Тас дәуірі кезеңдері (палеолит мезолит, неолит) қағаз қиындылары  арқылы  сынып

Сабақ \оқу мақсаттары шынайы ма?
Бүгін оқушылар не білді?
Сыныптағы ахуал қандай болды?
Мен жоспарлаған саралау шаралары  тиімді болды ма?
Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе?
Мен өз жоспарыма қандай түзетулер  енгіздім және неліктен?
Жалпы бағалау
Сабақта ең  жақсы өткен екі нәрсе (оқыту мен оқуға қатысты)?
1:                                                                     2:
Сабақтың бұдан да жақсы өтуіне не оң  ықпал етер еді (оқыту мен оқуға қатысты)?
1:                                                                     2:
Осы  сабақтың  барысында  мен сынып туралы немесе жекелеген  оқушылардың  жетістіктері/ 
қиыншылықтары туралы нені анықтадым, келесі сабақтарда не нәрсеге назар аудару қажет?
БАСТАУЫШ СЫНЫПТА ФУНКЦИОНАЛДЫҚ САУАТТЫЛЫҚТЫ 
ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ  МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ
Қызылорда облысы, Арал қаласы «№ 220 орта мектебі» коммуналдық мемлекеттік 
мекемесінің бастауыш сынып мұғалімі Есенова Балагуль Абилкаировна
               
    Қазіргі уақыт әлемдік білім кеңістігіндегі сан алуан өзгерістерге толы. Халықаралық стандарт талаптарына 
сай оқыту үдерісінің де сипаты өзгерген. Жалпы білім беретін мектептерде     зияткерлік, дене және рухани 
тұрғысынан дамыған, өмірге бейімделген азамат қалыптастыру басты мақсатқа айналды. Сондықтан қоғамның 
дамуына   сай   сауаттылық   ұғымының   да   мәні   өзгеріп,   қойылатын   талаптары   да   күрделенген.   Осыған   дейін 
оқушыларға тақырып бойынша ауқымды мәліметтер беріліп, оны есте сақтау талап етілген болса, қазір тұлғаға 
қойылатын талаптар оқу, жазу, санау, сызу дағдыларымен шектелмей,  белгілі бір қоғамда өмір сүруге қажетті 
білім мен білікті игеруі, яғни функционалдық сауаттылыққа жету қажеттілігі туындап отыр..
      Функционалдық   сауаттылықты   дамыту   Қазақстан   Республикасының   білім   беруді   дамытудың   2011-2020 
жылдарға   арналған   мемлекеттік   бағдарламасында   нақты   көрсетілген.   Осыған   орай   оқушылардың 
функционалдық   сауаттылығын   дамыту   жөнінде   ұлттық   жоспар   қабылданды.   Қазақстан   Республикасындағы 
мектеп   оқушыларының    функционалдық  сауаттылығын   дамыту  мақсатында     білім  беру  мазмұны  жаңарып, 
стандарттар,  оқу бағдарламалары мен  оқу жоспарлары,  оқулықтар  өзгерді. Озық  технологиялар  зерделеніп, 
тәжірибеге ене бастады. Бұл ғасыр талабына сай болу дегенді білдіреді. Осының нәтижесінде фунционалдық 
сауаттылықты қалыптастыру басты міндетке айналды. Функционалдық сауаттылық – оқушылардың бойында 
сыртқы ортамен қарым - қатынас жасау қабілеті, өзгермелі өмірге бейімделуінің шарты, оқушылардың жеке бас 
қабілеттерін   дамытудың   негізі,   әлеуметтік   –мәдени   дамуының   өлшемі,   білім,   білік,   дағдыларының 
құзіреттілікке  қарыштау   жолы.  Ол  білім  алушылардың   қатысымдық,  ақпараттық,  проблемалардың  шешімін 
табу құзіреттілігінің бірлігінен құралады. Функционалдық сауаттылық қайдан басталады? Әрине, отбасынан. 
