Тақырыбы:
Жер дауы
«
Идеясы:
Қазақ халқындағы жер дауы мен шешендік өнер үлгісін көрсету, әйел адамның
даналығын айту.
«
Жанры:
әңгіме
«
Композициялық талдау:
Басталуы:
Қасқакөл көліне талас
Байланысуы:
Төле би мен Әйтеке бидің айтқаны
Дамуы:
Ормамбеттің жауабы
Шиеленісуі:
Даудың шешілмеуі
Шарықтау шегі:
Ормамбетке анасының айтқан ақылы
Шешімі:
Көлді ынтымақпен бөлісу
«
Кейіпкерлері:
Төле би -
Ұлы жүздің бас биі.
Әйтеке би -
Кіші жүздің би-шешені.
Ормамбет би -
Орта жүз биі, Қасқакөлді бөліскісі келмеген жан.
Ормамбеттін анасы -
даудың шешілуіне себеп болған, Ормамбетке ақылын айтқан дана.
«
Маңызды деректер:
Төле би, Әйтеке би, Орта жүз Ормамбет би - үшеуі Қасқакөл
деген көлге таласып, даулы
болды. Дауды шешу үшін
Айқынкөлге
үй тігеді.
«...Ешкімге опа кылмас дүние! Ей, Ормамбет, сен бізден кіші боласын, біз барып қайттық,
сен ілгері барасың, біз енді көп жүрмеспіз, көмілерміз, сен жас едің көнілдегінді аларсың!» -
деген Төле би.
Әйтеке бидің айтқаны:
«Бай болсан, халқына пайдан тисін.
Батыр болсан. дұшпанға найзан тисін.
Бай болып пайдан тимесе,
Батыр болып найзан тимесе,
Жұрттан алабөтен үйің күйсін...»
Ормамбеттің айтқаны:
«Екі би, айтқан сөзін жарасады,
Еншіге әркімдер-ақ таласады.
Бұл Қасқакөл Орта жүздін көлі еді.
Айтқандарын қиянатқа жанасады.
Қанағатсыз билерді қабан деген,
Қамшылатқан жүйрікті шабан деген.
Біреудін ақысына зорлық қылса,
Акыретте мұндай істер жаман деген.»
«Бардан пайда, жоқтан залал» деген, не берсе қайырын тілеп көр. Үш жүздің ортасында
Қасқакөлді берсе, қайырын тілеп көр. «Үш жүздің ортасында Қасқакөл бар, Әр жерде су
ішетін басқа көл бар. Үш бөліп енші қылып алысайық, жер жетер, көңіліңді ұстама тар», -
дейді Төле.
Даудың шешілуіне себепші болған жан:
Достарыңызбен бөлісу: |
