Тәжірибелік қондырғының сипаттамасы

87 
 
ӨК  зерттелінетін  соленоид  ішінде,  көрсеткіші  бар  стержень  арқылы  шкала  бойымен 
жылжытуға  болады.    ӨК–ның  осі  соленоид  осімен  параллель.    Оны  соленоид  осіне 
перпендикуляр  бағытта  жылжытуға  болады.  Қондырғы    1–суретте  көрсетілген  электр 
схемасы  бойынша  жиналады.    Соленоид  L  орамдарынан  айнымалы  ток  жүреді.    Ол    A  
амперметрмен өлшенеді. Ток күшін R реостат арқылы өзгертуге болады.  Индукцияның э.қ.к. 
анықтау  үшін  ӨК    V    вольтметрмен  қосылған.  Соленоидпен  айнымалы  ток  жүргенде 
вольтметр э.қ.к.  U эффектілік мәнін өлшейді. Бұл мән (11.9) формула бойынша соленоидтың 
магнит өрісі индукциясының амплитудалық мінңне сәйкес келеді.  
Сонымен, тәжрибе соленоидқа қатысты ӨК орналасу  координаттарын және осыларға 
байланысты электромагниттік индукцияның э.қ.к.–тің мәндерін өлшеуге тіреледі. 
 
11.4. Жұмыстың  орындалу  тәртібі  және  тапсырмалары 
11.4.1. Соленоидтағы  магнит өрісі индукциясының таралуы. 
11.4.1.1.   1–сурет бойынша электр тізбегін жинаңыз. 
11.4.1.2.  Соленоид орамындағы токты 1.5 А мәнінде тұрақты етіп қою қажет. 
11.4.1.3. Соленоидқа қатысты ӨК орнын өзгерте отырып, индукцияның э.қ.к. өлшеңіз.  
Өлшейтін  катушканы  2см  қадаммен,  соленоид  осінің  бойымен  жылжыта  отырып,  әрбір 
координат үшін вольтметрдің көрсетуін 1–кестеге енгізіңіз.   
11.4.1.4.  
)
(
max
x
f
  тәуелділігінің графигін тұрғызыңыз. 
 
 11.1 сурет.  Тәжірибелік қондырғының электр схемасы 
11.4.1.5.  Таңдап  алынған  масштабты  өзгертпей,  (11.1)  және  (11.2)  есептеу 
формулаларын  пайдалана  отырып, 
)
(
max
x
f
В
В
 тәуелділігінің  теориялық  қисығын 
тұрғызыңыз. 
Тәжірибеде  алынған  және  теориямен  есептелінген  тәуелділіктерді  салыстырыңыздар.  
Жасалынған өлшеулердің жүйелік қателігін бағалаңыз. 
 
                                                                        11.1–кесте 
 

88 
 
ӨК-нің 
орны  Х, см 
Индукцияның 
э.қ.к. ,   , 10
-3 
B 
Магнит өрісінің 
индукциясы, В, 10
-3
 Тл 
max
/
 
max
/ B
B
 
 
11.4.2. Магнит индукциясы шамасының соленоидтағы ток күшіне тәуелділігі. 
11.4.2.1.    ӨК–ні  магнит  өрісі  ең  күшті  болатын  соленоидтың  дәл  ортасына 
орналастырыңыз. 
11.4.2.2.  Соленоидтағы токтың әртүрлі мәндері үшін ӨК–дағы индукцияның  э.қ.к.–ін 
өлшеңіз.    Токтың  осы  мәндері  үшін  (2)  формуланы  пайдалана  отырып,  соленоид 
ортасындағы  магнит  индукциясының  мәндерін  есептеу  керек.    Өлшеу  және  есептеу 
нәтижелерін 11.2–кестеге енгізіңіз.  
 
                                                                      11.2–кесте 
Соленоид тоғы,  I
c
, A 
ЭҚК , 
Магнит индукциясы, 
өл
шеу    
шегі 
аспапт
ың       
көрсетуі 
токты
ң  мәні 
max
 
,  10
-3
 B 
В
max
 , 10
-3
 Тл 
 
11.4.2.3.  Э.қ.к.–нің  соленоидтың  магнит  өрісі  индукциясының  амплитудалық  мәніне 
тәуелділігін график түрінде бейнелеңіз  [градуировкалық график, 
)
(
max
max
В
f
]. 
11.4.2.4.  Осы  графиктен  өлшейтін  қондырғының  градуировкалық    k    тұрақтысын  (ол 
түзудің  көлбеулігінің  тангенс  бұрышына  тең)  анықтаңыз.    Табылған  k  мәнін  (11.8) 
формуладағы есептеуден шығатын k мәнімен салыстырыңыздар.  
 
11.4.3. Соленоидтағы магнит өрісінің индукциясының радиалды бағытта таралуы. 
11.4.3.1.  ӨК–ны соленоидтың ең шетіне орналастырыңыз.  
11.4.3.2. Соленоид орамындағы токты 1.5 А  мәнінде тұрақты етіп қою керек. 
11.4.3.3.  Өлшеуіш  катушканы  соленоидтың  осіне  перпендикуляр  бағытта  жылжыта 
отырып,  қадамын  0.5  см  етіп  алып,  индукцияның  э.қ.к.  өлшеңіз.  Әрбір  координата  үшін 
вольтметрдің  көрсетуін 11.3 – кестеге тіркеп отыру қажет. 
11.4.3.4.  Өлшейтін қондырғының  градуировкалық  k  тұрақтысының  мәнін  біле  отырып 
әрбір  координата  үшін  магнит  өрісі  индукциясының  мәнін  (9)  формула  бойынша  есептеп 
табыңыз. 
11.4.3.5. В = f(х)  тәуелділігінің графигін тұрғызыңыз. 
11.4.3.6.  ӨК–ны  соленоидтың  ортасына  орналастырыңыз.  Осы  жағдай  үшін  4  –  6 
пункттердегі көрсетілген тапсырмаларды орындаңыз. 
Бұл жұмысты орындауда соленоид пен ӨК–ның әрқайсысы үшін олардың ұзындығын,  
диаметрін және орам санын білу қажет. 
 
                                                                        11.3 – кесте 

89 
 
№ 
ӨК 
орны 
Индукцияның  э.қ.к., 
,  10
-3
 В 
Магнит өрісі индукциясының 
      мәні,   В,  10
-3
 Тл 
 
Оқу  құралының  қосымшасында  осы  лабораториялық  жұмыстың  нәтижелерін  ЭЕМ–
ЭВМ  (Lab  3)  арқылы  өңдеудің  бағдарламасы  келтірілген.  Эксперимент  мәліметтерін 
бағдарламаға енгізгенде оларды СИ жүйесіне келтіру қажет. 
 
 
 
11.5.  Бақылау  сұрақтары 
 
11.5.1.  Магнит  өрісінің  индукциясы  деген  не?  Магнит  индукция    векторының 
физикалық мағынасы қандай? 
11.5.2.  Магнит индукциясын өлшеудің қандай әдістерін білесіз? 
11.5.3.  Электромагниттік индукция құбылысының мәні неде? 
11.5.4. Өлшенетін катушкада индукцияның э.қ.к.  қалай пайда болады? 
11.5.5.  Шексіз  ұзын  соленоидтың  магнит  өрісі  индукциясының  формуласын  қорытып 
шығыңыз. 
11.5.6. ӨК – да пайда болатын өздік индукцияның  э.қ.к.  шамасын бағалаңыз. 
 
11.6.  Әдебиет 
 
11.6.1. Калашников С.Г. Электричество. – М.: Наука, 1985. 
11.6.2. Сивухин Д.Г. Общий курс физики. т.3. Электричество – М.: Наука, 1977. 
11.6.3. Матвеев А.Н. Электричество и магнетизм. – М.: Высшая школа, 1991. 
11.6.4. Гершензон Е.М., Малов Н.Н. Курс общей физики: Электричество и магнетизм. – 
М.: Просвещение, 1980. 
 
 
 
 
 

90 
 
 
№ 12. ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС 
Cobra3 қондырғысымен соленоидтың индуктивтілігін өлшеу 
 
12.1. Жұмыстың мақсаты 
Катушкадан  және  конденсатордан  тұратын  тізбектен  еркін,  өшетін  тербелісті  алу. 
Конденсатор  сыйымдылығы  белгілі  соленоид  индуктивтілігін  тербеліс  жиілігін  өлшей 
отырып табу. 
12.2. Қысқаша теориялық кіріспе 
Электр тогы өзінің айналасында магнит өрісін тудыратыны белгілі. Керісінше, магнит өрісі 
арқылы контурда электр тогын алуға болады ма? Бұл есептің шешімін 1831 ж. ағылшын 
ғалымы М. Фарадей тапты, ол электрмагниттік индукция құбылысын ашты. 
Тұйық контурмен шектелген аудан арқылы өтетін магнит индукциясының ағыны өзгергенде 
контурда электр тогы пайда болады. Бұл құбылыс электрмагниттік индукция құбылысы деп 
аталады. Ал пайда болган ток индукциялық ток деп аталады. 
Нәтижесінде бірінші текті құбылыстар үшін электрмагниттік индукция заңы алынды: тұйық 
контурда пайда болатын электрмагниттік индукцияның ЭҚК-і сан жағынан осы контурмен 
шектелген бет арқылы өтетін магнит ағынының уақытқа байланысты өзгеру жылдамдығына 
тең және таңбасы бойынша қарама-қарсы: 
 
                                                                                   (12.1) 
Индукциялық токтың бағыты Ленц ережесі бойынша анықталады: индукциялық токтың 
тудыратын магнит өрісі индукциялық токты тудырған магнит өрісінің өзгерісіне кедергі 
келетіндей болып бағытталады. 
Екінші текті индукциялық құбылыстың мысалы ретінде біртекті магнит өрісінде  магнит 
индукция векторына перпендикуляр  жылдамдықпен қозғалатын тогы жоқ, ұзындығы 
өткізгіш алынады. Өткізгішпен бірге қозғалған әрбір электронға магнит өрісі тарапынан 
Лоренц күші әсер етеді. Нәтижесінде өткізгіштің ұштарында потенциалдар айырмасы пайда 
болады 
. 
Егер тұйық контур бір-біріне тізбектеліп жалғанған N орамнан (катушка немесе соленоид) 
тұрса, онда ЭҚК әрбір орамның ЭҚК-ң қосындысына тең, 
 
                                                                              (12.2) 

91 
 
мұндағы 
- ағын ілінісуі, яғни 
орамнан өтетін толық магнит ағыны. 
Егер  электр  тізбегінде  уақыт  бойынша  өзгеретін  ток  жүрсе,  онда  осы  токтың  магнит 
өрісі де өзгереді, олай болса, магнит ағынының өзгерісі индукцияның ЭҚК-н тудырады. Бұл 
құбылыс  өздік  индукция  деп  аталады.  Өздік  индукцияның  ЭҚК-і  Фарадей  заңынан 
анықталады.  Ферромагнетик  болмаған  кезде  контур  арқылы  өтетін  магнит  ағыны  I  ток 
күшіне пропорционал 
                                                                                    (12.3) 
мұндағы  - контурдың индуктивтілігі деп аталатын коэффициент, ХБ жүйесінде өлшем 
бірлігі  -  генри  (Гн).  (12.3)  сәйкес  ток  күші  1  А  болғанда,  онда  1  Вб-ге  тең  магнит  ағыны 
өтетін  контурдың  индуктивтлігі  1  Гн-ге  тең  болады.  Контурдың  индуктивтілігі 
контурдың  пішіні  мен  өлшемдеріне,  сондай-ақ  қоршаған  ортаның  магниттік 
қасиеттеріне тәуелді. 
Ұзын соленоидтың индуктивтілігінің формуласын магнит өрісінің индукциясы 
 
, ағын ілінісуі 
, бір орам арқылы өтетін магнит ағыны 
үшін 
жазылған қатынастарды пайдаланып анықтауға болады: 
 
                                                          (12.3) 
 мұндағы 
- бірлік ұзындыққа келетін орамдар саны; 
- соленоидтың көлемі. 
Ток өзгергенде өздік индукцияның ЭҚК-і пайда болады 
: 
 
                                      (12.4) 
Минус  таңбасы 
әрқашан  ток  күшінің  өзгерісіне  кедергі  жасайтындай  етіп  бағытталады, 
токты  өзгеріссіз  сақтауға  ұмтылады,  яғни  токқа  қарама-қарсы  әсер  етеді.  Өздік  индукция 
құбылыстарында  ток  инерттілікке  ие  болады,  себебі  бұл  жерде  индукция  әсерінің  магнит 

92 
 
ағынын  тұрақты  етіп  ұстауға  ұмтылуы  айтылып  тұр,  ал 
индуктивтілік  ток  күшінің 
өзгерісіне қатысты контурдың инерттілік мөлшері болып табылады. 
 
