Мақсаты: Тарихнмадағы гуманистік бағыттың қалыптасуының себептерін
ашу және гуманизмнің белгілерін көрсету
Өткізу формасы: ауызша сұрақ - жауап
Тапсырма,
сұрақтар:
Макиавеллидің,
Гвиччардинидің
тарихи
шығармалары және олардың әлемдік тарихи білімге қосқан үлестері
Әдістемелік ұсынымдар, қосымша материалдар: проблемалық сұрақтар
қойып, студенттердің жауаптарын жетелеп отыру
Әдебиеттер: Средневековая историография стран Западной Европы. -
М.,1965.
Тақырып: Кейінгі ортағасырлардағы гуманизм және Реформация.
Мақсаты: кейінгі ортағасырлардағы гуманизмнің мәні мен мазмұнын ашу
және Реформация кезіндегі тарихи ойдың даму бағыттарын анықтау
Өткізу формасы: сөздікпен жұмыс істеу, жазбаша сауалдарға жауап беру
Тапсырма, сұрақтар: Батысеуропалық тарихнаманың дамуындағы
реформация кезеңіндегі еңбектердің маңызы
Әдістемелік ұсынымдар, қосымша материалдар: мәселені шағын
сұрақтарға бөліп, маңызды тұстарын көрсетуге үйрету
Әдебиеттер: Средневековая историография стран Западной Европы. -
М.,1965.; Историография стран Европы и Америки в средние века. -М., 1973.
Тақырып: ХҮІІ-ХҮІІІ ғғ. Англияда тарихи ойдың дамуы.
Мақсаты: ағылшын тарихи білімі мен тарихи ойының өзіндік белгілері мен
қалыптасу жолдарын, даму сатыларын, негізгі тарихнамалық тұжырымдарды
анықтау
Өткізу формасы: тест сауалдарына жауап
Тапсырма, сұрақтар:
ХҮІІ ғ. Ағылшын революциясы тұсындағы тарихи ойдың дамуы.
Әдістемелік ұсынымдар, қосымша материалдар: негізгі тарихнамалық
деректердің тізімін жасауға кеңес беру
Әдебиеттер: Историография нового времени стран Европы и Америки. -
М,.1967.
Тақырып: Францияда тарихи идеялардың дамуы.
Мақсаты:
Өткізу формасы: рефераттарды талқылау
Тапсырма, сұрақтар: ХҮІІІ ғ. Француз ағартушыларының тарихи
көзқарастары.; ХҮІІІ ғ. аяғындағы Ұлы француз революциясы тұсындағы
тарихи идеялар.
Әдістемелік ұсынымдар, қосымша материалдар: реферат тақырыптары
бойынша жоспар құрудың тәсілдерін үйрету
Әдебиеттер: Историография нового времени стран Европы и Америки. -
М,.1968.
Тақырып: ХҮІІІ ғ. неміс ағартушыларының тарихи ойлары.
Мақсаты:
неміс
ағартушыларының
еңбектерін
талдап,
тарихи
тұжырымдарын түйіндеу
Өткізу формасы: пікір талас ұйымдастыру
Тапсырма, сұрақтар: ХҮІІІ ғ. Германияда тарихи ғылымның дамуы.
Әдістемелік ұсынымдар, қосымша материалдар: пікір таласқа қажетті
сұрақьарды анықтап, студерттерді жүйелі сөйлеуге үйрету
Әдебиеттер: Историография нового времени стран Европы и Америки. -
М,.1968.;
Шамшиденова
Ф.Шетелдердің
жаңа
заман
тарихының
тарихнамасы. - Алматы, 2006.
Тақырып: ХІХ ғасырдағы тарихи ойдың дамуы. ХІХ ғ. бірінші
жартысындағы тарихи білім.
Мақсаты: Еуропа мен Америка елдеріндегі және Ресейдегі ХІХ ғасырдағы
тарихи білім мен тарихи ойдың даму үрдістерін айқындау, тарихнамаға үлес
қосқан ойшыл, ғалымдардың шығармаларының мазмұнын ашу
Өткізу формасы: ауызша сұрақ - жауап
Тапсырма, сұрақтар: Орыс тарихи мектебінің қалыптасуы; АҚШ
тарихнамасының ерекшеліктері; Батыс Еуропа елдеріндегі тарихнамалық
дәстүр
Әдістемелік ұсынымдар, қосымша материалдар: қвсқаша конспект
дайындаудың тиімділігіне үйрету
Әдебиеттер: Шамшиденова Ф.Шетелдердің жаңа заман тарихының
тарихнамасы. - Алматы, 2006; Ключевский В.О. Лекции по русской
историографии.//Соч. в 9-ти томах. Т. УІІ. – М: Мысль, 1989; Милюков П.Н.
Главные течения русской исторической мысли. – М., 1987; Розалиев Ю.Н.
Новая и новейшая история стран зарубежной Азии и Африки. – М., 1987;
Цамуталин А.Н. Борьба направлений в русской историографии в период
империализма: исторический очерк. – Л., 1986.
Тақырып: ХІХ ғ. екінші жартысындағы тарихи ғылымның дамуы.
Мақсаты: Ресей мен Батыс Еуропада тарих ғылымының дамуы үрдістерін
айқындау
Өткізу формасы: тест сауалдарына жауап, ауызша сұрақ - жауап және
рефераттарды талдау
Тапсырма,
сұрақтар:
Француз
тарихнамасындағы
либералды-
республикалық бағыт.; Ағылшын тарихнамасының негізгі бағыттары.; Поляк
тарихнамасы. Краков және Варшава мектептері.; Н.М. Карамзиннің тарихи
көзқарастары.
Әдістемелік ұсынымдар, қосымша материалдар: библиографиялық
тізімдеме жасауға кеңес беру, негізгі тарихнамалық деректер бойынша
қысқаша конспект дайындаудың әдістерін көрсету
Әдебиеттер: Шамшиденова Ф.Шетелдердің жаңа заман тарихының
тарихнамасы. - Алматы, 2006; Цамуталин А.Н. Борьба направлений в русской
историографии в период империализма: исторический очерк. – Л., 1986.
Тақырып: ХХ ғ. басындағы Батыс Европада тарихи білімнің дамуы.
Мақсаты: Батыс Еуропадағы ХХ ғасырдың бас кезіндегі тарихи білімнің
дамуы бағыттары мен проблмаларын баяндау
Өткізу формасы: бақылау жұмысы
Тапсырма, сұрақтар: Герман тарихнамасы. Консервативтік тарихнама.
(Макс Ленц, Рейнгольд Козер, Отто Хинце). Неміс буржуазиялық
әлеуметтануы. Макс Вебер, Эрнест Трельч, В. Зомбарт.
Әдістемелік ұсынымдар, қосымша материалдар: конспект дайындаудың
қажеттілігін түсіндіру
Әдебиеттер: Историография нового времени стран Европы и Америки. -
М,.1967.;
Шамшиденова
Ф.Шетелдердің
жаңа
заман
тарихының
тарихнамасы. - Алматы, 2006; Цамуталин А.Н. Борьба направлений в русской
историографии в период империализма: исторический очерк. – Л., 1986.
СӨЖ бойынша әдістемелік ұсынымдар
Тақырып: тарихнамалық дәстүрдің қалыптасуы
Мақсаты: тарихнамалық дәстүрдің қалыптасуының алғышарттары мен
себептерін анықтау
Тапсырма, сұрақтар:
Ежелгі Шығыстың тарихнамалық дәстүрі.
В.Г. Белинскийдің тарихи көзқарастары
А.И. Герценнің тарихи тұжырымдамасы
Орындау бойынша әдістемелік ұсынымдар: конспект дайындау,
сөздікпен жұмыс істеу
Әдебиеттер: Воронцов Г.А. Новейшие направления в буржуазной
историографии. //Вопросы истории. 1974. №9. - С.64-86.; Рамазанов С.П.
Кризис в Российской историографии начала ХХ века. - Волгоград, 2000.
Тақырып: Ресейдегі тарихи білімнің дамуы
Мақсаты: Ресейдегі тарихи білімнің қалыптасуы мен дамуның негізгі
үрдістерін айқындау
Тапсырма, сұрақтар:
Орыс қоғамдық ойындағы ағартушылық ағым
Н.А. Полевой “Россия және Батыс” мәселелері
Н.Г. Чернышевскийдің тарихи көзқарастары
Орындау бойынша әдістемелік ұсынымдар: конспект дайындау,
сөздікпен жұмыс істеу
Әдебиеттер: Рамазанов С.П. Кризис в Российской историографии начала ХХ
века. -Волгоград, 2000; Цамуталин А.Н. Борьба направлений в русской
историографии в период империализма: исторический очерк. – Л., 1986;
Ключевский В.О. Лекции по русской историографии.//Соч. в 9-ти томах. Т.
УІІ. – М: Мысль, 1989; Милюков П.Н. Главные течения русской
исторической мысли. – М., 1987.
Тақырып: Отандық тарих ғылымындағы жаңа заман тарихы
Мақсаты: Отандық тарх ғылымындағы жаңа заман тарихы
мәселелерінің зерттелуін көрсету
Тапсырма, сұрақтар:
Шығыстану бойынша Ш.Уәлихановтың зерттеулері
Тәуелсіз Қазақстан тарихшыларының жаңа заман тарихының мәселелерін
зерттеулері
Орындау бойынша әдістемелік ұсынымдар: конспект дайындау,
сөздікпен жұмыс істеу
Әдебиеттер: Алдабек Н. Тарихы талқыға түскен Шыңжан. - Алматы, 2003;
Мұқаметханұлы Н. Қытайдағы қазақтардың қоғамдық тарихы. 1860-1920. -
Алматы, 2000.; Өтенияз С. Шоқан өскен орта. - Алматы, 1995.
АРАЛЫҚ БАҚЫЛАУ ЖӘНЕ ЕМТИХАН СҰРАҚТАРЫ
Тақырыптар бойынша бақылау сұрақтары
1.Жалпы тарихтың тұжырмыдамасы
2.Рене Декарттың негізгі идеясы
3.Шотландия философия тарих мектебі
4.Геттинген мектебінң өкілдері
5.Британияда ұлттық тарихтың қалыптасуы
6.Солтүстік Америка ағартушыларының тарихи көзқарастары
7.Француз ағартушыларының еңбектері
8.Тарихнамадағы тарихилық принципі
9. Тарихнамадағы шынайылық принципі
10 Тарихнмадағы әлеуметтік принцип
11 Вольтер Скотт, Томас Карлейдің шығармалары
12.Анлиядағы консервативтік романтикалық идеялар негізінде жазылған
еңбектер
13.Франциядағы консервативтік романтикалық идеялар негізінде жазылан
еңбектер
14.Либералды тарихи мектеп және оның өкілдері
15.Ресейде романтикалық тарихнаманың дамуы
16.Англиядағы вигилік және торилік тарихнама
17.Леопольд Ранкенің тарихи тұжырымдамасы
18.Огюст Конт және оның позитивистік көзқарастары
19.Орыс тарихи мектебінің қалыптасуы
20. Кіші германдық және Ұлы германдық тарихи мектептер
21. АҚШ тағы Азамат соғысының тарихнамасы
22. Марксизм теориясы және оның тарихнмада алатын орны
23. Өркениет теориясы
24.Орыс географиялық қоғамының шығстану ғылымын дамытудағы рөлі
25.Ш.Ш.Уәлиханов және оныңтарихи мұрасы
26.Н.А.Добролюбовтың Үндістан туралы еңбектері
27. Г.Н.Потаниннің тарихнамаға қосқан үлесі
28.Д.М.Позднев шығыс елдері туралы
29.Отандық тарих ғылымындағы қытайтанушылар
30.Араб елдері тарихының зерттелуі
РЕФЕРАТ ТАҚЫРЫПТАРЫ
1. Ежелгі Грекия және Ром тарихнамасының ерекшеліктері
2. Ерте ортағасырлардағы тарихи ойдың дамуы
3. Феодалдық шіркеу тарихнамасының белгілері мен даму сатылары
4. Классикалық тарихнаманың өкілдері
5 Тарихнамадағы гуманитік бағыт және оның өкілдерінің еңбектері
6. Реформация тұсындаға тарихи білім
7. Ағартушылық кезеңінің тарихнамалық дәстүрі
8. ХУІІ ғасырдағы ағылшын төңкерісі тұсындағы әлеуметтік - саяси ойдың
дамуы
9. АҚШ-та тарих ғылымының қалыптасуы
10.Жаңа замандағы неміс тарихи мектептері
11.Романтикалық тарихнаманың мәні мен мазмұны
12. АҚШ тарихнамасындағы позитивизм
13.Н.М.Карамзиннің тарихи көзқарастары
14.Г.Потаниннің шығыстагуға қосқан үлесі
15 Италиядағы Қайта өрлеу кезеіндегі тарихнама
16. Ұлы француз төңкерісінің тарихи шығармалардан көрініс табуы
17.ХІХ ғасырдағы Батыс Еуропадағы тарихи білімнің дамуы бағыттары
18.ХХ ғасырдың бас кезіндегі Батыс Еуропалық тарихи мектептер
19.ХІХ ғасырда орыс тарихи ойының дамуы
20.Қазіргі кезеңде қазақстандық тарихшылардың шетел тарихын зерттеуі
ЕМТИХАН СҰРАҚТАРЫ
1. Тарихнамалық дерек. – жеңіл
2. Тарихнамалық факті.- жеңіл
3. Тарихнама ғылымының принциптері және әдістері.- жеңіл
4. Шіркеулік тарихнаманың өкілдері және олардың тұжырымдары. - жеңіл
5. Тарихнамадағы ағартушылық бағыт және оның ерекшеліктері. - жеңіл
6. Шотландиялық философиялық тарих мектебі. – жеңіл
7. Утопиялық социализмнің тарихи идеялары. - жеңіл
8. Тарихнамадағы позитивизм. - жеңіл
9. Ежелгі Шығыстағы тарихты жазудың алғашқы қадамдары. – орташа
10. Антикалық тарихнаманың өзіндік ерекшеліктері мен өкілдері. - орташа
11. ХІХ ғасырдағы батыс еуропалық тарихнаманың жалпы сипаттамасы. -
орташа
12. ХУІІ - ғасырдың бірінші жартысындағы тарихи повестер. - орташа
13. Тарихнамадағы романтикалық бағыт. - орташа
14. Чартист – тарихшылар. - орташа
15. Солтүстік Америка ағартушыларының тарихи көзқарастары. - орташа
16. Араб елдерінің зерттелуі. - орташа
17. Жаңа замандағы неміс тарихи мектебі және оның тарихты зерттеуге
қосқан үлесіне
баға беріңіз. – күрделі
18.Шетелдер тарихы тарихнамасының ерекшеліктерін синтездеп,
тарихнамалық деректерін топтаңыз. - күрделі
19. Шіркеулік тарихнаманың қалыптасуы мен ерекшеліктері. Оны Ежелгі
Шығыс және антикалық тарихнамамен салыстырыңыз. - күрделі
20. Ортағасырлық риторикалық мектептің тарихи білімді дамытуға қосқан
үлесіне - күрделі
21. Ағарту дәуіріндегі «философиялық тарих», тарихты жазу тәжірибесін
схоластикамен, анналдар мектебімен, тарихты сипаттаумен салыстыра
көрсетіңіз. - күрделі
22. Орыс тарихи мектебінің өкілдері және олардың тарихи көзқарастарына
баға беріңіз. - күрделі
23. Л.Валлдың тарихи көзқарастарын анықтап, еңбектеріне баға беріңіз .-
күрделі
24.Қазақстандағы тарих ғылымындағы жаңа заман тарихы туралы
зерттеулердің мәселелерін айқындап, маңызына баға беріңіз. - күрделі
25. Ағарту дәуірінің тарихшысы - Э. Гиббон. – жеңіл
26. Неміс ғалымдарының тарихты дамытуға қосқан үлесі ( Шиллер, Гердер,
Мезер).
27. Т. Мальтус, Д. Рикардо және ағылшын тарихи білімі.
28. Тарихнамадағы социал -демократиялық бағыт.
29. ХІХ - ғасырдағы Ресей тарихнамасы ( Н.Я.Данилевский).
30. Э.Мейер, М. Вебер және олардың тарихи тұжырымдары.
31. Ш. Уәлиханов және оның тарихнамаға қосқан үлесі.
32. АҚШ-тағы жұмысшы қозғалысы тарихының зерттелуі.
33. Р.Декарттың, Т. Гоббстың тарихи тұжырымдарын салыстыра талдаңыз. –
орташа
34. Ағылшын ағартушылары: Болингброк, Д.Юм.
35. ХІХ- ғасырдың бірінші жартысындағы француз тарихнамасы.
36. Неміс ағартушыларының тарихи ойлары: Лессинг, И.Кант.
37. Б.Франклин, Т. Джефферсон және американдық ағарту мектебі.
38. ХІХ- ғасырдың бірінші жартысындағы ағылшын тарихнамасы.
39. ХУІІ - ХУІІІ ғасырдағы Ресейдегі ағарту тарихнамасы ( В.Н. Татищев,
М. Щербатов, М.В. Ломоносов).- орташа
40. Азамат соғысы және қайта құру кезеііндегі АҚШ тарихнамасы. - орташа
41.
Н.Макиавеллидің және Гвиччардинидің тарихи ұстанымдарын
салыстырмалы кесте арқылы көрсетіңіз. – күрделі
42. Ш.Л.Монтоскье, Ф.Вольтер, Ж. Руссоның тарихи ұстанымдарын -
күрделі
тарихнамадағы ағартушылық бағытпен параллель көрсетіңіз.– күрделі
43. ХУІІІ- ғасырдағы тарихи ойдың дамуы. Мабли, Кондорсэнің тарихи
білімді
жетілдіруге қосқан үлесін сараптаңыз. – күрделі
44. Қайта өрлеу кезеңіндегі тарихи ойдың дамуы үрдістерін талдаңыз. –
күрделі
45. Тарихтағы рационализмнің мәні мен мазмұнын ашыңыз. - күрделі
46.Ежелгі Шығыс тарихнамасының белгілері мен кезеңдерін жүйелеп
көрсетіңіз.– күрделі
47 . Жан Д.Аламбердің тарихи көзқарасын айқындап, оған баға беріңіз.–
күрделі
48. А. Августиннің және Ф. Аквинскийдің тарихи көзқарастарын
синтездеңіз.– күрделі
49. Ревизионизм және Э. Бернштейн.- жеңіл
50. Д. Форд Родс, Д. Скулер және олардың тарихи көзқарастары.- жеңіл
51. Немістің классикалық философиясындағы тарихи тұжырымдамалар.-
жеңіл
52. Ағылшын тарихшылары Ф. Палгрев, В. Скотт және т.б. -
53. ХІХ-ғасырдың ІІ-жартысындағы неміс тарихнамасы. Г.Ф.Зибель,
Г.Ф.Трейчке. - жеңіл
54. Саяхатшылардың жазбалары. Г.Е. Грум Гржимайло, Д.М. Позднев
және т.б. саяхатшылардың еңбектері.
55. Жалпы тарихтың тұжырымдамасы.
56. Отандық тарих ғылымындағы қытайтанушылар.
57. Ресей тарихнамасы және «орыс тарихи мектебі».
58. Т. Пейн, А. Гамильтон және олардың тарихи ұстанымдары.
59. Қайта құру кезеңіндегі тарихшылардың либералдық мектебі.
60. Француз революциясы тарихнамасындағы якобиндік дәстүр.
61. Герман тарихнамасы; әлеуметтік- саяси жағдайлар және ғылымның
ұйымдастырылуы.
62. Азия және Африка елдерінің жаңа заман тарихының тарихнамасы.
63. Ф.Ницще және оның тарихи көзқарастары.- орташа
64. ХІХ- ғасырдың екінші жартысындағы тарихнамалық мектептердің
қалыптасуы.
65. Ш.В.Ланглуа, А.С. Данилевский және тарих методологиясының
жетілдірілуі.
66. Макс Леман, Густав Шмоллер, Луйо Брентано және тарихи білімнің
дамуы.
67. ХІХ - ғасырдың екінші жартысындағы француз тарихнамасы.
68. Орыс географиялық қоғамының шығыстану ғылымын дамытудағы рөліне
баға беріңіз.
69. Кіші германдық және Ұлы германдық тарихи мектептер.
70. ХХ ғасырдың бас кезіндегі Батыс Еуропалық тарихи мектептер.
71. Шотландия философия тарих мектебіің тарихнамаға қосқан үлесі..
72. Ежелгі Грекия және Ром тарихнамасын салыстрмалы талдаңыз.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Негізгі әдебиеттер
4. Виноградов К.Б. Очерки английской историографии нового и
новейшего времени. Л., 1959.
5. Историография нового времени стран Европы и Америки. М., 1967.
6. Историографии новой и новейшей истории стран Европы и Америки.
М., 1968.
Қосымша әдебиеттер
1. Барг М.А. Вопросы метода в современной буржуазной историографии
// Вопросы истории. 1972. № 9.
2. Болховитинов Н.Н., Согрин В.В. Об основных тенденциях в развитии
историографии США /Современная зарубежная немарксисткая
историография... С. 78-101.
3. Вайнштейн О.Л. Очерки развития буржуазной философии и
методологии истории в ХІХ-ХХ вв.-Л., 1979.
4. Виноградов К.Б. Буржуазная историография первой мировой войны.
М., 1962.
5. Вжозек В. Историография как игра метафор: судьбы “новой
исторической науки” // Одиссей, 2001. С. 60-74.
6. Воронцев Г.А. Новейшие направления в буржуазной историографии
ФРГ // ВИ. 1974. №9. С. 64-86.
7. Грабски А.Ф. Фернан Бродель: вопросы методолгии истории // ННИ.
1990. №5.
8. Рамазанов С.П. Кризис в Российской историографии начала ХХ века.
Волгоград, 1999-2000.
9. Паррингтон В.Л. Оснавные течения американской мысли.-М., 1963. т.
1-3.
10. Смоленский
Н.И.
О
некоторых
теоретико-методологических
принципах историчекой концепции Л. Фон Ранке // Методологические
и историографические вопросы исторической науки. Труды Томского
университета. Т. 166. Томс, 1963. С. 106-136.
АРНАУЛЫ ӘДЕБИЕТТЕР
Негізгі:
4. Виноградов К.Б. Очерки английской историографии нового и
новейшего времени. Л., 1959.
5. Историография нового времени стран Европы и Америки. М., 1967.
6. Историографии новой и новейшей истории стран Европы и Америки.
М., 1968.
Қосымша:
7. Барг М.А. Вопросы метода в современной буржуазной историографии //
Вопросы истории. 1972. № 9.
8. Болховитинов Н.Н., Согрин В.В. Об основных тенденциях в развитии
историографии США / Современная зарубежная немарксисткая
историография... С. 78-101.
9. Вайнштейн О.Л. Очерки развития буржуазной философии и методологии
истории в ХІХ-ХХ вв.-Л., 1979.
10. Виноградов К.Б. Буржуазная историография первой мировой войны. М.,
1962.
11. Вжозек В. Историография как игра метафор: судьбы “новой исторической
науки” // Одиссей, 2001. С. 60-74.
12. Воронцев Г.А. Новейшие направления в буржуазной историографии ФРГ
// ВИ. 1974. №9. С. 64-86.
13. Грабски А.Ф. Фернан Бродель: вопросы методолгии истории // ННИ. 1990.
№5.
14. Рамазанов С.П. Кризис в Российской историографии начала ХХ века.
Волгоград, 1999-2000.
15. Паррингтон В.Л. Оснавные течения американской мысли.-М., 1963. т. 1-3.
16. Смоленский Н.И. О некоторых теоретико-методологических принципах
историчекой концепции Л. Фон Ранке // Методологические и
историографические вопросы исторической науки. Труды Томского
университета. Т. 166. Томс, 1963. С. 106-136.
ҚОРЫТЫНДЫ
Бәсекелестікке қабілетті мамандар дайындауды жүзеге асыру мақсатында
Қазақстан Болон процесіне енді. Айтулы ұйымға енуден бұрын
республиканың білім беру саласында бірқатар алғышарттар жасалды.
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңына сәйкес және білімді
дамытудың 2005-2015 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламсы
бойынша жоғары білімнің үш сатылы жүйесі қарастырылған.[4] Жоғары
білім беруді бакалавриат, магистратура және PhD докторантура арқылы
жүзеге асыру жоспарланған. Қазіргі кезде осындай көпсатылы білім беру
еліміздің ұлттық сипаттағы жоғары оқу орындарында жүргізіліуде. Жоғары
оқу орындарындағы кредитік технология бастапқы сатыда эксперимент
түрінде енгізілсе, 2008-2009 оқу жылынан бастап академиялық кредит
жүйесіне барлық университеттер мен институттар көшірілді.
ҚР Еңбек және әлеуметтік қамтамасыз ету министрлігі республиканың
Білім және ғылым министрлігімен бірге бакалавр біліктілігі жеткілікті
болатын қызметтер шеңберін анықтайтын номенклатуралық тізбе белгілеу
жұмыстарын жүргізді. Білім берудегі үш сатылы жүйе аталмыш саладағы
тәжірибенің аздығына қарамастан ендірді. «Көш жүре түзеледі» демекші
алғашында
көптеген
қиындықтар
мен
түсінбеушіліктер
бастан
кешірілгенімен оқу орындары бәсекеге қабілетті білікті мамандар дайындау
ісінде үш сатылы білім берудің оңтайлы, әрі тиімді тұстарын меңгеруді
қолға алды. «Әркімді заман сүйремек, заманды қай жан билемек» - деп ұлы
Абай айтқандай заманауи талаптары жоғары оқу орындарын кредитті
технологияның қыр-сырын ұғынып, шаш етектен келер түйіткілдерді шешуге
итермеледі. Дәстүрлі сипатта сабақ берудің салдары уақыт өткен сайын
жоғары білікті маман даярлауға кері әсерін тигізетінін күнделікті тәжірибе
көрсетіп берді. Жоғары оқу орындарында ғана емес бүкіл білім беру
жүйесінде заман талаптарына сәйкес жаңалықтар енгізу көкейкесті бола
түсуде, Германия «2000 жылға дейінгі білім», АҚШ «ХХІ ғасырдағы
американдықтар білімі», Франция «ХХІ ғасырдағы білім моделіне ізденіс»
тәрізді реформаларға қол созған уақытта Қазақстан дүниежүзілік
интеграциялардан тыс қалмау үшін білім саласына назар аударып, бірқатар
реформалар жүргізді. Сол реформалардың аясында білім берудің жаңа әдіс-
тәсілдері туралы жиі айтылды.
Оқытудағы интерактивті әдіс-тәсілдерді пайдалану бакалавриатта сапалы
білім алуға септеседі. Айта кетерлік жайт, иновациялық әдіс-тәсілдер
студенттердің барлығын дерлік сабаққа жұмылдырып, белсенді қатысуын,
берілген тапсырмаларды толық орындап келуін талап етеді. Мұның өзі
студентке апта сайын қомақты көрсеткішке қол жеткізуге мүмкіндік береді.
Магистратурада
оқылатын пәндер тарихнама бойынша элективті
курстарды таңдауға толық мүмкіндік береді. Оқытудың кредитті жүйесі
ауқымында элективті курстардың алатын орны мен атқаратын рөлі ұшан-
теңіз. Сонымен қатар бакалавриатта алған білімді тереңдету мақсатындағы
курстардың оқытылуына назар аударған абзал. Магистратурадағы элективті
курстар магитранттардың өзбетінше ізденуіне мол мүмкіндік тудыруы тиіс.
Сондықтан да МӨЖ-ге жіті көңіл бөлінуі қажет. Пәндердің оқу-әдістемелік
кешендерін құрастыруда өздік жұмыстардың тапсырмаларына, оларды
орындаудың әдістемелік ұсынымдарына назар аударылып, ПОӘК-де көрініп
тұрғаны жөн.
Магистратурадағы
«Тарихнамалық
зерттеулердің
үлгілері»,
«Тарихнамалық мектептер: тарихи ойдың қалыптасуы мен дамуы» элективті
курстарын оқытуда да жаңа әдістер кеңінен қолданылады. Мәселен,
ахуалдық әдісті пайдаланудың маңызы зор. Себебі бұл курстардың мақсат-
міндеттері – тарихи мектептердің қалыптасуы мен дамуы тарихын
қарастыру. Әрбір тарихи мектептің жетекшісін, шәкірттерін, өзіндік
ерекшеліктері мен тарихи білімді, тарихи ойды дамытуға, тарих ғылымына
қосқан үлесін көрсету. Мектептердің ғылыми зерттеулер жүргізудегі өзіндік
методологиясы мен әдіс-тәсілдерін талдау. Магистранттарды әртүрлі
мектептердің ғылымдағы орнын анықтауға үйрету. Сондымен қатар
тарихнама ғылымының методологиясын оқып-үйрену, ғылымның
принциптері мен әдістерін меңгеру, тарихнамалық зерттеулерді жүргізудегі
тарихи мектептердің орны мен рөлін көрсету. Тарихи мектептер арқылы
тарихи ойдың, ғылымдағы түрлі тұжырымдамалар мен теориялардың
қалыптасуы мен дамуын, олардың зерттеулер жүргізудегі методологиялық
негіз бола алатындығын айқындау, осы тәсілді меңгеру. Осындай нысанаға
қол жеткізу үшін тарихнамалық элективті курстарда оқытудың жаңа
технологияларына ғана емес магистранттың сапалы білім алу, өзбетінше
ғылыми зерттеу жүргізе алу қабілетін қалыптастыру, логикалық ой-өрісінің
тереңдету жолдары қарастырылған.
Магистратурадағы элективті курстарды оқып-үйретуде және ғылыми
ізденістерге баулуда жоғарыда аталған әртүрлі әдістерді пайдаланып,
сабақтарды тартымды, әрі мәнді етіп өткізуге болады. Соның нәтижесінде
оқып-үйренудің дербестігіне, өз бетінше ғылыми зерттеулер дайындауға қол
жеткізіледі. Сонымен қатар тарихнама пәнін және арнайы курстарды заман
талаптарына сәйкес жеке дара емес өзге де пәндердің көмегімен, пәнаралық
байланыста оқытуға да толық мүмкіндіктер бар. Себебі пәнаралық тұрғыда
жинақталған тарихнамалық фактілердің құрылымы және мазмұны, оларды
талдау мен баға берудің критерийлері туралы мәліметтер фактілерге терең
еніп қана қоймай, қосымша тәсілдер, соның ішінде жүйелеп талдау әдісі
бойынша білімнің жинақталу тенденцияларын, олардың одан ары дамуын
және жаңа ғылыми зерттеулерді болжауды айқындауға жағдай жасайды.
Мұндай жетістікке қол жеткізу пәнаралықтың эмпирикалық тәсілдерін
теориялық қағидалармен біріктіре алатын қабілетінің негізінде мүмкін
болады. Тарихнамадағы пәнаралықты оқытудың жаңа технологияларының
бірі ретінде де дәрістер мен семинар сабақтарында үнемі қолданған тиімді.
Пәнаралықтан
өзге оқытудың интерактивті тәсілдерін пайдалану
қалыптасқан әдістермен қатар оқытушының әралуан түрлерді ұсынуына
мүмкіндік мол. Әдіс-тәсілдер қатары оқытушының терең білім мен
біліктілігіне байланысты көбейеді.
Қорыта келе, шетелдер тарихының тарихнамасы базалық курстары және
солардың траекториялары бойынша таңдап алынған элективті курстарды
оқытуда кредиттік жүйенің ауқымында жаңа технологияларды пайдалану,
сонымен қатар түрлі әдіс-тәсілдерді қолдануды жаһанданудың кері әсері
емес, Болон үдерісінің талаптарына сәйкес жаңашыл құбылыстар болып
саналады.
Достарыңызбен бөлісу: |