Кішкентай   шақтан   бастап   -   ақ   өз   қажеттілігін   сұрауға,   өзіне   қызмет   етуге,   үй   шаруасымен   айналысуға 
жетелеуден   басталады.   Еңбекке   араласқан   бала   өмір   сүруге   икемделе   бастайды.   Ең   қарапайымы   электр 
жарығын, крандағы суды үнемді пайдалануға үйрету бала бойында рухани құндылықтарды дарытудың үлкен 
мектебі болады. Ал мектеп қабырғасында бұл істер жалғасын табады. Мұғалімдер оқушылардың пәнді терең 
түсініп,   алған   білімін   сыныптан   тыс   жерде,   кез   келген   жағдайда   тиімді   қолдана   алуын   қамтамасыз   етеді. 
Оқушылардың       функционалдық   сауаттылығын   арттыруда   оқу,   жазу   сауаттылығы,   жаратылыстану   ғылыми 
сауаттылығы,   математикалық   сауаттылығы   және   құқықтық   сауаттылық   мәселелері   қарастырылады. 
Жаңартылған білім беру бағдарламасында осы аталған функционалдық сауаттылықтар сатылап , спиральды 
қағидатпен беріледі. Оқушылардың   функционалдық сауаттылығын қалыптастыруда әр пәннің рөлі ерекше. 
   Дүниетану пәнінің ықпалы қандай? Оқушылардың өзін қоршаған ортамен дұрыс қарым- қатынас жасауға, 
ұқыптылық   пен   үнемшілдікті   үйретуде   ықпалы   зор.     Мысалы:2-сыныпта   «Өзім   туралы»   бөлімі   отбасы 
құндылықтарын   білуге,   түсінуге,   құрметтеуге   үйретуден   бастап,   әр   балаға   қоғамның   бір   мүшесі   екенін 
сезіндіріп, қоғамдық орындарда дұрыс қарым - қатынас жасауға үйретеді. «Досыңның туған күніне не сыйлар 
едің?»,   «Досыңа   қандай   тілек   айтар   едің?»   деген   сұрақтар   шынайы   өмірге   жетелейді.   «Менің   мектебім» 
бөлімінде мектептегі тәртіп ережелерін еске түсіре отырып, адамның іс -әрекетінің айналаға әсер ететіндігін 
ұғындырады және күнделікті әрекетіне баға беруге дағдыландырады. Ал «Дені саудың – жаны сау» бөлімінде 
пайдалы   және   пайдасыз   тағамдармен   танысып,   салауатты   өмір   қағидаттарын   ұстануына   және   мектептегі   , 
қоғамдық   орындардағы   қауіпсіздік   ережелерімен   таныстырып,   өз   өмірінің   қауіпсіздігін   сақтауға 
жауапкершілігін   туындатады.   Осы   секілді   сұрақтар   мен   тапсырмаларға   жауап   іздей   отырып,   оқушылар 
мектептен алған білімдерінің өз өмірінде қандай пайдасы бар екендігіне жауап алады.
   2-сыныпта қазақ тілі оқулығының «Салт – дәстүр және ауыз әдебиеті» бөлімін өткенде қазақ халқының салт – 
дәстүрін дәріптеп, өзінен кішіні, үлкенді құрметтеуге шақырады. «Қазақ халқында «жеті қазына» деген ұғым 
бар. Ол -   адамдардың күнделікті ұстап жүрген нәрселері. Сендер соны білесіңдер ме?» деген проблемалық 
164

сұрақ   тасталғанда   көп   ойланады,   ізденеді.   Оны   табу   арқылы   өзінің   айналасының   құнды   дүниелерге   толы 
екендігін біледі. «Қоршаған орта» бөлімінде «Жемістерді қалай пайдалану керек?», «Дене жарақаты кезінде 
көрсетілетін   алғашқы   жәрдем»,   «Құстарға   қамқорлық   жасау»   нұсқаулықтарын   құрастыру   тапсырмалары 
оқушының функционалдық сауаттылығын дамытуға мүмкіндік береді. Қазақ тілі сабақтарында төрт дағдыны 
дамытуға көбірек мән берген дұрыс. Себебі оқушылар  кең ойлап, ойын еркін әрі анық жеткізуді үйренуі тиіс. 
   Ал жаратылыстану пәні  - бастауыш сыныпта жаңа пән, бірнеше ғылымның тоғысқан пәні. Жаратылыстану  
пәнінде алған білімдерін күнделікті өмірде кездесетін табиғат құбылыстары мен үдерістерін түсіндіру, сипаттау, 
болжау үшін  қолдану білігін  дамытуға бағытталған. Оқулықта тапсырмалар мен  ақпараттар «Зертте», «Сен 
білесің   бе?»,   «Есіңе   сақта!»,   «Ойланып   көр»   айдарлары   арқылы   беріледі.   Онда   оқушылар   қоршаған   орта 
ғажайыптарымен   таныса   отырып,   өзіндік   зерттеу   әрекетінің   көмегімен   жаңа   білімді   дайын   күйінде   емес, 
өздігінен әрекеттену арқылы алады. Сондай – ақ, мұғалімнің көп ізденуін , оқушыға ғылыми  қосымша ақпарат 
беруді талап етеді. 2-сыныптың жаратылыстану оқулығында «Күш және қозғалыс» бөлімі өмірлік тәжірибеге 
сүйеніп   оқытуды   қажет   етеді.   Мысалы:   «Массаны   қалай   өлшейміз?»,   «Жылдамдықты   қалай   өлшейміз?» 
тақырыптарында   оқулықтағы   ақпараттармен   шектелген   білім   оқушыға   бұлыңғыр   болар   еді.   Сынып   ішінде 
дүкен   ұйымдастырып,   сатушы   және   сатып   алушы   рөлдеріне   енгізіп,   заттың   массасын   қалай   өлшеуге 
болатындығын үйретуге болады. Енді бірін дәрігер қылып, оқушылардың салмағын өлшетіп, оқушыға өзінің 
массасы туралы хабардар ету де пайдалы. «Табиғат физикасы» бөлімі де тәжірибе жасауға өте қолайлы. Жарық  
өткізетін   немесе   жарық   өткізбейтін,   жартылай   өткізетін   денелерді   анықтау,   оларды   білудің   өмірде 
маңыздылығын   түсінуге   үйретеді.   Айнала   толы   алуан   дыбыстардың   ерекшеліктері   мен   таралу   бағыттарын 
білгізу, температураны өлшеуді үйрету аса маңызды. Сабақтағы бүгінгі білім өмірінің қай тұсына қажеттігін 
сезіндіре   алуымыз   қажет.   Математика   да   тек   есептеулер   жүргізумен   шектелмейді.   Ауқымды   ақпарат   қоса 
беріледі. Бұған  «Саяхат», «Қоршаған орта» бөлімдерінде берілген тапсырмалар дәлел болады. Комбинациялау 
тапсырмасында   логикалық   ойлаумен   қатар   сәндеу   өнерін   де   жетілдіреді.     Сауат   ашу   сабағында   «Кафеде» 
тақырыбын өткенде іскерлік ойын ұйымдастыру өте тиімді болар еді. Оқушылар қоғамдық орындағы, яғни 
кафедегі   мәдениетті   игеріп,   дұрыс   қарым-     қатынасқа   түсу,   ас   мәзірін   дұрыс   даярлау   сияқты   әрекеттерді 
атқарады. 
   Қай оқулықты алсақ та, оқушыларды мұқият іріктеліп алынған тапсырмалар мен жан -жақты ойластырылған 
оқу   әрекеттері   ынтасын   ашады,   шығармашылық,   зерттеу   және   сыни   ойлау   дағдыларын   дамытады, 
функционалдық   сауаттылығын   қалыптастыруға   септігін   тиғізеді.   Ол   үшін   мұғалім   өз   тәжірибесін   үздіксіз 
жетілдіріп,   тиімді   әдістерді   қолдана   алуы   тиіс.   Сабақта   жағымды   әлеуметтік   ортаны   тудырып, 
ынтымақтастықта   диалог   жүргізуге,   бақылауға,   шағын   топтар   мен   жұптарда   проблеманы   бірлесе   шешуге, 
саралауға, жағдаятты бағалауға төселдіру қажет.
    Қорыта айтатын болсақ, функционалдық сауаттылық - адамның алған білімін сауатты пайдалана алуы және 
үнемі жетілдіріп отыру үдерісі. Қазіргі білім беру жүйесінде оқушылардың ұлттық болмысын, сана сезімін, 
өзіндік дүниетанымы мен көзқарасын қалыптастыруға негіз болатын құндылықтардың бірі -  функционалдық 
сауаттылық. Ұлттық білім беру жүйесін өзгертуге мұғалімнің ықыласы, оның ұмтылысы және маңыздылығы 
мен қажеттілігін түсінуі жетістікке жетелейді.  
* * * * * * * * *
Қызылорда облысы, Арал қаласы «№ 220 орта мектебі» коммуналдық мемлекеттік
мекемесінің бастауыш сынып мұғалімі  Сагиндикова Ляззат Беркимбаевна 
Пәні:    әдебиеттік оқу                                        Мектеп:  №220 орта мектеп
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:  
2. Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен (жарық пен қараңғы)
Күні:                          Мұғалімнің аты-жөні:  Сагиндикова Ляззат Беркимбаевна 
Сынып:   3                Қатысқандар саны: 
                                   Қатыспағандар саны:
Сабақ тақырыбы
Есеннің кірпісі. Сапарғали Бегалин.
Осы сабақта қол 
жеткізілетін оқу 
мақсаттары (оқу 
бағдарламасына сілтеме)
3.2.3.1 – шығарманың тақырыбын анықтау және негізгі ойды білдіріп тұрған 
мәтін бөлігін, сөйлемді анықтау.
Сабақ мақсаттары
Барлық оқушылар :   
 Шығарманы түсініп оқиды, мазмұндайды. 
Көптеген оқушылар: 
Мәтінді бөліктерге бөледі, ат қояды. 
Кейбір оқушылар:      
Мәтіндегі кейіпкерлердің іс-әрекетіне баға береді. 
Бағалау критерийлері
Мәтін тақырыбын біледі;
мәтінді түсініп оқиды;
мәтіндегі негізгі ойды білдіріп тұрған сөйлемді, бөлікті анықтайды;
165

Тілдік мақсаттар
Түйінді сөз: Қызғылт бүлдірген, дөңгелене өскен,электр жарығы, асыранды 
кірпі, кереует,мандолина.
Талқылауға арналған сұрақтар:
1.Қандай жеміс ағаштарын білесіңдер
2.Бақша  мен бақтың  айырмашылығын айтып бересің бе?
3.Кірпінің инесі қандай қызмет атқаратынын білесің бе?
Құндылықтарды дарыту
Кірпінің табиғаттағы орнын, пайдасын талқылату арқылы табиғатты сүюге, 
еңбек етуге дағдыландыру. 
Пәнаралық байланыстар
Өзін-өзі тану  ,  дүниетану 
АКТ қолдану дағдылары
Интербелсенді тақта, видео
Бастапқы білім
Автор жайында   біледі, кірпінің жануарлар тобына жататынын ажырата алады 
Сабақ барысы 
Сабақтың 
жоспарланған 
кезеңдері
Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет  
Ресурстар
Сабақтың басы 
4минут
«Ширату» арқылы  психологилық атмосфера қалыптастыру
1.
Өзінше ноян,      Қорқақ кім... (қоян)
2.
Алмастан тыным,      Шабады ... (құлын)
3.
Бата алмас түлкі,  Үсті тікен ... (кірпі)
4.
Айбат шегер алыстан,   Аң патшасы ... (арыстан)
Әр жұмбақ шешуі  арқылы топтасамыз.
Бағалау : «Жарайсың!   Тамаша ! Керемет!  Өте жақсы!»
 -Не арқылы топтастыңдар?
-Жануарлар туралы не білесіңдер?
Кірпі қандай жануар екенін айтып бере аласыңдар ма?
-Ендеше ,бүгін біз кірпі жайында мәтінмен танысып, ондағы 
сөйлем бөліктерін анықтауды үйренеміз.