                                                                   (12.5) 
Әрбір  контурдағы  ЭҚК-і  басқа  контурдағы  токтың  тудыратын  магнит  ағынының  өзгерісі 
есебінен пайда болады. Бұл құбылыс өзара индукция құбылысы деп аталады. 
Бір-біріне жақын орналасқан екі қозғалмайтын контурларды қарастырайық Егер 1 контурда 
ток жүрсе, ол екінші контур арқылы өтетін 
толық магнит ағынын тудырады 
 
                                                                                (12.6) 
онда осы сияқты екінші контурда  ток жүрсе, ол бірінші контур арқылы өтетін толық 
магнит ағынын тудырады 
 
.                                                                         (12.7) 
және 
коэффициенттері – бірінші контурдың екінші контурға қатысты және 
сәйкесінше екінші контурдың бірінші контурға қатысты өзара индуктивтілігі деп аталады. 
Сызықты орталарда, мысалы ферромагнетиктер жоқ кезде, 
. 
 
Өзара индуктивтілік магниттік байланысқан контурлардың геометриялық өлшемдеріне, 
олардың орналасуына және ортаның магниттік қасиеттеріне тәуелді. 
 
12.4. Қондырғы сипатамасы 
Атауы 
 
Саны 
Кобра 3 базалық орнату 
12150,00 
1 
 
Қорек көзі  12В                                                      
12151,99 
2 
 
RS 232 сым                                                              
14602,00 
1 

93 
 
 
Кобра 
3 
бағдарламалық  
қамтамасыз ету      
14504,61 
1 
 
Кобра 3  модуль функциясы 
генераторы        
12111,00 
1 
 
Катушка,  орам  саны  300, 
дам 40мм                 
11006,01 
1 
 
Катушка,  орам  саны  300, 
дам 32мм                 
11006,02 
1 
Катушка,  орам  саны  300, 
дам 25мм                 
11006,03 
1 
Катушка,  орам  саны  200, 
дам 40мм                 
11006,04 
1 
Катушка,  орам  саны  100, 
дам 40мм                 
11006,05 
1 
Катушка,  орам  саны  150, 
дам 25мм                 
11006,06 
1 
Катушка, орма саны 75, дам 
25мм                    
11006,07 
1 
Катушка орам саны 1200                                      
06515,01 
1 
ПЭК конденсатор 
39105,20 
1 
Байланыстырушы қорабша                                 
06030,23 
1 
Байланыстырушы  сым,  250 
мм, қызыл     
07360,01 
1 
Байланыстырушы  сым,  250 
мм, көк                    
07360,04 
1 
Байланыстырушы  сым,  250 
мм, қызыл              
07360,01 
1 
Байланыстырушы  сым,  500 
мм, қызыл              
 
07361,01 
1 
Байланыстырушы  сым,  500 
мм, қызыл              
07360,04 
1 
 
Эксперимент  қондырғысы  суретте  көрсетілген.  Төменгі  жиілікте  (500Гц)  толқын 
катушкада  қолданылады.Катушкада  магнит  өрісінің  лездік  өзгерісі  тербелмелі  контурда 
өшетін  тербелістерді  тудырады, 
 жиілік  Соbrа  3  қондырғысында  өлшенеді.  Тәжірбиеде 
әртүрлі ұзындық l, диаметр 2r және ора саны N жүгізіледі. Диаметр және катушка ұзындығы 
штангенциркульмен өлшенеді.  
 

94 
 
 
 
12.1-сурет: Эксперименттік қондырғы 
 
 
   
 
                         12.2-сурет. Индукцияны өлшеуге арналған тізбек 
 
12.1-кесте. Катушка 
№ 
N 
 
 
 
1 
300 
40 
160 
11006.01 
2 
300 
32 
160 
11006.02 
3 
300 
26 
160 
11006.03 
4 
200 
40 
105 
11006.04 

95 
 
5 
100 
40 
53 
11006.05 
6 
150 
26 
160 
11006.06 
7 
75 
26 
160 
11006.07 
 
Келесі  нөмірлі  катушкалар  магнит  индуктивтілігі  мен  ұзындығы,  радиус,  орам  саны 
арасындағы байланыстарды көрсетеді: 
1.) 3, 6, 7 →  L = f (N) 
2). 1, 4, 5 →  L/
 = f (L) 
3). 1, 2, 3 →  L = f (R) 
 
 
 
12.3-сурет: Параметрлерді өлшеу 
 
Катушка мен мен контур арасындағы арақашықтық үлкен болуы шарт, катушкада резонанс 
құбылысын елемеуге болады. Cobra 3 қондырғысын компютерге USB-порт арқылы қосыңыз. 
Программаны іске қосып әмбебап өлшеуіш  Writer  таңдаңыз. 3 суретте параетрлерді өлшеу 
үлгісі көрсетілген. “Күй функциясы” тербеліс жиілігін алыңыз.4 суретте  “Күй функциясы” 
тербеліс жиілігін өлшеу көрсетілген. 
 
 

96 
 
 
12.4-сурет. Өшетін тербеліс көрсетілген,   тербеліс жиілігін табыңыз. 
 
, 
мұндағы Т- тербеліс периоды. 
 
12.3. Теория және есептеулер. 
 Ток күші I цилиндрлі катушкадан өтетін болса,көлденең қима ауданы 
, орам саны N  
катушкада магнит өрісі l
R шартында  H магнит өрісі: 
 
Катушкадағы магнит ағыны: 
 
Ортаның магнит тұрақтысы   абсолютті магнит тұрақтысы 
.  
 
 
L  индукция коэфициенті    (12.4) формула тек   L
 шартында орындалады. Біртекті  магнит 
өрісі (12.1) индуктивтілігі дәл келесі формуламен табылады: 
 
 
Экспериментте тербелмелі контур меншікті жиілігі: 

97 
 
 
Cobra 3 ішкі кедергісі   әсер етеді сондықтан индуктивтілік: 
 
   
 
12.2-кестеде индуктивтіліктің  теория жүзінде алынған сандық мәндері көрсетілген 
 
12.2-кесте 
№ 
N 
 
 
 
1 
300 
0.02 
0.16 
794,65 
2 
300 
0.016 
0.16 
537,75 
3 
300 
0.013 
0.16 
373,91 
4 
200 
0.02 
0,105
 
484,38 
5 
100 
0.02 
0,053 
202,22 
6 
150 
0.013 
0,16 
93,48 
7 
75 
0.013 
0,16 
23,37 
 
12.3-кестеде  тербеліс  периодының  мәндерінің  (12.7)  формулада  есептелген  сандық  мәні 
берілген. 
 
Мәндері 5,6,7 суретте көрсетілген. 
 
12.3-кесте 
№ 
 
 
1 
119,94 
776,09 
2 
97,42 
512,01 
3 
78,24 
330,25 
4 
94,77 
448,53 
5 
62,88 
213,31 
6 
39,27 
83,20 
7 
20,19 
21,99 
  
 

98 
 
 
12.5-сурет. Индуктивтіліктің  тұрақты ұзындықта, радиуста, орам санында жиіліктен 
тәуелділігі 
 
 
 
 
12.6-сурет. Индуктивтіліктің катушка ұзындығынан тәуелділігі 
 

99 
 
 
 
12.7-сурет. Индуктивтіліктің  радиустан тәуелділігі 
 
 
  ескере отырып. 
 
 
12.6-суреттен  
 
 
 
12.7-суреттен 
 
 
 
12.3. Тапсырма     
Сыйымдылығы  берілген  С    конденсаторды  өлшемдері  (ұзындығы,  радиусы,  орам  саны) 
әр  түрлі  катушкаға  (соленоид)  қосу.  Тербелістің  меншікті  жиілігін  өлшей  отырып,  келесі 
шамалардың арасындағы тәуелділікті табу: 
1)  Индуктивтілік пен орам саны; 
2)  Индуктивтілік пен катушка ұзындығы;   
3)  Индуктивтілік пен сымның көлденең қимасының радиусы. 
 
                                     

100 
 
N, орам саны 
L, ұзындығы 
2r, диаметрі 
, жиілігі 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
12.4.  Бақылау  сұрақтары 
12.5.1.  Магнит  өрісінің  индукциясы  деген  не?  Магнит  индукция    векторының 
физикалық мағынасы қандай? 
12.5.2.  Магнит индукциясын өлшеудің қандай әдістерін білесіз? 
12.5.3.  Электромагниттік индукция құбылысының мәні неде? 
12.5.4. Өлшенетін катушкада индукцияның э.қ.к.  қалай пайда болады? 
12.5.5.  Шексіз  ұзын  соленоидтың  магнит  өрісі  индукциясының  формуласын  қорытып 
шығыңыз. 
12.5.6. ӨК – да пайда болатын өздік индукцияның  э.қ.к.  шамасын бағалаңыз. 
 
12.5.  Әдебиет 
12.6.1. Калашников С.Г. Электричество. – М.: Наука, 1985. 
12.6.2. Сивухин Д.Г. Общий курс физики. т.3. Электричество – М.: Наука, 1977. 
12.6.3. Матвеев А.Н. Электричество и магнетизм. – М.: Высшая школа, 1991. 
12.6.4. Гершензон Е.М., Малов Н.Н. Курс общей физики: Электричество и магнетизм. – 
М.: Просвещение, 1980. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

101 
 
№13 ЗЕРТХАНАЛЫҚ   ЖҰМЫС 
СЫЗЫҚТЫҚ  ЕМЕС  КЕДЕРГІЛЕРДІ ЗЕРТТЕУ 
   
13.1. 
Жұмыстың мақсаты 
Сызықтық  емес  элементтері  бар  электр  тізбектеріндегі  заңдылықтарды  тәжірибеде 
зерттеу. Сызықтық емес элементтері бар схемаларды есептеу әдістерін үйрену. 
Тәжірибені  ұтымды  жоспарлай  білуде  өлшеуіш  аспаптарын  тәжірибеге  сай  дәлелді 
таңдай  білуді,  өлшеулерді  тиімді  жүргізе  білуді  және  тәжірибенің  жеке  сатыларының  іске 
асырылуы кезінде олардың ақырғы нәтиженің дәлдігіне әсерін бағалай білуді игеру.  
 
13.2. 
Қысқаша теориялық кiрiспе 
Осы  заманғы  техникада  Ом  заңына  бағынбайтын  тізбектердің  ролі  күшейіп  келеді. 
Мұндай  тізбектерде  ток  пен  түсірілген  кернеудің  арасындағы  тура  пропорционалдық 
қатынас  орындалмайды.  Олардың  сызықты  тізбектерден  негізгі  айырмашылығы    мұндай 
тізбектерде кедергінің мәні онда өтіп жатқан токтың немесе түсірілген кернеудің шамасына 
тәуелді  болады,  яғни  кедергі  сызықтық  емес  кедергі  болады.  Сызықтық  емес  кедергілердің 
вольт-амперлік  сипаттамалары  да  әр  түрлі  болады.  Іс  жүзінде  қолдануы  жағынан  (радио 
қондырғылар, есептегіш машиналар) ең қажеттілері  R
U 
 және R
I
  түріндегі кедергілер болып 
табылады.  R
U 
  түріндегі  кедергінің  негізгі  қасиеті  –  ол  өзі  арқылы  өтіп  жатқан    ток  белгілі 
шектерде өзгерген кезде ондағы кернеу аз ғана өзгереді. Ал  сызықтық емес  R
I  
кедергілер 
болса,  керісінше,  ондағы  кернеу  белгілі    шектерде  өзгерген  кезде  токтың  болмашы  ғана 
өзгерісін тудырады.  Кедергілердің екі түрінің де вольт-амперлік  сипаттамалары 1–суретте 
көрсетілген. 
  Сызықты активті кедергідей емес сызықтық емес активті кедергінің тұрақты ток және 
оның өзгерісі үшін әртүрлі мәні болады. Тұрақты токқа сәйкес кедергі  R
ст 
=U/ I  статикалық 
кедергі деп аталады. Тұрақты токтың өзгерісіне кедергі  R
дин
=
U/
I  динамикалық кедергі 
деп аталады. 
  Статикалық  кедергі  координаттар    басы  және  вольт-амперлік  сипаттаманың  А 
жұмысшы  нүктесі  арқылы  өтетін  түзумен  ток  осінің  арасындағы  бұрыштың  тангенсімен 
анықталады (1–суретті қараңыз). Динамикалық кедергі ток осі мен дәл сол А нүктесі арқылы 
өтетін  жанаманың  арасындағы  бұрыштың  тангенсімен  анықталады.  1–суреттен  R
ст
R
дин
 
екендігін  көруге  болады  және  де    R
I
    кедергі  үшін      R
ст
< R
дин 
,    ал    R
U 
  кедергі  үшін 
керісінше    R
ст
>R
дин 
:            R
I 
және    R
U 
  түріндегі  кедергілердің  сызықтық  еместік  дәрежесі 
сызықтық емес кедергінің  Q сапалылығымен  сипатталады.   
Бұл параметр былай анықталады:    
 
Q
I  
= R
 дин 
/R
 ст
                                                               (13.1)  
Q
U 
=
 
R
ст 
/R
дин                                                                                            
(13.2) 

жүктеу/скачать 3,87 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: