Фармакология орта медициналық білім беру жүйесінде ерекше орын алады. Фармакология жиі ауруларды емдеу жүйесінде ең маңызды орынға ие, сондықтан фармакология білімі әрбір медициналық бейім және деңгейдегі мамандарға қажет.
Фармакология пәнінің мақсаты- ағзаға дәрілік заттардың негізгі әсер етуінің жалпы заңдылықтарын оқыту болып табылады және дәрі- дәрмектердің фармакодинамикасы мен фармакокинетикасының сараптамасы негізінде патологиялық синдромдарға сәйкес тиімді ...
Фармакологияны оқытудың міндеттері:
- рецептуралық жазуларды құрастыруды және рецептерді жазудың жалпы принциптерін үйрету;
- дәрілік түрлер және оларды рецепте жазудың тәсілдері туралы білім беру;
- дәрі- дәрмектердің әр түрлі мөлшерлерін есептеуге үйрету;
- дәрі- дәрмектердің топтары фармакологиялық қасиеттері, әсерлері, қолдану көрсетілімдері мен кері көрсетілімдері, мөлшерлері, жанама әсерлері туралы білім беру;
- әртүрлі ауруларға қолдану үшін дәрілік түрлердің қолайлысын таңдауды үйрету;
- білім алушыны қазіргі заманда жиі қолданатын жаңа дәрі- дәрмектерден бағдар болуын, оларды қолдана білуді үйрету.
Бағдарлама пәннің басқада жалпы кәсіптік пәндермен (қалыпты анатомия, қалыпты физиология, паталогиялық физиология, латын тілі) және арнайы пәндермен (терапия, педиатрия, хирургия және реанимация, жұқпалы аурулардағы мергеш ісі) бірлесуін қарастырады.
МЖМБС-на сәйкес білім алушыларға базалық, кәсіптік және арнайы құзыреттілік қалыптасуына тәуелді оқытудың модулдік құрылымы енгізілді.
«Емдеу ісі» мамандығы
Фармакологиялық негіздерін білу, әсіресе ФАП-те жұмыс істейтін мамандарға қажет. Олар науқастарды қабылдайды, ем тағайындайды, дәрігерге дейінгі көмекті көрсетеді. Осыған байланысты фельдшер және акшерлер қазіргі заманда қолданылатын көптеген дәрі-д...
2. Пәнді оқытудың жоспарланған нәтижелері.
Пәннің тақырыптық жоспары VI-семестр
4. Пәннің мазмұны.
Тақырып. Аурудың алдын алудағы және емдеудегі фармакология және оның мағынасы . Кіріспе. Фармакология тарихы
Оқу материалының мазмұны
Фармакологияның анықтамасы. Фармакологияның Россия және Қазақстанда дамуының негізгі кезеңдері және оның дамуында ұлы ғалымдардың қосқан үлесі. Клиникалық фармакология және оның міндеттері. Фармакотерапияның түрлері. Жаңа дәрі-дәрмектерді жасау принци...
Фармакология пәні және оның міндеттері. Дәрілік заттарды алу көздері. Фармакологияның ғылым ретіндегі анықтамасы, оның басқа медициналық және биологиялық пәндермен байланысы. Фармакологияның негізгі даму кезеңдері. Жаңа дәрілік препараттард...
1-бөлім.
Тақырып. Жалпы рецептура. Рецепт
Оқу материалының мазмұны
Дәрілердің рецепте жазылу ережелері мен дайындалу және қабылдау тәсілдерін оқытатын дәрі тану ғылымның бір бөлімі. Рецепт- дәрігердің ,фельдшердің немесе акушердің дәрінің бір реттік мөлшері мен саны, оны қолдану тәсілі көрсетілген, арна...
Практикалық (тәжірибелік) сабақтар
«Жалпы рецептура. Рецепт»
Рецепт құрылымы мен рецептуралық бланкілер түрлерін (нысандарын), рецептер құрудың негізгі ережелерін оқып зерделеу. Рецептуралық бланкілер түрлерімен (нысандарымен) және оларды толтыру ережелерімен танысу. Рецептуралық бланкілерді толтыру бойынша та...
Тақырып. Қатты, жұмсақ дәрілік түрлер.
Оқу материалының мазмұны
Қатты және жұмсақ дәрілік түрлердің анықтамасы және сипаттамасы және жазылу ережелері.
Практикалық (тәжірибелік) сабақтар
«Қатты, жұмсақ дәрілік түрлер».
Қатты және жұмсақ дәрілік түрлердің үлгілерімен танысу. Рецептура бойынша тапсырманы орындау . Рецептерге талдау жүргізу. Тестілік тапсырмалармен жұмыс. Рецептілердегі дозаларды есептеу бойынша жаттығуларды орындау. анықтамасы және сипаттамасы және жа...
Тақырып. Сұйық дәрілік түрлер. Егуге арналған дәрілік түрлер.
Оқу материалының мазмұны
Сұйық дәрілік түрлердің анықтамасы және сипаттамасы және жазылу ережелері. Егуге арналған дәрілік түрлердің анықтамасы және сипаттамасы және жазылу ережелері.
Практикалық (тәжірибелік) сабақтар
«Сұйық дәрілік түрлер. Егуге арналған дәрілік түрлер».
Сұйық және егуге арналған дәрілік түрлердің үлгілерімен танысу. Рецептура бойынша тапсырманы орындау . Рецептерге талдау жүргізу. Тестілік тапсырмалармен жұмыс. Рецептілердегі дозаларды есептеу бойынша жаттығуларды орындау. анықтамасы және сипат...
2-бөлім.
Тақырып. Жалпы фармакология. Дәрі-дәрмектердің фармакокинетикасы.
Негізгі мәселелерді талқылау: фармакокинетиканың дәрілерді енгізу және шығару жолдары; дәрілердің әсеріне ықпал ететін факторлардың; дәрілердің жас шамасына, дене салмағына, ағзаның жеке ерекшеліктеріне байланысты мөлшерлеу; дәрілерді ұзақ қабылдау м...
Тақырып. Дәрі - дәрмектердің фармакодинамикасы.
Оқу материалының мазмұны
Практикалық (тәжірибелік) сабақтар
Дәрі - дәрмектердің фармакодинамикасы.
Негізгі мәселелерді талқылау: фармакодинамиканың дәрілерді енгізу және шығару жолдары; дәрілердің әсеріне ықпал ететін факторлардың; дәрілердің жас шамасына, дене салмағына, ағзаның жеке ерекшеліктеріне байланысты мөлшерлеу; дәрілерді ұзақ қабылдау ...
3-бөлім.
Оқу материалының мазмұны
Жұқпалы ауруларды емдеу мен оны алдын алуға арналған микробқа қарсы дәрілердің маңызы. Микробқа қарсы дәрілердің жіктелуі. Микробқа қарсы дәрілердің бактериостатикалық және бактерицидті әсерлері туралы түсінік.
Антисептикалық және дезинфекциялық әсер туралы түсінік.
Құрамында галоген бар препараттар: хлорамин Б, хлоргексидин, йодтың спиртті ерітіндісі, люголь ерітіндісі, йодоповидин, йодинол. Әсер ету сипаттамасы. Медициналық практикада қолданылуы. Жағымсыз әсерлері.
Практикалық (тәжірибелік) сабақтар
«Антисептикалық және дезинфекциялық дәрілер».
Оқу материалының мазмұны
Практикалық (тәжірибелік) сабақтар
Практикалық (тәжірибелік) сабақтар
Практикалық (тәжірибелік) сабақтар.
Практикалық (тәжірибелік) сабақтар.
Тақырып. Шеткерлік жүйке жүйесіне әсер ететін дәрілер. Афферентті иннервацияға әсер ететін дәрілер.
Жергілікті анестетиктер (дикаин, анестезин, пиромекаин, новокаин, лидокаин, тримекаин, бупивакаин, ультракаин). Анықтамасы. Жіктелуі. Жергілікті анестетиктерге, тұтастырғыш дәрілер, бүркеуші дәрілер және тітіркендіруші дәрілерге қойылатын талаптар. Әс...
Бүркеуіш (қаптағыш) дәрілер (крахмал шырыш) және сіңіргіш дәрілер (белсендірілген көмір). Әсер ету принципі. Негізгі әсерлері, қолданылуы. Тітіркендіргіш дәрілер (аммиак ерітіндісі, ментол, қыша қағазы). Анықтамасы, тағайындалуы. Тітіркендіргіш дәріле...
Практикалық (тәжірибелік) сабақтар.
«Шеткерлік жүйке жүйесіне әсер ететін дәрілер. Афферентті иннервацияға әсер ететін дәрілер».
Афферентті иннервацияға әсер ететін дәрілердің салыстырмалы сипаттамасы, медициналық практикада қолданылуы. Дайын дәрілік препараттар үлгілерімен танысу. Есептер шығару Тағайындалған мөлшерге байланысты дәрілік препараттың мөлшерін ( көлемін ) есептеу...
Тақырып. Эфферентті иннервацияға әсер ететін дәрілер. Холинергиялық синапстарға әсер ететін дәрілер.
Холинорецепторларға әсер ететін дәрілер. Мускаринді және никотинді холинорецепторлардың орналасуы және оларға сипаттама беру, олардың түрлері. Холинергиялық синапстарда қозуды өткізуге әсер ететін дәрілердің жіктелуі. М және Н-холинорецепторларға әсер...
Практикалық (тәжірибелік) сабақтар.
«Эфферентті иннервацияға әсер ететін дәрілер».
Эфферентті иннервацияға әсер ететін дәрілердің салыстырмалы сипаттамасы, медициналық практикада қолданылуы. Холинергиялық және адренергиялық дәрілердің фармакодинамикасы мен фармакокинетикасының негізгі мәселерін талқылау. Дайын дәрілік препараттар ү...
Тақырып. ОЖЖ-не әсер ететін дәрілер. Наркозға арналған дәрілер. Этил спирті. Наркозға арналған дәрілер
Наркозға арналған дәрілер (фторотан, энфлуран, наркозға арналған эфир, азот шала тоттығы, тиопентал. Дәрілердің ашылу тарихы және қолданылуы (В. Мортон, Н.И.Пирогов, Н.П. Кравков). Наркоз жағдайына жалпы сипаттама беру. Наркоздың түрлері және сатылары...
Ингаляциялық наркозға арналған дәрілердің жіктелуі (белсенділігі, наркоздың даму жылдамдығы, наркотикалық әсерлердің кеңдігі, салдары, жүрек-қантамыр жүйесіне әсер етуі).
Ингаляциялық емес наркозға арналған дәрілердің әсер ету ерекшеліктері. Әсерлерінің ұзақтығы бойынша жіктелуі. Олардың салыстырмалы бағасы (белсенділігі, наркоздың даму жылдамдығы, әсерлерінің ұзақтығы, салдары). Қолданылуы,жағымсыз әсерлері, наркозға ...
Этил спирті. Жергілікті және резорбтивті әсері. ОЖЖ-не тигізетін әсері. Энергетикалық маңызы. Медициналық практикада қолданылуы. Этил спиртінің
токсикологиялық сипаттамасы. Жүрек-қантамыр жүйесіне, асқазан-ішек жолдарына, бауыр және организмнің басқа да ағзалары мен жүйелеріне тигізетін әсері. Жедел улану және оны емдеу, алкоголизм және оның әлеуметтік аспектілері. Алкоголизмді дәрі-дәрмектер...
Практикалық (тәжірибелік) сабақтар.
«ОЖЖ-не фармакологиялық әсер етуінің жалпы принциптерін талқылау. дәрілер. Наркозға арналған дәрілер. Этил спирті»
Дәрі-дәрмектердің ОЖЖ-не фармакологиялық әсер етуінің жалпы принциптерін талқылау. ОЖЖ-не әсер ететін дәрі-дәрмектердің әртүрлі топтарын салыстыру. ОЖЖ-не әсер ететін негізгі топтары препараттарының практикалық қолданылуы. Дәрілік препараттардың үл...
Тақырып. Ұйықтататын дәрілер. Эпилепсияға қарсы дәрілер. Паркинсонға қарсы дәрілер.
Негізгі нейромедиаторлар, орталық жуйке жуйесінің нейромодуляторлары (норадреналин, серотонин, дофамин, ацетилхолин, аминқышкылдар, пептидтер, пуриндер және басқалар), олардың ОЖЖ әртурлі қызметтерін реттеудегі рөлі. ОЖЖ әсер ететін дәрілік заттардың ...
Эпилепцияға қарсы қолданылатын дәрілер (фенобарбитал, дифенин, этосуксимид, карбамазепам, натрий вальпроат, диазепам,ламотриджин ). Анықтамасы. Жіктелуі. Эпилепцияға қарсы дәрілердің әсер ету механизмдері. Эпилепцияны дәрі-дәрмектермен емдеудің негіз...
Паркинсонизмге қарсы дәрілер (леводопа, мидантан,циклодол).
Экстрапирамидалық бұзылыстарды түзетудің негізгі принциптері. Жіктелуі. Паркинсонизмге қарсы дәрілердің әсер ету механизмдері. Жеке препараттардың әсер ету тиімділігін салыстырмалы түрде бағалау. МАО ингибиторларының (депренил) паркинсонизмге қарсы әс...
Леводопаның жағымсыз әсерлерін төмендету және тиімділігін арттыру үшін ДОФА- декарбоксилаза ингибиторларын (карбидопа және басқалар) қолдану.
Практикалық (тәжірибелік) сабақтар.
«Ұйықтататын дәрілер. Эпилепсияға қарсы дәрілер. Паркинсонға қарсы дәрілер».
Дәрі-дәрмектердің ОЖЖ-не фармакологиялық әсер етуінің жалпы принциптерін талқылау. ОЖЖ-не әсер ететін дәрілердің негізгі әртүрлі топтарын салыстыру. ОЖЖ-не әсер ететін негізгі топтары препараттарының практикалық қолданылуы. Дәрілік препараттардың ...
Практикалық (тәжірибелік) сабақтар.
Практикалық (тәжірибелік) сабақтар.
Қорытынды сабақ.
VI-семестр
Тақырып. Тыныс алу мүшелері қызметіне әсер ететін дәрілер. Тыныс алу қуаттандырғыштары. Жөтелге қарсы дәрілер. Қақырық түсіретін дәрілер. Бронхолитикалық дәрілер. Өкпенің ісінуінде қолданылатын дәрілер.
Оқу материалының мазмұны
Тыныс алу стимуляторлары (беймигрид, кофеин- бензоат натрий, этимизол, кордиамин, цититон) Тыныс алуды стимуляция жасайтын дәрілердің әсер ету механизмдері. Салыстырмалы сипаттамасы. Этимизолдың әсер ету ерекшеліктері. Жағымсыз әсерлері. Қолдану көрсе...
Практикалық (тәжірибелік) сабақтар.
«Тыныс алу мүшелері қызметіне әсер ететін дәрілер. Тыныс алу қуаттандырғыштары. Жөтелге қарсы дәрілер».
Тыныс алу мүшелері қызметіне әсер ететін дәрілердің фармакодинамикасы мен фармакокинетикасы мәселерін талқылау. Қолдану көрсеткіштері, тыныс алу мүшелері қызметіне әсер ететін препараттарды енгізу жолдары. Дәрілік препараттар үлгілерімен танысу. Рецеп...
Тақырып. Жүрек қан- тамыр жүйесіне әсер ететін дәрілер. Жүрек гликозидтері. Аритмияға қарсы дәрілер. Антиангиналды дәрілер. Гипотензивті (антигипертензивті) дәрілер. Несеп айдайтын дәрілер.
Жүрек гликозидтері (строфантин К, корглюкон, жанаргүл шөптерінің тұндырмасы, дигоксин, дигитоксин). Жүрек гликозидтерінің ашылу тарихы (В.Уитеринг, Е.В.Пеликан, С.П.Боткиннің қызметкерлерінің еңбектері). Құрамында жүрек гликозидтері бар өсімдіктер. Ө...
Практикалық (тәжірибелік) сабақтар.
Тақырып. Ас қорыту мүшелері қызметіне әсер ететін дәрілер. Құсуды тудыратын және құсуға қарсы дәрілер.
Оқу материалының мазмұны
Құсуға қарсы дәрілер, олардың әсер ету принциптері. Нейролептиктердің, М-холиноблокаторлардың, гистаминге қарсы дәрілердің дофаминдік рецепторлады таңдамалы тежейтін құсуға қарсы әсері. Метоклопромидтің әсер ету ерекшеліктері. Қолдану көрсетімдері. Жа...
Практикалық (тәжірибелік) сабақтар.
«Жүрек қан-тамыр жүйесіне әсер ететін дәрілер. Жүрек гликозидтері. Аритмияға қарсы дәрілер».
Оқу материалының мазмұны
Практикалық (тәжірибелік) сабақтар.
«Антиангиналды дәрілер».
Тақырып. Өт тастарының еруіне әсер ететін дәрілер (холелитолитикалық) . Ішек моторикасына әсер ететін дәрілер.
Оқу материалының мазмұны
Практикалық (тәжірибелік) сабақтар.
Гипотензивті (антигипертензивті) , несеп айдайтын
Тақырып. Қан жүйесіне әсер ететін дәрілер.
Оқу материалының мазмұны
Асқазан мен ішек қызметі бұзылғанда қолданылатын дәрі-дәрмектердің фармакодинамикасы мен фармакокинетикасының негізгі принциптерін талқылау. Ас қорыту мүшелері қызметтеріне ықпалын тигізетін дәрілік препараттарды қолдану мен енгізу жолдары. Дәрілік пр...
Гипофиздің алдындағы бөлігі гормондарының ішкі секреция бездерінің қызметіне тигізетін әсерлері. Гонатропты және лактогенді гормондардың препараттары. Қолдану көрсетілімдері. Гмпофиздің алдынғы бөлігі гормондарының антогонистері. Бромокриптин, оның пр...
Қалқанша безі гормондпрының препараттары және антитиреоидты дәрілер (тироксин, тиреокомб, мерказолил)
Тироксин мен трийодтиронинің заттар алмасуына тигізетін әсері, олардың қолданылуы.
Антитиреоидты дәрілер. Мерказолилдің фармакодинамикасы, қолдану көрсетімдері. Калий перхлорат, йод препараттарының антитиреоидты әсер ету механизмі. Тиреоидты және антитиреоидты дәрілердің жағымсыз әсерлері.
Қалқанша маңы безі гормондарының препараттары (паратиреоидин ) Фосфор және калъций алмасуына әсері. Қолданылуы
Құсуды тудыратын және құсуға қарсы қолданылатын дәрі-дәрмектердің фармакодинамикасы мен фармакокинетикасының негізгі принциптерін талқылау. Дәрілік препараттардың үлгілерімен танысу. Рецептура бойынша тапсырмаларды орындау. Есептер шығару. Тестілік та...
Оқу материалының мазмұны
«Өт айдайтын дәрілер».
Өт айдайтын дәрі-дәрмектердің фармакодинамикасы мен фармакокинетикасының негізгі принциптерін талқылау. Дәрілік препараттардың үлгілерімен танысу. Рецептура бойынша тапсырмаларды орындау. Есептер шығару. Тестілік тапсырмалар орындау.
Оқу материалының мазмұны
«Ұйқы безінің экскреторлық қызметі бұзылғанда қолданылатын дәрілер».
Ұйқы безінің экскреторлық қызметі бұзылғанда қолданылатын дәрі-дәрмектердің фармакодинамикасы мен фармакокинетикасының негізгі принциптерін талқылау. Дәрілік препараттардың үлгілерімен танысу. Рецептура бойынша тапсырмаларды орындау. Есептер шығару. ...
Өт тастарының еруіне әсер ететін дәрілер (холелитолитикалық)
фармакодинамикасы мен фармакокинетикасының негізгі принциптерін талқылау. Дәрілік препараттардың үлгілерімен танысу. Рецептура бойынша тапсырмаларды орындау. Есептер шығару. Тестілік тапсырмалар орындау.
«Ішек моторикасына әсер ететін дәрілер».
Ішек моторикасына әсер ететін дәрілер фармакодинамикасы мен фармакокинетикасының негізгі принциптерін талқылау. Дәрілік препараттардың
