33
- Тəжірибелік
немесе
теориялық
түрде
табылған
нұсқалардың
көрсеткіштері;
- Өнімге қойылатын талаптарда берілген сапа көрсеткіштері.
Өнім сапасының анықтауыш көрсеткіші -
өнім сапасы бағаланатын
көрсеткіш. Мысалы, тұтынушылар үшін тамақ өнімдерінің сапа көрсеткіштері
органолептік көрсеткіштер болып табылады.
Қасиеттерді көрсету үшін көрсеткіштер абсолютті жəне салыстырмалы
болып бөлінеді.
Өнім сапасының абсолют көрсеткіші
- əртүрлі өлшем бірліктері арқылы
немесе өлшемсіз шамалармен өрнектелетін сапа көрсеткіштерінің нақты
мəндері.
Өнім сапасының салыстырмалы көрсеткіші
- өлшемсіз мəндермен немесе
пайызбен өрнектелетін абсолют көрсеткіштің бастапқы көрсеткішке қатынасы.
Салыстырмалы көрсеткішті келесі формуламен есептейді:
q
i
=P
i
/P
iб
,
i=1,2,3,…n
мұндағы,
P
i
, P
iб
- сəйкесінше абсолют жəне негізгі нұсқалардың
i-ші көрсеткіші;
Сапа көрсеткіштерін тура жəне жанама деп екіге бөледі. Тура
көрсеткіштер - өнімнің қасиеті мен сапасын тура сипаттайды (мысалы,
жекеленген заттардың массалық үлесі).
Жанама көрсеткіштер – бірнеше факторларға тəуелді қасиеттерді
байланыстырады, өнімнің сапасын жанама сипаттайды. Мысалы, сүттің
тығыздығын жəне оның химиялық құрамын анықтайды.
Сипаттайтын қасиеттің табиғатына байланысты өнімнің сапасының
көрсеткіштері органолептік, химиялық, физика-химиялық, физикалық,
биохимиялық, микробиологиялық т.с.с. бола алады.
Достарыңызбен бөлісу: