Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім департаменті

33 
 
Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін «Философия» жалпы білім беру 
пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы 
 
 
1-тарау. Жалпы ережелер 
 
1. Осы жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін «Философия» жалпы білім 
беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – бағдарлама) «Білім туралы» Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 
27  шілдедегі  Заңының  5-бабының  5-2)  тармақшасына  сәйкес  әзірленді  және  оқытудың  мақсатын,  міндеттерін, 
құрылымын, мазмұнын, әдістерін айқындайды.   
2.  Осы  бағдарлама  «Философия»  жалпы  білім  беру  пәнінің  жаңартылған  мазмұнын  зерттеуге,  студенттердің 
бойында сананың ашықтығы, өзіндік ұлттық код, ұлттық сана-сезім, рухани жаңғыру, бәсекеге қабілеттілік, реализм және 
прагматизм, сыни ойлау, білімге ұмтылыс қасиеттерін қалыптастыруға, олардың әділдік, намыс, еркіндік және тағы басқа 
дүниетанымдық ұғымдарды игеруіне, сонымен қатар, толеранттық құндылықтарын, мәдениетаралық сұқбат пен бейбіт 
өмір сүру мәдениетін нығайтуға және дамытуға бағытталған.   
3. Жоғарғы білім берудің білім беру бағдарламасының құрылымына сәйкес осы бағдарлама бойынша оқу ұзақтығы 
150 академиялық сағатты (5 академиялық кредитті) құрайды.    
 
 
2-тарау. Бағдарламаның мақсаты, міндеттері және күтілетін нәтижелері  
 
4.  Бағдарламаның  мақсаты  студенттердің  философияны  дүниені  танып-білудің  ерекше  формасы  ретінде  түсінуін 
қалыптастырып,  олардың  келешек  кәсіби  қызметтері  аясында  оның  негізгі  тараулары,  мәселелері  мен  әдістері  туралы 
тұтас білім беру.    
5. Бағдарламаның міндеттері:   
6)  Білім  алушылардың  қоғамдық  сананы  жаңартудағы  және  қазіргі  заманның  жаһандық  міндеттерін  шешудегі 
философияның  рөлін  түсіну  аясында  білім  алушылардың  философиялық-көзқарастық  және  әдістемелік  мәдениет 
негіздерін игеруі;  

34 
 
7)  студенттердің  бойында  философиялық  рефлексияны,  өзін-өзі  сараптау  және  адамгершіліктік  өзін-өзі  реттеу 
дағдыларын қалыптастыру;  
8)  ғылыми зерттеу қабілеттерін дамыту, интеллектуалдық және шығармашылық әлеует қалыптастыру.    
6. Бағдарламаны меңгеру қорытындысы бойынша білім алушы келесі оқу нәтижелеріне ие болады:   
1) философияның тарихи дамуы негізінде онтология мен метафизиканың негізгі мазмұнын сипаттау;   
2) нақты дүниені философиялық зерделеудің ерекшелігін түсіндіру; 
3) дүниеге  көзқарасты  табиғи  және  әлеуметтік  әлемді  философиялық  зерделеу  мен  зерттеудің  нәтижесі  ретінде 
негіздеу;  
4) дүниені танып-білудің ғылыми және философиялық әдістерін жіктеу; 
5) мифологиялық, діни және ғылыми дүниетанымның ерекшеліктері мен мазмұнына түсініктеме жасау;  
6) негізгі  дүниетанымдық  ұғымдардың  мағынасы  мен  рөлін  адамның  қазіргі  әлемдегі  жеке  және  әлеуметтік 
болмысының құндылықтары ретінде негіздеу;  
7) медиамәтіндер,  әлеуметтік-мәдени  және  жекетұлғалық  жағдайлардың  философиялық  қырларына  этикалық 
шешімдерді қабылдау және негіздеу үшін талдау жасау;  
8) қазіргі  жаһандық  қоғамның  өзекті  мәселелеріне  қатысты  өзінің  адами  ұстанымын  қалыптастыру  және  сауатты 
дәйектеу;  
9) кәсіби саладағы мәселелердің философиялық мазмұнын анықтау үшін өзекті болып саналатын зерттеу жүргізіп, 
оның нәтижелерін талқылауға ұсыну.  
 
 
3-тарау.Бағдарламаның құрылымы және мазмұны 
 
7. Осы бағдарлама пәннің мақсаты мен міндеттерін, оқыту әдістерін және технологияларын, пререквизиттері мен 
постреквизиттерін шолудан басталады.  
8. Пәннің мазмұнын, семинар (практикалық) сабақтарының тақырыптарын және білім алушылардың өзіндік жұмыстарын 
қамтитын жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін «Философия» жалпы білім беру 
пәнінің үлгілік оқу бағдарламасының мазмұны осы бағдарламаға қосымшада келтірілген.  
9. Бағдарламаны іске асыру барысында қолданылатын оқыту әдістері мен технологиялары: 
1) білім алушы тарапынан рефлексивті көзқарас тәсіліне негізделген студенторталықтандырылған оқыту;  

35 
 
2) біліктілікке бағытталған оқыту;   
3) әртүрлі форматтағы рөлдік ойындар және оқу пікірталастары;   
4) кейс-стади (нақты жағдаяттарды сараптау);   
5) жобалар әдісі.  
10. Бағдарламаның пререквизиттері мен постреквизиттерін жоғары оқу орны өзі тағайындайды. 
 
 
 

36 
 
Жоғары және (немесе) жоғары оқу 
орнынан кейінгі білім беру 
ұйымдары үшін «Философия» 
жалпы білім беру пәнінің үлгілік 
оқу бағдарламасына қосымша 
 
 
Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі  
білім беру ұйымдары үшін «Философия» жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасының мазмұны 
 
№ 
Пәннің мазмұны   
Семинар 
(практикалық) 
сабақтар 
тақырыптары  
Білім  алушылардың 
өзіндік 
жұмыстарының 
тақырыптары  
Сағатта
р саны 
Философияныңпайдаболуыжәнедамуы 
1-2 апта:Ойлау мәдениетінің пайда болуы. Философияның пәні мен әдісі 
1 
Ойлау  мәдениеті.  Көркемдік  рефлексия.  Философия  – 
даналыққа  құштарлық.  Философияның  сұқбаттық  сипаты 
және эвристикалық мүмкіндіктері. Философиялық ойлау түрі 
–  сын  және  күмәндану.  Өткенге  сыни  көзқарас  –  қазіргі 
Қазақстанның  рухани  жаңғыруы  мен  ұлттық  санасындағы 
өзгерістер    шарты.  Философиялық  мәселелердің    тұлғалық 
сипаты.  
Философия 
және 
дүниетаным. 
Дүниенің 
ғылыми, 
философиялық,  діни  бейнелері.  Мифология,  дін  және 
философия.  Қоғам  дамуындағы  мифтің  рөлі.  Философия  – 
білім мен рухани қызметтің ерекше түрі. 
Философияның  негізгі  бөлімдері  –  онтология,  гносеология, 
философиялық  антропология,  логика,  этика,  эстетика, 
1. Философ
ияның  пәні, 
қызметтері 
мен 
міндеттері. 
 
1. 
«Қазіргі 
заманғы 
Қазақстанның  үшінші 
модернизациясын 
жүзеге 
асырудағы 
философияның  рөлі» 
тақырыбы 
бойынша 
сараптау 
жұмысын 
(эссе, 
реферат, 
баяндама) дайындау.  
10 

37 
 
әлеуметтік 
және 
саяси 
 
философияның 
қысқаша 
сипаттамалары.  Философия  және  фәлсафа.  Фәлсафа 
дәстүріндегі ғылым мен дін мәселелерін шешу жолдары. 
 Философияның  анықтамалары,  түрлері  мен  бағыттарының 
санқырлылығы    және  философиялық  пайымдау  тәсілдерінің 
әртүрлілігі.  Философия  мен  философтың  адам  және  қоғам 
өміріндегі 
рөлі. 
Қазіргі 
Қазақстанның 
 
үшінші 
модернизациясындағы философияның орны. 
Дүниені философиялық түсінудің негіздері 
3 апта:Сана, рух және тіл 
4 
Жан, ақыл, парасат, рух. Антикалық философиясындағы рух 
пен  парасаттың  космологизмі.  Фәлсафа  дәстүріндегі  рух 
ұғымы: Ибн-Сина рух туралы. Ортағасыр дәстүріндегі рух пен 
жанның  теологиялық  түсінігі.  Сананың  гносеологиялық 
моделдері.  Жаңа  заман  философиясындағы  тума  идеялар 
концепциясы  және  cogito  статусы.  Неміс  классикалық 
философиясындағы  ақылдың  транценденталдық  негіздері. 
Шәкәрімнің  үш  анығы.  Шәкәрім  рух  туралы.  Рух  және 
адамның рухани қызметінің табиғаты. Тәндік және руханилық.  
Сананы онтологиялық мәселе ретінде түсіну. Сана фактілері. 
Сана  феномендері.  Сананың  қалыптасуын  анықтайтын 
факторлар. Антропосоциогенез. Сананың шығу тегі мен мәні: 
негізгі  концепциялар.  Шығыс  философиясындағы  сана 
мәселесі. Сана құрылымы. Бейсаналық, сана, санадан жоғары. 
Сананың  сезімдік-перцептілік,  эмоциялық,  құндылықтық-
мотивациялық, 
жігерлік, 
логикалық 
компоненттері.  
Бейсаналықтың  философиядағы  негізгі  концепциялары 
(З.Фрейд,  К.-Г.Юнг).  Постмодернистік  философиясындағы 
сана  мәтін  ретінде  (Ж.Деррида,  Ж.Делез).  Сана  және  өзіндік 
1.  Сана  және 
бейсана: 
философиялы
қ 
концепциялар
ды 
салыстырмал
ы талдау. 
2.  Тіл 
мен 
ойлаудың 
арақатынасын 
бағалау. 
Латын 
графикасына 
көшу 
және 
қазақ  тілінің 
дамуы. 
 
1.  «Үңгір 
аллегориясы: 
қазіргі 
оқылу»  тақырыбына 
сараптау 
жұмысын 
(эссе, 
реферат, 
баяндама)  дайындау. 
Дерек  Джонстонның 
«Философияның 
қысқаша 
тарихы. 
Сократтан  Дерридаға 
дейін» 
оқулығын 
қолдану ұсынылады. 
2.   «Қоғамдық 
сананы 
модернизациялаудағы 
сыни 
ойлау» 
тақырыбына 
шығармашылық  жоба 
дайындау.    алғашқы 
10 

38 
 
сана.  Қазақстандық  тұлға  санасының  ашықтығы:  әлемдік 
үдерістерді түсіну, өзгерістерге дайын болу, алдыңғы қатарлы 
елдердің  тәжірибесінен  үйренуге  қабілеттілік.  Сана  және 
ұлттық  сана-сезім.  Қазіргі  Қазақстанның  рухани  жаңғыруы 
аясындағы  ұлттық  сана-сезім.  Рухани  жаңғыру  –  ұлттық 
сананың әртүрлі полюстерінің ымыраға келуі. 
Ойлау  және  тіл.  М.Қашғаридің  тіл  философиясы.  ХХ  ғ. 
философиясының 
«лингвистикалық 
бұрылыс»: 
сана 
философиясы  тіл  философиясы  ретінде  (аналитикалық  және 
структуралистік  интерпретациялары).  Тіл  және  ұлт.  Латын 
графикасына  көшудің  қазақ  ұлты  мен  қазақ  тілінің 
дамуындағы рөлі.   
деректерді 
сыни 
талдау 
негізінде 
презентация 
дайындаңыз 
(Б. 
Расселдің 
«Сыни 
ойлаудың 
он 
қағидасы» 
еңбегін 
қолдану ұсынылады).  
4 апта:Болмыс. Онтология және метафизика 
3 
Болмыс және тіршілік. Мән және бар болу.  
Онтология – болмыс туралы ілім. Бар болудың онтологиялық 
құрылымы.  
Болмыс  және  бейболмыс  (Парменид,  Зенон).  Болмыстың 
түрлері.  Платон  мен  Аристотельдің  философиясындағы 
болмыс 
мәселелері. 
Әл-Кинди 
және 
Ибн-Рушд 
концепциялары.  Жаңа  заман  философиясындағы  субстанция 
мәселесі  (Р.Декарт,  Б.Спиноза,  Г.Лейбниц).  М.Хайдеггердің 
«фундаменталды  онтологиясы»  (Dasein).  «Материя»  ұғымы. 
Материалдық әлем болмысы. Қозғалыс, кеңістік және уақыт.  
Философияның  негізгі  ұғымдары:  дүние,  заман,  мән, 
құбылыс, мазмұн, форма, жалпы, жеке, бүтін, бөлік, сан, сапа, 
өлшем,  терістеу,  себеп,  салдар,  қажеттілік,  кездейсоқтық, 
мүмкіндік,  шындық.  Болмыс  және  Абсолют.  Құдай-әлем 
қатынасы  мәселесі.  Абай  дүниетанымдағы  Құдай  және  адам 
мәселесі.  
1.  Болмысты
ң 
субстанциялы
қ 
концепциялар
ын 
бағалау 
және 
онтологияның 
базалық 
категориялар
ын талдау.  
 
1. 
«М. 
Хайдеггер 
онтологиясының 
негізгі 
ұғымдары» 
тақырыбына 
шығармашылық 
жұмыс дайындау. 
10 

39 
 
 «Идея»  ұғымы.  Болмыс  пен  ойлау  арақатынасы  мәселесі. 
Идея  және  рухани  құндылықтар  болмысы.  Виртуалды 
шындықты философиялық зерделеу пәні ретінде талдау. 
5 апта:Таным және шығармашылық 
4 
Таным философиялық мәселе ретінде. Әртүрлі философиялық 
концепциялардағы  білім  мәнінің  анықтамалары.  Таным 
объектісі  мен  субъектісі.  Таным  мүмкіндіктері  мен 
шекаралары. Дүниенің түбегейлі танылуы мәселесі: танымдық 
оптимизм, 
скептицизм 
және 
агностицизм. 
Милет 
ойшылдарының 
натурфилософиясы 
және 
Скифтік 
Анахарсистің скептицизмі. Д.Юмның скептицизмі. И.Канттың 
классикалық  агностицизмі.  Г.Гегельдің  диалектикалық 
методы  және  батыс  еуропалық  гносеологиясындағы  оның 
маңызы.    К.Ясперстің  «Мен  -адамилық  деңгейлердің 
концепциясы», К.Поппердің «субъектсіз» эпистемологиясы. 
Ақиқат  пен  адасу.  Білім,  ақиқаттылық  және  жалғандық. 
Қазіргі  Қазақстан  жаңғыруы  аясындағы  білім  культі. 
Ақиқаттың  әртүрлі  тұжырымдамалары.  Ақиқат  және  оның 
критерийлері. 
Сезімдік 
және 
рационалдық 
таным. 
Философиядағы  рационалдық  және  эмпирикалық  дәстүр. 
Таным құралы. Эмпирикалық және теориялық таным. Таным 
және шығармашылық. Шығармашылық және интуиция.  
1.  Таным 
философиялы
қ 
мәселе 
ретінде 
1. Бір  ойшылдың  (өз 
таңдауыңыз  бойынша) 
еңбегін  мысалға  ала 
отырып, 
индуктивті 
және 
дедуктивті 
ойлаудың 
салыстырмалы 
талдауын жасаңыз.  
 
10 
6 апта: Білім, ғылым, техника және технологиялар 
6 
Қазіргі  ғылымның  жетістіктері  және  оның  себептері.  Әдіс 
мәселесі. Танымның негізгі әдістері. Ғылыми таным әдістері 
және және ғылыми ақиқат ерекшелігі. Ғылыми және ғылыми 
емес білімнің демаркациясы мәселесі. Ғылым құндылықтары. 
Ғылымды  білім,  қызмет  және  әлеуметтік  институт  ретінде 
талдау.  Ғылымдардың  классификациясы:  Аристотель,  әл-
1.  Ғылымдағ
ы 
әдіс 
мәселесі. 
Ғылым  және 
техника 
1. 
Н.А.Назарбаевтың 
«Болашаққа 
бағдар: 
рухани 
жаңғыру» 
мақаласы 
аясында 
қазіргі 
мәдениеттегі 
ақпараттың 
рөлін 
10 

40 
 
Фараби,  Ф.Бэкон,  Г.Гегель,  О.Конт.  Шоқан  Уәлихановтың 
ғылым философиясы. 
 Қоғам 
өміріндегі 
ғылымның 
рөлін 
бағалаудағы 
қайшылықтар. Сциентизм және антисциентизм. Ғылым және 
техника. Ыбырай Алтынсариннің білім философиясы. «Білімді 
адам»  моделі.  Ғылыми-техникалық  прогресс  және  қазіргі 
ғылымның  даму  болашағы  мәселелері.  Қазіргі  ғылым  және 
этика.  Қазақстан  ғылымы  дамуының  келешегі.  Отандық 
ғылым мен білімнің дамуындағы «Жаңа гуманитарлық білім. 
Қазақ тіліндегі 100 жаңа  оқулық» жобасының үлесі. 
 
2.  Қазақстанн
ың 
үшінші 
жаңаруындағ
ы 
цифрлық 
технология. 
 
 
гносеологиялық 
талдау 
негізінде 
«білім-ақпарат» 
салыстырмалы 
кестесін жасау. 
2. 
«Гносеологиялық 
оптимизм,  скептицизм 
және 
агностицизм»: 
скептицизмнің 
гносеологиялық 
стратегия 
ретінде 
қазіргі  ғылыми  және 
қарапайым 
дүниетанымдағы 
маңызы туралы   эссе-
негіздеме жазу. 
Адам философиясы және  құндылықтар әлемі 
7 апта:Адам 
7 
Адам  және  Ғалам.  Зат  әлемі.  Адамды  қарастырудың 
философиялық  тәсілінің  ерекшелігі.  Ежелгі  Үнді  діни-
философиялық  ілімдердегі  адам  мәселесі.  Конфуцийшілдік 
және  даосизм  жүйесіндегі  адам  мәселесі:  ер  және  әйел 
бастамалары  (Инь/Ян).  Антикалық  философия  тарихындағы 
адам  бейнелері  (Пифагор,  Платон,  Эмпедокл,  Протагор, 
Сократ,  Аристотель).  Христиандық  антропология:  адам 
Құдайдың  бейнесі  ретінде  (Әулие  Аугустин,  Акуинолық 
Томас).  Ренессанс  дәуіріндегі  адамның  индивидуалистік 
түсінігі  (Пико  делла  Мирандола).  Жаңа  заманның 
механистикалық  антропологиясы  (Б.Паскаль,  Ж.Ламетри). 
1. Қазіргі 
философиядағ
ы 
адам 
мәселесін 
талдау 
тәжірибесі. 
1. Абай 
философиясындағы 
адам 
мәселесі 
бойынша 
эссе-
негіздеме дайындау. 
2. Түпнұсқалар 
негізінде 
(өз 
таңдауыңыз  бойынша) 
адам 
мәселесін 
экзистенциалдық 
түсіну 
туралы 
10 

41 
 
Л.Фейербахтың  антропологизмі.  Адам  мәнінің  марксистік 
түсінігі.  Ф.Ницше  философиясындағы  «Асқан  адам».  Адам 
және  оның  әлемдегі-болмысы:  экзистенциализм.  Іскер  адам: 
прагматизм.  Э.Кассирер:  адам  символдық  жануар  ретінде. 
Й.Хейзинга: «ойнаушы адам». Г.Маркузе: «бір өлшемді адам». 
ХХ  ғ.  философиялық  антропология  (М.Шелер,  Х.Плеснер, 
А.Гелен). 
Қазақ  философиясындағы  адам  мәселесі.  Адам  мәселесінің 
Абай  даналығында  бейнелену.  Шәкәрімнің  адамның 
өмірмәндік бағдары туралы экзистенциалдық рефлексиясы.  
Адам, индивид, индивидуалдылық, тұлға.   
сараптамалық 
шолу 
жасау.  
8 апта:Өмір және өлім. Өмірдің мәні 
8 
Адам  болмысының  категориялары  (бақыт,  сенім,  өмір  және 
өлім). Өмірдің онтологиялық және аксиологиялық мазмұны.  
Адам,  оның  ажалдығы  және  ажалсыздығы.  Іргелі 
философиялық  мәселелердің    өмір  және  өлім  мәселесімен 
байланысы: метафизика және  моральдық  философия. Өмірдің 
мәні – оның шектеулілігін ұғыну. Уақыт, мәңгілік және мақсат. 
Қорқыт дүниетанымындағы мәңгілік өмір мәселесі. 
Өмірдің  мәні.  Өмірдің  мәнін  іздеу.  Философиялық  ойлар 
тарихындағы  өмірдің  мәні  мәселесі:  фатализм,  гедонизм, 
волюнтаризм,  функционализм.  Өмірдің  мәні  –  қазақ 
философиясының негізгі категориясы.  
Өмірмәндік 
құндылықтар 
туралы 
ілім. 
Адам 
қажеттіліктерінің пирамидасы. Махаббат – адамның өмір сүру 
мәні.  Фәлсафа  дәстүріндегі  Қожа  Ахмет  Яссауидің 
мистикалық дүниетанымы. Абай философиясындағы махаббат 
мән-мағына  туғызатын  бастама  ретінде.  «Махаббатпен 
жаратқан адамзат ...». 
1. Күнделікті 
тәжірибеде 
өмір 
мәнін 
іздеудің 
маңызды 
қырлары: 
философиялы
қ талдау. 
1.Қазақ  философиясы 
бойынша 
түпнұсқаларды 
салыстырмалы 
сараптау 
және 
түсіндірме 
бере 
отырып 
оқудың 
негізінде 
«Өмірдің 
мәні 
– 
қазақ 
философиясының 
негізгі 
тақырыптарының бірі» 
тақырыбына  ғылыми-
ізденістік 
жоба 
дайындау.  
2.  Стоицизм және 
10 

42 
 
 
гедонизм: олар туралы 
қазіргі 
заманғы 
түсініктерге 
сүйене 
отырып, 
эссе-
негіздеме жазу. 
9 апта:Этика. Құндылықтар философиясы 
9 
Аксиология және адамгершілік. Этикалық ілімдердің тарихи 
типтері.  Құндылықтар  теориясының  негіздері.  Құндылық 
ұғымы.  Бар  болып  отырған  және  болуы  тиіс.  Адамгершілік 
ережелері  және  құқық  ережелері.  Негізгі  этикалық 
категориялар  (  парыз,  игілік,  мән  және  қажеттілік,  ар-ұят, 
еркіндік). 
Адамгершіліктің алтын қағидасы (Конфуций) және бұлжымас 
императиві (И.Кант). Адамгершіліктің бастауларын түсінудің 
негізгі  тәсілдері.  Утилитаризм  және  деонтологиялық 
теориялар (парыз теориялары). Пайдалылық пен принциптер. 
Құндылықтық сана табиғаты. Фәлсафа дәстүріндегі этикалық 
өлшем. Жүсіп Баласағұн философиясындағы ақиқат мәселесі. 
«Құт», «қанағат», «тәубе», «әділет», «сабыр» категориялары. 
Ұрпақтық  дискурсдағы  этикалық  құндылықтары.  Қазақ 
халқының  озық  ұлттық  этикалық  құндылықтарын  сақтап, 
дамыту  –  қоғамдық  сана  жаңғыруының  алғышарты  және 
негізі.  Саяси  этика.  Зорлық.  Толеранттық.  Адам  құқығы. 
Кәсіби этика. Бизнестегі этика.  
1. Этикалықд
илеммалар: 
жағдаяттық 
талдау. 
2. Қазақ 
философиясы
ның 
экзистенциалд
ық сипаты. 
1. 
«ҚазіргізаманғыҚазақ
станжастарыныңэтика
лыққұндылықтары» 
тақырыбына 
эссе-
пайымдаудайындау. 
1. 
Этикалық жағдайды 
(моральдық  қиындық, 
тосын 
әлеуметтік 
жағдаяттар, қоғамдағы 
өзекті 
этикалық 
мәселе, тұлғаның  ішкі 
және 
тұлғааралық 
қақтығыс 
және) 
бағалауды 
негіздеу 
және кейс-талдау. 
10 
10 апта:Еркіндік философиясы 
10  Философия тарихындағы еркіндік ұғымы.  
Адам  және  оның  еркіндігі  (Б.Спиноза).  М.Хайдегеррдің 
шығармаларындағы  еркіндік  пен  ақиқаттың  байланысы. 
1. Ерік 
еркіндігі 
мәселесін 
1.  «Қазіргі  заманғы 
қоғамдағы 
дәстүрлі 
құндылықтардың 
рөлі» 
тақырыбына 
10 

43 
 
Еркіндік  пен  жауапкершілік  (Ж.-П.Сартр).  Еркіндік  және 
абсурд (А.Камю). Н.Бердяевтың еркіндік концепциясы.   
Ерік  еркіндігі.  Еркіндік  деңгейлері.  Оң  және  теріс  еркіндік. 
Еркіндік, әділдік, адамның өмірі мен намысы – адамгершілік-
құқықтық 
құндылықтар. 
Құқықтың 
дүниетанымдық 
мәселелері.  
Саяси  еркіндік.  Ұлттық  еркіндік.  Еркіндік  –  қазіргі 
демократиялық  мемлекеттердің  негізгі  идеалдарының  бірі. 
Жеке еркіндік және табиғи құқық. 
Тұлғаның,  оның  еркіндігінің,  өмірді,  табиғатты  және 
мәдениетті  сақтау  жауапкершілігінің  қалыптасу  шарттары. 
Сөз  және  көзқарас  еркіндігі.  Еркіндік  пен  шығармашылық  – 
адамның  мәдениетте  шын  мәнінде  өмір  сүруінің  тәсілі. 
Абайдың «толық адам» концепциясы. Алаш қайраткерлерінің 
философиясындағы еркіндік және тәуелсіздік идеялары. 
 
 
зерделеу  және 
түсіндіру.  
 
шығармашылық 
жұмыс (эссе, реферат, 
баяндама) дайындау. 
 
11 апта:Өнер философиясы 
11 
Эстетика  пәні  философиялық  білім  саласы  ретінде. 
Антикалық эстетикалық ойлардың тарихы (софистер, Сократ, 
Платон,  Аристотель).  Араб-мұсылмандық  эстетика  (Омар 
Хайям,  Әл-Фараби,  Ибн  Рушд,  Ибн  Араби,  Руми). 
Христиандық ортағасырлықтың көркемдік-эстетикалық әлемі 
(А.Августин,  Иоанн  Дамаскин).  Қайта  Өрлеу  дәуірінің 
эстетикасы  (Л.Б.  Альберти,  Леонардо  да  Винчи,  А.Дюрер, 
М.Монтень,  Эразм  Роттердамский).  XVII-XVIII  ғ.ғ.  Жаңа 
заман  эстетикасы  және  көркемдік  практикасы  (Д.Локк, 
Р.Декарт,  Вольтер,  Д.Дидро,  Ж.  Руссо).  Классикалық 
эстетиканың  негіздері  (И.Кант,  Г.Гегель,  Ф.Шеллинг).  XIX  - 
1. 
Музыкалық 
эстетиканың 
қалыптасуын 
қазіргі 
мәдениеттің 
маңызды 
құрамдас 
бөлігі  ретінде 
қарастыру. 
 «Қазіргі 
заманғы 
адамның 
өміріндегі 
өнердің 
рөлі» 
тақырыбына 
эссе-
пайымдау жазу. 
10 

44 
 
XX ғ.ғ. классикалық емес эстетика (Ф. Ницше, Дж.Дьюи, Ж.-
П.  Сартр.  М.  Хайдеггер).  Эстетикалық  тәжірибе.  Адам 
өмірінің эстетикалық өлшемі.  
Негізгі  эстетикалық  категориялар:  сұлулық  –  ұсқынсыздық, 
трагикалық-комедиялық, 
асқақ-төмен. 
Сұлулықтың 
құндылығы.  
Философия  және  өнер.  Өнер  –  мәдениет  феномені,  оның 
тұлғалық  және  және  әлеуметтік  қызметтері.  Көркем 
шығармашылық  субъектісі.  Өнер  әлеміндегі  адам.  Адамның 
мінез-құлқы,  іс-қимылы,  жан  тебіреністерінің  себептерін 
ашудағы өнердің мүмкіндіктері.  
Өнерді зерттеудің заманауи философиялық тәсілдері. Қазіргі 
өнер  философиясының  негізгі  категориялары:  әлемді 
эстетикалық  сезіну,  еліктеу  және  елігу;  сұлулық,  көркем 
бейне,  көркем  стиль,  көркем  талғам,  символ  мен  симулякр 
және тағы басқалары. Қазақ халқының сұлулық философиясы. 
Жырау және билердің шығармашылығындағы этикалық және 
эстетикалық  бастамалары.  Қ.Нұрланова:  «Адам  -  Әлем 
біртұтас»  концепциясы.  Ұлттық  аспаптар  қобыз,  домбыра 
көшпенділердің  рухани  мәдениетінің  көрінісі  ретінде.  Қазақ 
дәстүрлі  музыкасының  ерекшеліктері.  Күй  –  қазақ  өнерінің 
феномені. 
12 апта:Қоғам және мәдениет 
12  Әлеуметтік  философияның  пәні. Қоғам  философиялық ұғым 
ретінде.  Антикалық  философиясындағы  әлеуметтік  ой: 
Платонның 
идеалды 
мемлекеті, 
Аристотельдің 
«Политикасының»  негзгі  тұжырымдамалары.  Адам  саяси 
жануар ретінде. Августин: «Фәни шаһар» және «Бақи» шаһар. 
Қайта  өрлеу  дәуіріндегі  утопиялық  теория:  Т.Мор  және 
1.  Қоғамдық 
сана 
феномені: 
түрлері, 
құрылымы, 
мәні.   
1. 
«Қазақстанның 
қазіргі 
дамуының 
басымдықтары 
аясындағы 
прагматизм 
философиясы» 
10 

45 
 
Т.Кампанелла.  Н.Макиавеллидің  әлеуметтік-саяси  теориясы. 
Жаңа  заман  әлеуметтік  философиясы  (Т.Гоббс,  Дж.Локк, 
Ж.Ж.Руссо). К.Маркс: таптық қоғам. К.Поппер «Ашық қоғам».  
«Қоғамдық  сана»  ұғымы.  Қоғамдық  сананың  түрлері. 
Қоғамның  типтері.  Ақпараттық  қоғам.  Постиндустриалдық 
қоғам. Ашық қоғам. Желілік қоғам. Жаңару. Қала. Урбандану. 
Мәдениет, оның табиғаты мен мәні. Философия тарихындағы 
мәдениеттанулық  теориялар  (З.Фрейд,  Н.Данилевский, 
О.Шпенглер, К. Леви-Строс). Мәдениет – қоғам болмысының 
формасы.  Материалдық  және  рухани  мәдениет.  Мәдениет 
және коммуникация. Мәдени-антропологиялық әдістеме: адам 
мен мәдениеттің мәндік және онтологиялық түбегейлі бірлігін 
мойындау. 
Қазақтардың  ұлттық  мәдениеті  –  қазақ  халқының  ұлттық 
бірегейлігінің  негізі  және  оның  «Рухани  жаңғыру»  жобасы 
аясында дамуы.  
2.  ХХІ 
ғасырдағы 
Қазақстан 
қоғамдық 
санасының 
жаңғыруының 
мәні. 
3.  Қазіргі 
ақпараттық 
қоғамды 
философиялы
қ  талдау  және 
қазіргі 
заманның 
жаһандық 
талаптарын 
зерделеу 
тақырыбына 
шығармашылық 
жұмыс (эссе, реферат, 
баяндама) дайындау. 
13 апта:Тарих философиясы  
13  Тарихты философиялық пайымдау пәні ретінде талдау.Тарих 
түсінігімен  уақыт  туралы  көріністердің  байланысы.  Миф 
«уақыты».  Уақыттың  антикалық  түсінігі  және  тарихтың 
айналымы.  Орта  ғасырдағы  және  Қайта  өрлеу  дәуіріндегі 
тарих  философиясы.  Г.Гегельдің  философия  тарихы. 
Марксистік 
философия 
тарихы. 
Тарихтың 
«сыни» 
философиясы:  Дильтей,  Риккерт,  Ясперс.  Қазіргі  заман 
философиясындағы 
«тарих 
мәні», 
«тарихтың 
соңы» 
мәселелері. 
1. Қазақ 
философиясы
ндағы  тарихи 
даму 
мәселелерін 
талдау.  
2. Қазіргі 
Қазақстан 
қоғамындағы 
жаңару 
үдерістерінің 
1. Түпнұсқаларды 
түсіндірме 
бере 
отырып 
оқу 
және 
олардың 
мазмұнын 
салыстырмалы  талдау  
негізінде 
қазіргі 
заманғы 
ақпараттық 
қоғам 
дамуының 
негізгі 
концепцияларына 
10 

46 
 
Тарихтың  бағытталғандығы  және  оның  мәні.  Тарих 
философиясының  пәні.  Тарих  философиясының  даму 
кезеңдерін қарастырудың негізгі әдістері. 
Адамзат  тарихы:  өткені-бүгіні-болашағы.Тарихтың  мақсаты, 
мәні, бағыты мәселесі. 
Адамзат  тарихының  бірлігі  мен  көптүрлілігі.  Тарихи 
үдерістегі  революциялық  және  эволюциялық.  Тарихтың 
қозғаушы күштері. Тарихтағы прогресс және  регресс . 
Формациялар және өркениеттер. Шығыс-Батыс. Өркениеттер 
қақтығысы.  Біртұтас  адамзат  пен  әлемдік  тарихты 
қалыптастыру үдерісі. Қазіргі өркениет, оның өзгешелігі және 
қайшылықтары.  Адамзаттың  даму  үрдістері.  Асан  Қайғы: 
Жерұйық  философиясы.  Қазақстан  тәуелсіздігі  тарихының 
философиясы.  «100  жаңа  есім»  жобасы  –  қазіргі  Қазақстан 
тарихының  бейнесі.  Қазақстанның  эволюциялық  дамуы  – 
елдің гүлдену мүмкіндігі.  
мәні 
мен 
ерекшелігі. 
сараптамалық 
шолу 
жасау.  
2. «Қазақстанның 
дамуы  мен  көркеюіне 
менің 
үлесім» 
тақырыбына 
эссе-
пайымдау жазу. 
14 апта: Дін философиясы 
14  Дін  анықтамалары. Дін  және  философиялық білім. Дін  және 
өнер.  «Дүниежүзілік  діндер»  феномені.  Діннің  алғашқы 
формалары.  Алғашқы  діни  формалардың  мәселелері: 
эволюционизм 
(У. 
Тейлор), 
структурализм 
(Леви-
Брюль,   Леви-Строс),  марксизм  (С.  Токарев).  Буддизм  және 
оның негізгі бағыттары. Христиан дінінің пайда болу тарихы 
және  негізгі  формалары.  Ислам.  Исламныңқалыптасуы, 
догматикасыжәнетарихиформалары.  Суфизм  (Аль-Газали, 
Ходжа 
АхметЯссауи). 
Неміс 
романтизм 
өкілдерініңдінифилософиялықконцепциясы 
(Ф.Шлейермахер). С.Кьеркегордіңдінифилософиясы. 
1. Қазіргізама
нмәдениеттегі
дінфилософия
сы 
1. 
Қазіргі  жаһандық 
мәселелерді  түсінудегі 
және 
шешудегі 
философияның  рөлі» 
тақырыбына  ғылыми-
ізденістік 
жоба 
дайындау.  
2. 
К.Амстронгтың 
«Иудаизм, 
христиандық 
пен 
исламдағы 
4000 
жылдық 
ізденіс: 
10 

47 
 
Құдайтану 
баяны» 
еңбегін 
талдау 
негізінде эссе жазу. 
Апта 15: «Мәңгілік Ел» және «Рухани жаңғыру» – жаңа Қазақстан философиясы 
14  Кеңістік-уақыттық континуумдағы «Мәңгілік Ел» және «Ұлы 
Дала» категориялары. 
Қазіргі  Қазақстандағы  жаңғыру  үдерісі:  әлеуметтік-саяси, 
экономикалық, 
мәдени 
қырлары. 
Қоғамдық 
сананы 
жаңартудың негізгі бағыттары. Рухани жаңғыру. XXI ғасырда 
ұлттық сана-сезімді қалыптастыру мәселесі.  
Еуразияшылдық және Қазақстан дамуы. Еуразияшылдықтың 
әлеуметтік-мәдени, идеологиялық және геосаяси негіздері. 
Жаһандық 
әлемдегі 
Қазақстанның 
өркениеттік 
идентификациясы. «Мәңгілік ел» идеясы.  Н.А.Назарбаевтың 
«Болашаққа  бағдар:  рухани  жаңғыру»  бағдарламалық 
мақаласы  және  «Рухани  жаңғыру»  жобасы  –  ХХІ  ғасырдағы 
Қазақстан  дамуы  болашағын  айқындайтын  маңызды  құжат. 
«Мәңгілік  Ел»  жалпыұлттық  және  патриоттық  идеясының 
ұйыстырушы  құндылығы.  Қазақстанның  қоғамдық  санасын 
жаңғыртудың негізгі бағыттары.  
2. Қазіргі 
ақпараттық 
қоғамды 
философиялы
қ  талдау  және 
қазіргі 
заманның 
жаһандық 
талаптарын 
зерделеу. 
3. «Мәңгілік 
Ел» 
идеясы 
мен    «Рухани 
жаңғыру» 
жобасы 
– 
Қазақстанның 
тарихи 
дамуының 
жаңа 
векторлары. 
3. 
«  ...(кәсіби  қызмет 
салалары) 
өзекті 
философиялық 
мәселелері» 
тақырыбына  ғылыми-
ізденістік 
жоба 
дайындау.  
10 
Ескерту: 1 академиялық кредит  = 30 академиялық сағат  
Барлығы: 5 академиялық кредит  - 150 академиялық сағат 
 
 
 

48 
 
Әдебиеттер: 
Негізгі: 
1. Назарбаев Н.А. «Взгляд в будущее: модернизация общественного сознания». http://www.akorda.kz. 
2. Назарбаев Н.А. «Мәңгілік Ел. Годы, равные векам. Эпоха, равная столетиям»  – Астана: Деловой мир Астана, 
2014. – 368 с.  
3. Нұрышева Г.Ж. «Философия» – Алматы: Інжу-маржан, 2013.  
4. Петрова В.Ф., Хасанов М.Ш. «Философия». – Алматы: Эверо, 2014.  
5. Ғарифолла Есім «Фәлсафа тарихы» – Алматы, 2000.  
6. Ғарифолла Есім «Қазақ философиясының тарихы» – Алматы, 2006.  
7. Ғарифолла Есім «Адам-зат» – Астана, 2008.  
8. Бертран Р. «История западной философии» – М.: Издатель 
Litres, 2018. – 1195 с. 
9.  Джонстон  Д.  «Философияныңқысқашатарихы.  СократтанДерридағадейін».Ғылыми  ред.  Нурышева  Г.Ж.  – 
Астана, 2018.– 216 б. 
10. Хесс Р. «Философияның таңдаулы 25 кітабы». Ғылыми ред. Раев Д.С. – Астана, 2018.–360 с. 
11. Кенни  Э. «Батысфилософиясыныңжаңатарихы. 1-том: Антика философиясы» / ғылыми редактор Молдабеков 
Ж. Ж. – Астана, 2018. – 408 с.  
12. Кенни Э. «Батысфилософиясыныңжаңатарихы. 2-том: Орта ғасырфилософиясы» / ғылыми редактор Оспанов 
С. – Астана, 2018. – 400 с. 
13.  Карен  Армстронг  Иудаизм,  христиандық  пен  исламдағы  4000  жылдық  ізденіс:  Құдайтану  баяны/ 
Научн.редактор Кенжетай Д. – Астана, 2018. – 496 с.  
14. Johnston D.«A Brief History of Philosophy: From Socrates to Derrida». –A&C Black, 2006. – 211 p. (ДжонстонДи. 
«Э бриф хистори оф философи: Фром Сокрэйтес ту Дэррида».- Эй энд Си Блэк, 2006. - 211 пи.) 
15. Kenny A.«New  History of Western Philosophy». Volume  1-4. –Oxford University Press, 2006  - 2010. (Кэнни Эй. 
«Нью хистори оф Вестерн философи». Волум 1-4 – Оксфорд юниверсити пресс, 2006-2010) 
16. Humphreys P. «The Oxford Handbook of Philosophy of Science». – Oxford University Press, 2016. (Хамфрейс Пи. 
«Зе Оксфорд хэндбук оф философи оф ссайнс». – Оксфорд юниверсити пресс, 2016) 
17.  Estlund  D.«The  Oxford  Handbook  of  Political  Philosophy».  –Oxford  University  Press,  2017.  (Эстланд  Ди.  «Зе 
Оксфорд хэндбук оф палитикал философи». - Оксфорд юниверсити пресс, 2016) 

49 
 
18. Cappelen  H.,  Gendler  T.,  Hawthorne J. The  Oxford  Handbook  of  Philosophical  Methodology.  –  Oxford  University 
Press, 2016. (Кэппелен Эйч., Гендлер Ти., Хэутон Джэй. «Зе Оксфорд Хэндбук оф философикл метадаладжи». - Оксфорд 
юниверсити пресс, 2016)  
19. Karen  Armstrong  «A  History  of  God:  The  4000-year  quest  of  judaism, christianity  and  islam».  -  Gramercy  Books, 
2014.-  496  p.  (Кэрен  Армстронг  «Э  хистори  оф  гад:  Зе  фо  саузанд  ие  гэст  оф  джудаизм,  кристианити  энд  ислам».  – 
Грамэрси букс, 2014 – 496 пи.) 
20. Джонстон Д. «Краткая история философии/пер. Е.Е. Сухарева. - М.: Астрель, 2010. – 236 с. 
21. Хесс Р. «25 ключевых книг по философии». – М.: Урал LTD, 2000. – 368 с. 

жүктеу/скачать 2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: