Әл-фараби атын да ғы Қа зақ Ұлт тық уни вер ситеті жоғары мек теп

1.2. Қа зақстан Республикасындағы жоғары білім
29
да муы үшін шы ғар ма шы лық тың кө рі нуіне не гіз бо луы тиіс. Ол 
бо ла шақ қо ғам үшін жо ға ры бі лім ді, мә де ниет ті адам ды дай ын-
дауға бағ дар ла нуы ке рек. Клас си ка лық бі лім мо де лі нің мақ са ты мен 
маз мұ ны ғы лым, тех ни ка, мә де ниет әле мі мен адам өмі рі нің өт ке-
нін, бү гі нін, бо ла ша ғын ұтым ды сәй кес тен ді ру бо лып та бы ла ды. 
Уни вер си тет тік бі лім нің ра ци она лис тік мо де лі қа зір гі за ман да 
қо ғам мен өр ке ниет ке оң тай лы бейім де лу ге, әм бе бап дай ын дық-
тың жо ға ры са па да, бо ла шақ кә сі би іс-әре ке тін де те рең ма ман да-
нуы, ал дың ғы қа тар лы тех но ло гияла ры жа сау мен шы ғар ма шы-
лық тұр ғы да мең ге ру ге дай ын бо лу ына ба ғыт та ла ды.
Жо ға ры мек теп те оқы ту про це сі нің бү гін гі таң да ғы жа ңа 
жүйесі оқы ту шы лар дың әдіс те ме лік даяр лық та ры на қой ыла тын 
та лап тар дең гейін кө те ріп, олар ға бұл са ла да со ны мін дет тер 
жүк теп отыр. Мә се ле нің осы лай ша қой ылуы өте заң ды, өйт ке ні 
бо ла шақ ма ман даяр лау жо ға ры мек теп те гі оқы ту шы лар дың бі-
лім бе ру ді нә ти же лі жү зе ге асы ру ына ті ке лей бай ла ныс ты жә не 
олар дың кә сі би іс-әре ке ті ар қы лы қам та ма сыз еті ле ді.
Зерт теу ші лер бо ла шақ ма ман дар дың кә сі би даяр лы ғын қа-
лып тас ты ру мә се ле сі нің әр түр лі ба ғыт та жүр гі зі ле тін ді гін ай-
қын да ған.
Бі рін ші ба ғыт 
бо ла шақ ма ман ның теория лық бі лі мі жә не 
оқу-тәр бие жұ мы сын ат қа ру ға қа жет ті пе да го ги ка лық іс кер лік те-
рі мен дағ ды ла ры ның маз мұ нын, жүйе сін анық тайт ын про фес сио- 
г рам ма жа саумен си пат та ла ды (В.А. Слас те нин, Л.Ф. Спи рин, т.б.).
Екін ші ба ғыт 
пе да го ги ка лық іс-әре кет құ ры лы мын зерт теу-
мен ай қын да ла ды (Н.В. Кузь ми на, А.И. Щер ба ков, т.б.).
Үшін ші ба ғыт тың 
өкіл де рі жо ға ры оқу орын да рын да ғы пән-
дер дің, сон дай-ақ пе да го ги ка лық прак ти ка ның ди дак ти ка лық ба-
ғыт ты лы ғын кү шейту жә не ар найы пән дер ді оқы ту ды же тіл ді ру 
(Қ. Айма ғам бе тов, С.Е. Ар хи по ва, Т.В. Амель ченко, Т.Ш. До маев, 
Л.С. По ды мо ва, С.И. Та диян жә не т.б.) мә се ле ле рін кө те ре оты-
рып, олар дың кә сі би-пе да го ги ка лық даяр лы ғы на кө ңіл бө ле ді.
Бо ла шақ оқы ту шы лар дың әдіс те ме лік даяр лы ғы ның маз мұ-
ны мен құ ры лы мы үш құ жат та – 
оқу жос па рын да, оқу бағ дар ла-
ма ла рын да, оқу лық тар мен оқу құ рал да рын да
ашып көр се ті ле ді.

1-бөлім. Жо ға ры мек теп пе да го ги ка сының теориялық негіздері
30
Оқу жос па ры жо ға ры бі лім ді бо ла шақ мұ ға лім нің кә сі би 
даяр лы ғы ның қа был дан ған құ ры лы мын бей не лейт ін бас ты құ-
жат бо лып та бы ла ды. Оқу пән де рі нің бағ дар ла ма сы іс-әре кет те гі 
жүйелі лік ті, бі різ ді лік ті қам та ма сыз ете ді. 
Жал пы ал ған да, бо ла шақ оқы ту шы лар дың кә сі би даяр лы ғы 
жө нін де гі зерт теу лер ді жә не іс-тә жі ри бе ні тал дау не гі зін де пе да-
го ги ка мен әдіс те ме ғы лы мы ның да мып оты ру ына бай ла ныс ты 
оқы ту шы лар ға қой ыла тын та лап тар дың ай қын дал ға нын, бү гін гі 
таң да ғы олар дың тұл ға лық мо де лі нің жа сал ған ды ғын, оның кә-
сі би даяр лы ғын же тіл ді ру бой ын ша із де ніс жұ мыс та ры ның жүр-
гі зі ліп жат қан ды ғын бай қауға бо ла ды. Кадр даярлау әдістемелік, 
теориялық, оқу-зерттеушілік, практикалық кезеңдерден тұрады.
Әдіс те ме лік даяр лық
бо ла шақ оқы ту шы ны кә сі би даяр-
лаудың құ рам дас бө лі гі, жо ға ры оқу орын да ғы оқы ту про це сі 
мен сту де нт тің бо ла шақ ма ман ре тін де гі өзін дік іс-әре ке ті ара-
сын бай ла ныс ты ру шы құ ры лым бо лып та бы ла ды. Әдіс те ме лік 
даяр лық бо ла шақ оқы ту шы ның тек же ке са бақ та рын да қол да ны-
ла тын әдіс-тә сіл дер жө нін де гі бі лім дер мен ға на қа ру лан ды рып 
қой май, оған бар лық пе да го ги ка лық іс-әре кет жүйе сін мең ге ру-
ге, пән бой ын ша өзін дік жұ мыс та ры мен ауди то риядан тыс жұ-
мыс тар жүр гі зу ге ба ғыт-бағ дар бе руі тиіс. Олай бол са, 
бо ла шақ 
оқы ту шы ның әідс те ме лік даяр лы ғы
сту де нт тер ге осы іс-әре кет 
аума ғын да жұ мыс орын дау ға мүм кін дік бе ре тін ар найы бі лім, іс-
кер лік жә не дағ ды жиын ты ғы бо лып та бы ла ды.
Бо ла шақ оқы ту шы лар ды әдіс те ме лік тұр ғы да даяр лау сту де нт - 
тер ден де осы даяр лық тың түп кі мақ са тын са на лы түр де ұғы ну-
ды та лап ете ді. Сон дық тан сту де нт тер ді, ма ги ст рант тар ды кә сі би 
әре кет ке даяр лауда бі лім, іс кер лік жә не дағ ды лар ды иге ру жө нін-
де ар найы бағ дар ла ма, нақ ты лы ба ғыт бо луы аса ма ңыз ды.
Жал пы, бо ла шақ оқы ту шы ның пе да го ги ка лық қыз мет ке кә-
сі би да ря лы ғы же ке тұл ға ның өзін-өзі көр се те бі лу жә не мең гер-
ген бі лі мін іс жү зі не асы ра алу дә ре же сі мен өл ше не ді. Де мек, 
бұ дан шы ғы тан қо ры тын ды: жо ға ры мек теп те кез кел ген пән ді 
оқы ту оқы ту шы лар дан пе да го ги ка лық іс-әре кет ке әдіс те ме лік 
даяр лық ты қа жет ете ді. Сонымен 
әдіс те ме лік даяр лық
өз ке зе гін-

1.2. Қа зақстан Республикасындағы жоғары білім
31
де оқы ту шы лар дың кә сі би ма ман ды ғы нан туын дайт ын теория-
лық оқу-зерт теу ші лік жә не прак ти ка лық даяр лық кезеңдерімен 
жалғасады. 
Теория лық даяр лық:
кез кел ген пән кур сы нан; пән ді 
оқы ту әдіс те ме сі нің жал пы кур сы нан; жо ға ры мек теп пе да го ги-
ка сы, пси хо ло гиясы жә не т.б. курс тар дан тұ ра ды.
Оқу-зерт теу ші лік да ря лық қа мы на лар ене ді:
пән ді оқы ту-
дың жал пы мә се ле ле рі не ар нал ған ре фе рат тар жа зу, осы мә се ле 
бой ын ша оқы ту дың теориясы мен әдіс те ме сі жө нін де ғы лы ми 
жұ мыс тар орын дау, жо ға ры мек теп те пе да го ги ка лық экс пе ри - 
ме нт тер жүр гі зу, ғы лы ми тұр ғы дан жа ңа фак ті лер мен ма те ри-
ал дар жи нақ тау, олар ды тал дау жә не қо ры ту, өзін дік жұ мыс тар 
даяр лау, жо ба құ рас ты ру, ғы лы ми се ми нар лар ға, ғы лы ми прак ти-
ка лық кон фе рен ция лар ға жә не т.б. қа ты су.
Прак ти ка лық даяр лық
пе да го ги ка лық, кә сі би, ғы лы ми-зерт-
теу ші лік прак ти ка лар дан тұ ра ды, мұн да мең гер ген теория лық бі-
лім де рін іс жү зін де пай да ла ну ға мүм кін дік ала ды.
Бо ла шақ оқы ту шы лар дың әдіс те ме лік даяр лы ғы ның қа рас-
ты ры лып отыр ған күр де лі құ ры лы мы жо ға ры оқу ор нын да ғы 
оқу-тәр бие про це сі ба ры сын да әр бір ком по не нт тің дұ рыс қа лып-
та су ын мұ қият қа да ға лау ды қа жет ете ді. Кә сі би даяр лық бі лім ді 
прак ти ка да қол да на бі лу дә ре же сі мен өл ше не ді. Пе да го ги ка лық 
бі лім бе ру құ ры лы мы бой ын ша бо ла шақ ма ман ның кә сі би-пе да-
го ги ка лық даяр лы ғы на үш ас пек ті ні жат қы за ды: ма ман дық бой-
ын ша бі лім, бі лік, дағ ды лар жә не пси хо ло гия лық-пе да го ги ка лық 
бі лім, бі лік, дағ ды лар. Осы ған бай ла ныс ты тө мен де кә сі би-пе да-
го ги ка лық даяр лық тың құ ры лы мы бе ріл ді.
1-кес те 

жүктеу/скачать 5,25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: