прогресті бақылауға және деректерге негізделген оқу шешімдерін қабылдауға мүмкіндік беретін нақты уақыт режимінде оқушылардың үлгерімі туралы деректерді бере алады. Жасанды интеллект сонымен қатар маңызды міндеттерге назар аудару үшін оқытушылар мен қызметкерлерді босату арқылы жоғары оқу орындарын басқаруға көмектесе алады [1]. Мысалы, жасанды интеллектке негізделген чат- боттар студенттердің сұрауларына жауап беру, қабылдау процесіне көмектесу және студенттер туралы ақпаратты басқару үшін пайдаланылуы мүмкін. Бұл әкімшілік процесті реттелген және тиімді ету арқылы уақытты үнемдеуге және тиімділікті арттыруға мүмкіндік береді. Жасанды интеллектке негізделген оқыту жүйелері барған сайын танымал бола бастады, өйткені олар студенттерге жеке қолдау мен кері байланыс береді. Бұл жүйелер оқушының оқу стиліне бейімделе алады, олардың үлгерімін бақылай алады және олардың қиындықтарын жеңуге көмектесетін мақсатты нұсқаулар бере алады. Сонымен қатар, жасанды интеллект мұғалімдері 24/7 қол жетімді және оларға кез-келген жерден қол жеткізуге болады, бұл білім беруді қол жетімді және ыңғайлы етеді. Жасанды интеллект білімге айтарлықтай әсер ететін тағы бір сала — оқытудың геймплейін дамыту. Жасанды интеллект алгоритмдері студенттерді сыни тұрғыдан ойлауға және мәселелерді шешуге мәжбүр ететін өте қызықты және интерактивті ойындар жасай алады. Ойын жаттығулары студенттерге білгендерін нақты сценарийлерде қолдануға мүмкіндік береді, оларды шығармашылықпен ойлауға және тәжірибеден үйренуге шақырады[2]. ЮНЕСКО сарапшылары білім беру саласында жасанды интеллектті (ЖИ) пайдалану мәселелеріне арналған зерттеу дайындады. Бұл жұмыста бүкіл әлемдегі, әсіресе дамушы елдердегі білім беру процестеріне ЖИ енгізу мысалдары жинақталған, оқу нәтижелерін жақсарту үшін ЖИ қолдану мүмкіндіктері талданған, білім беруде жасанды интеллектті белсенді қолданудың проблемалары, тәуекелдері мен салдары қарастырылған. Росконгресс Қорының талдаушылары осы зерттеудің негізгі тезистерін атап өтті, олардың әрқайсысын Қор өткізген негізгі іс-шаралардың іскерлік бағдарламалары аясында өткен панельдік пікірталастардың бейнетрансляцияларының сәйкес фрагментімен сүйемелдеді. Жасанды интеллект технологиялары білімге инклюзивті қол жетімділікті қамтамасыз ету үшін қолданылады. Жасанды интеллект қоғамның әртүрлі топтарына (мысалы, мүгедектерге, босқындарға, мектепке бармайтындарға немесе оқшауланған қауымдастықтарда тұратындарға) тиісті оқу мүмкіндіктеріне қол жеткізуге мүмкіндік береді [3]. 44 Мысалы, телекөрсетілім робототехникасы ерекше қажеттіліктері бар студенттерге үйден немесе ауруханадан сабақ алуға, сондай-ақ төтенше жағдайлар немесе дағдарыстар кезінде оқудың үздіксіздігін сақтауға мүмкіндік береді. Осылайша, бұл технология білім берудің инклюзивтілігін және барлық жерде қол жетімділігін қолдай алады. Жасанды интеллектті пайдаланудың маңызды артықшылықтарының бірі - оқушылар физикалық тұрғыдан бір жерде болмаған жағдайларда бірге оқу мүмкіндігі, сондай-ақ оқуды әртүрлі тәсілдермен жекелендіру мүмкіндігі. Жасанды интеллект мүмкіндіктері дамыған елдерде ғана емес, дамушы елдерде де белсенді қолданыла бастайды. Осылайша, 2016 жылы Қытай үкіметі ел 2030 жылға қарай әлемдегі ЖИ дамуының ең үлкен полюсіне айналуы тиіс жоспарды іске қосты. Қытай осы жоспар бойынша технологиялық дамудың бөлігі ретінде білім берудің ұлттық ЖИ стратегиясын анықтады. Латын Америкасында соңғы жылдары бірнеше бастамалар білім беру саласын компьютерлендіруге белсенді ықпал етті. Болашақта жасанды интеллекттің кең таралуы жағдайында цифрлық технологиялармен жұмыс істеудің жаңа дағдыларын дамыту маңызды. Негізінен, компаниялар жасанды интеллектті қолдануға тез көшуде. Бұл әртүрлі салаларда ЖИ қолданумен байланысты жаңа жұмыс түрлері мен дағдыларға сұраныс артады дегенді білдіреді. Осылайша, білім беру секторы үшін бұл процестерге жауап беру және бұрыннан бар оқу бағдарламаларын қайта өңдеу маңызды. Кейбіреулер әлемдегі бірде-бір ел интеллектуалды автоматтандыруға толық дайын емес екенін атап өткенімен, бірқатар елдер өздерінің білім беру жүйелерінің жасанды интеллектке негізделген қоғамға қажетті құзыреттерді алуға ықпал етуін қамтамасыз ету бойынша жұмыс жүргізуде. Жаңа бағдарламалар оқытудың әртүрлі деңгейлерінде — мектептің бастауыш сыныптарында да, университеттерде де, қосымша курстарда да енгізіледі. Мысалы, 2016 жылы Сингапурдың ақпараттық-коммуникациялық бұқаралық ақпарат құралдарын дамыту басқармасы (IMDA) PlayMaker бағдарламасын іске қосты, онда 160 мектепке дейінгі орталықтарда робототехникаға, бағдарламалауға және информатикаға ең жас оқушылардың қызығушылығын дамыту және ойын арқылы осы салада құзыреттілікті қалыптастырЖИ-ге жауап беруі үшін келісілген саяси шеңберді әзірлеудің бастапқы нүктесі бола алады. Кейбір ғалымдар жасанды интеллекттің білім берудегі артықшылықтарына мыналарды жатқызады: - Бағалау мен кері байланыстың тиімділігі мен дәлдігін арттыру. - Әр студент үшін жеке оқыту. - Студенттерге қол жетімділік және ыңғайлылық. - Студенттердің белсенділігі мен ынтасын арттыру. Дегенмен, кейбір кемшіліктерді де ескеру қажет, соның ішінде: - Енгізу мен қызмет көрсетудің жоғары құны. - Технология мен Интернетке тәуелділік. 45 - Құпиялылық мәселелері. - Алгоритмдердегі біржақтылық мүмкіндігі [4]. Жоғары білім берудегі жасанды интеллекттің басты мәселелерінің бірі - бұл студенттер туралы деректердің құпиялылығы мен қауіпсіздігі. Жасанды интеллект алгоритмдері оқушылардың деректерінің үлкен көлемін жинап, талдайтындықтан, бұл деректерді рұқсатсыз кіруден және дұрыс пайдаланбаудан қорғауды қамтамасыз ету маңызды. Жоғары білім берудегі жасанды интеллекттің тағы бір проблемасы - біржақтылық пен кемсітушілік қаупі. Жасанды интеллект алгоритмдері деректердегі бұрмалануларды жалғастыра алады, бұл студенттерге әділетсіз және тең емес қарым-қатынас жасайды. Сондықтан бұл мәселелерді таза, есеп беретін және бейтарап болатын жасанды интеллект жүйелерін әзірлеу арқылы шешу маңызды. Қорытындылай келе айтатынымыз, жасанды интеллектті білімге біріктіру біздің оқу және оқыту жолымызда төңкеріс жасай алады. Жасанды интеллект студенттерге дараланғанн оқу тәжірибесін, дәл және тиімді бағалауды, мақсатты қолдау мен кері байланысты қамтамасыз ете алады. Жасанды интеллект білім берудің көптеген әлеуетті артықшылықтарына ие болғанымен, кейбір кемшіліктерді ескеру қажет. Жасанды интеллекттің ықтимал кемшіліктерін ескеру және оның жауапкершілікпен және этикалық түрде енгізілуін қамтамасыз ету өте маңызды. Жасанды интеллектті білімге біріктіруге сақтықпен қарау керек және оның оқушыларға және жалпы білім беру жүйесіне пайдасын тигізу үшін оның артықшылықтары мен кемшіліктері арасындағы тепе-теңдікті сақтау қажет. Білім беру процестеріне жасанды интеллектті енгізу бірқатар қиындықтар және тәуекелдермен байланысты. Ғалымдар жасанды интеллектпен жұмыс істеу кезінде туындауы мүмкін келесі қиындықтарды атап өтеді: - тұрақты даму үшін жасанды интеллект саласындағы кешенді мемлекеттік саясатты әзірлеу, - білім берудегі инклюзивтілік пен теңдікті қамтамасыз ету, сапалы деректер жүйесін әзірлеу, - мұғалімдерді жасанды интеллект негізінде оқытуға дайындау және білім беру процестерін түсінуге ЖИ дайындау, - сондай-ақ деректерді жинау, пайдалану және таратудағы этика мен ашықтық[2]. Бұл аспектілер саясатты қалыптастыру кезінде ескерілуі керек, және бұл зерттеу осыған байланысты негізделген және тиісті саяси шараларды қабылдауға көмектеседі. жүктеу/скачать 2,4 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|