Алдыңғы сабақтарда оқыған шығармалардың авторлары туралы 
ой жүгіртіп көрейік.                                                                          
«Суреттер сөйлейді»  әдісі  арқылы алдыңғы білім бойынша 
қайталап аламыз.    «Смайликтер» арқылы бағаланады.
«Ұйқасын тап» 
ойыны арқылы 
жұмбақтар, 
суреттер
Сұрақ-жауап
Интербелсенді 
тақтадан 
авторлар 
суреттері 
көрсетіледі.
Сабақтың ортасы 
32 минут
Бейнеролик   Сапарғали Бегалин жайында қысқаша көрсетіледі. 
-Бейнеролик кім жайында  айтылып тұр ?
 С.Бегалиннің «Есеннің кірпісі» мәтінімен танысамыз.
 Топпен жұмыс  
 Тапсырма  «Хикая картасы»    
Мәтінді мұқият оқыңыз. Берілген бөліктерді ретімен 
орналастырыңыз , әңгімелеп беріңіз. 
(Қима қағаздар таратылады. Әр топқа мәтін бөліктері беріледі, сол 
бойынша суреттерді  ретімен орналастырып, мәтінді әңгімелеп 
береді).
Дескриптор:      Білім алушы  
•
Мәтін бөліктерін анықтайды
•
Мәтін бөліктеріне сай суреттерді орналастырады 
•
Мәтін мазмұнын әңгімелейді
Бағалау :  
« Түйінді сәттер» арқылы (әр топтың өте түйінді тұсын тауып 
айту)
Жұппен жұмыс  Тапсырма 
1-топ: Мәтіннен өсімдік атауларын тауып жаз.Олар жайында не 
айтасыңдар?
2-топ: «Кереует»  сөзі қандай мағына береді? Ұлттық төсеніштерді 
жазып шық.
3-топ:  Мандолина жайлы естідің бе? Ұлттық аспаптарды ата .
4-топ:  Есен  кірпісіне қандай азық дайындап қояды? Санамалап 
жазып шық.
Бағалау : Жұптарда өзара бағалау жүреді.  « Неліктен бұл үздік?»
Шығармашылық тапсырма  Тапсырмалар арқылы саралау
1-топ: Ермексаз арқылы кірпіні  мүсіндеңіз.
Бейнеролик 
Сюжетті 
суреттер
Интернетті 
пайдалана 
отырып, 
ізденеді.
166

2-топ: Мәтін кейіпкері Есенге мінездеме беріңіз.
Дереккөздер арқылы саралау
3-топ: Кірпінің түрлерін  іздене отырып жазыңыз.
4-топ: Кірпінің пайдасы мен зияны жайында ізденіп жазыңыз.
Бағалау: «Мен досымды мақтан етемін,себебі...»
Сабақтың соңы 
Жеке жұмыс 
«Ой толғау»   Қб ретінде дәптердегі 2-тапсырма 
Мәтін тақырыбына қатысты  сұрақ құрастыр.
1.-----------------------------------------------------------------------------------
2.-----------------------------------------------------------------------------------
Дескриптор   Білім алушы 
- Үш және төрт сөзден тұратын сұрақтар  құрастырады.
- Сөйлемдегі сөздерді дұрыс  байланыстырады.
Бағалау: «Смайликтер»арқылы бағалау
Кері байланыс  «Ойды жалғастыр» 
-Мен бүгін......  білдім.
-Мені .....  қызықтырды .
-Маған .....қиын болды.
Саралау – оқушыларға қалай көбірек  
қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? 
Қабілеті   жоғары   оқушыларға 
қандай   міндет   қоюды   жоспарлап  
отырсыз?
  Топтық,   жұптық,   жеке     жұмыс 
жасау     барысында     бағыттаушы 
сұрақтар  берілді.
 Сурет бойынша мәтін құрау,мәтінге 
ат қою, мәтін мазмұнын әңгімелеуге 
тапсырмалар жүйелі берілді. 
Тапсырмалар арқылы және 
дереккөздер арқылы саралау 
жүргізілді.
Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру 
деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?
 «Жарайсың!   Тамаша ! Керемет!  Өте жақсы!» 
сөздері арқылы оқушылардың белсенділіктерін 
арттыру.
« Түйінді сәттер» арқылы әр топтың өте 
түйінді тұсын тауып ата отырып, көпшілік 
оқушылардың сөйлеу қабілеттерін арттыру.
« Неліктен бұл үздік?» бағалауы арқылы 
жұптарда бір-бірін бағалауда  белсенділікті 
арттыру .
«Смайликтер» арқылы жауапкершілікті 
арттыру . 
«Мен досымды мақтан етемін, себебі...» әдісі 
арқылы бірін-бірі бағалайды.
Денсаулық және 
қауіпсіздік 
техникасының 
сақталуы
Топқа  бөлу 
кезіндегі  қимыл 
қозғалыстарда 
бір- бірін  итермеу.
АКТ – ны  қолдану 
кезінде   тоқ 
қауіпсіздігін 
естен  шығармау.   
Пайдаланылған әдебиеттер: 
1.
Мұғалімге арналған құсқаулық 3-сынып
2.
Оқу жоспары  3-сынып
3.
Интернет желісі
4.
Ақын –жазушылар кітаптары
5.
3-сынып бойынша әдебиет  оқулығы
6.
Бастауыш үлестірме материалдар
* * * * * * * * *
Demonstration lesson
Theme of the lesson: Reading for pleasure: Graffit
Unit 5. Reading for pleasure
School: №19D.Konaev
Date: 
Teacher’s name: Artaeva S
Grade: 8A
Number present:              Absent:
Theme of the lesson:                 
Reading for pleasure: Graffiti 
Learning objectives
8.1.3.1 respect differing points of view
8.4.2.1  understand independently specific information and detail in short, simple texts 
on a limited range of general and curricular topics
8.3.6.1 communicate meaning clearly at sentence and discourse level during, pair, group 
and whole class exchanges 
Lesson objectives
Learners will be able to:
-
communicate their ideas clearly
-
identify specific information in the text
-
identify whether statements are True or False 
Assessment criteria
Learners have met 8.4.2.1 learning objective if they can identify specific information in 
the text correctly. 
167

Value links: 
Respect
Cross-Curricular Link
Arts and Literature 
Previous learning
The purpose of graffiti
Planned 
timings
Planned activities
Resources
Beginning 
10 min
(P, W) Warm-up: 
What is fiction and non-fiction story?
Explain   to   learners   that   they   are   going   to   read   about   non-fiction   stories. 
Learners are divided into 2 groups; they should list the features of fiction and 
non-fiction texts. Do first examples together with a class. 
Learners watch a YouTube video about graffiti and they need to share their 
ideas and associations about the topic of the lesson 
Power
 
Point 
Presentation 
https://www.youtube.
com/watch?
v=npAdXLkoKac
Middle 
10 min
10 min
5 min 
(I,   P,   W)   Pre-reading    Learners   match   words   with   the   pictures.   Some 
learners can give definitions to these words. 
(I, P, W) Reading    Learners work in pairs. They read the text and fill the 
chart in. They should find the information about the event, name of the event, 
year and location. Learners can compare their answers with other learners. 
Model   the   first   event   to   the   learners,   show   how   the   chart   should   be 
completed. 
(I, W) Formative assessment   Learners work individually and read the text 
again. They should answer True/False questions. 
Differentiation: more proficient learners should give written explanations if 
the answer is False. 
Post reading discussion 
Learners work in small groups and discuss the questions below:
-
What do you think about graffiti? Is it really art?
-
Is there graffiti in your town or city?
-
Do you think it makes your town or city look good? Should the 
police stop graffiti artists? 
If you have some time left, listen to the learners’ responses and write their 
ideas on the board. 
http://learnenglishtee
ns.britishcouncil.org/
study-break/graded-
reading/graffiti-
street-art-level-1
Handout 1
Handout 2
End
5 min

жүктеу/скачать 10,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: