Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі Исакова С. А., Айнабекова И. Т
жүктеу/скачать 1,79 Mb. Pdf көрінісі
|
Isakova Karjilik esep
| к
к а Ж М М К . Мұндағы: К Ж – жұмсау коэффициенті; М а.к – меншікті айналым капиталы; М К – меншікті капитал; Кәсіпорынның тауарлы-материалдық қорлары мен шығындарының қалыптасу көздерімен қамтамасыз етілуінің абсолютті көрсеткіштері қаржылық тұрақтылықты талдау үшін басты роль атқаратынына сәйкес, кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығының басты көрсеткіштерінің бірі болып қорларды қалыптастырудың өз көздерімен қамтамасыз етілу коэффициенті саналады, ол меншікті айналым қаражаттарының тауарлы- материалдық қорлар мен шығындарың құнына қатынасымен анықталады. Бұл көрсеткішті тауарлы-материалдық қорлар мен шығындарды жабу коэффициенті деп атайды. Ол келесі формуламен есептелді: ТМ АК К К К М К / Мұндағы: К К/К – тауарлы-материалдық қорлардың қамтамасыз етілу коэффициенті; М а.к – меншікті айналым капиталы; Қ ТМ – тауарлы-материалдық қорлар; 1. Меншікті айналым капиталының бар болуы (М а.к ). Бұл көрсеткіш меншікті капитал мен (баланс пассивінің І болімі) ұзақ мерзімді активтердің (баланс активінің І бөлімі) арасындағы айырма ретінде анықталады. Ол меншікті айналым қаражаттарын сипаттайды. Алдыңғы кезеңмен салыстырғанда оның көбеюі кәсіпорынның қызметінің болашақтағы дамуын көрсетеді. 64 Құрлысына қарай меншікті айналым капиталының бар болуын былай жазуға болады: А I П I Y М М б б а к к а . Мұндағы:І б П – баланс пассивінің І бөлімі; М к – меншікті капиталы; І б А – баланс активінің І бөлімі; Ұ а – ұзақ мерзімді актив; М ак көрсеткіші бірқатар маңызды талдау коэффициенттерін есептеп табу үшін пайдаланылады: кәсіпорынның ағымдағы активтерін жабу коэффициенті (бұл көрсеткіштің нормативті мәні – 0,6-дан төмен емес) және тағы басқалары. 2.Тауарлы-материалдық қорлардың меншікті және ұзақ мерзімді қарыздың қалыптасу көздерінің бар болуы (М а.к/ұз ). Бұл көрсеткіш алдындағы көрсеткішті, яғни меншікті айналым капиталының ұзақ мерзімді міндеттемелер сомасына қосу жолымен мына формуламен анықталады: . / П II М Y М М б ак м з ак уз ак Мұндағы: Ұ з м – ұзақ мерзімді міндеттемелер; М ак – меншікті айналым капиталы; ІІ б П – баланс пассивінің ІІ бөлімі. 3. Тауарлы-материалдық қорлардың негізгі қалыптасу, көздерінің жалпы молшері алдыңғы көрсеткішті қысқа мерзімді несиелер мен қарыздар сомасына қосу жолымен, мына формула арқылы анықталады: нк уз ак К М НК / Мұндағы: НК– негізгі көздер; Қ – қысқа мерзімді несиелер мен қарыздар. Талдау кезінде меншікті айналым капиталының абсолюттік мөлшерін анықтаумен қатар, оның жалпы меншікті капиталдағы үлес салмағын да табу керек. Бұл көрсеткіш кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығының әлдеқайда нақты сипаттамасы болып саналады. Арнайы әдебиеттерде оны іс жүзінде жұмсау (маневрлық) коэффициенті деп аталады. «Айша» ЖШС капиталының құрамы мен құрылымын талдау үшін 2015-2016 жылдардағы бухгалтерлік баланс мәліметтері пайдаланды. 5 кесте Меншікті капиталының құрамы мен құрылымын талдау р/с Көрсеткіштер 2015 жыл 2016жыл Ауытқуы (+,-) мың тг. мың тг. % мың тг. % мың тг. % 1 2 3 4 5 6 7 8 1 Шығарылған капитал 23333 87,62 23333 95,37 - +7,75 2 Резервтер 788 2,96 788 3,22 - +0,26 65 3 Бөлінбеген пайда 2507 9,42 343 1,41 2164 -8,01 4 Барлығы 26628 100 24464 100 2164 - Жоғарыдағы кестенің мәліметеріне сүйене отырып меншікті капиталдың құрамына талдау жасаймыз. Кестедегі мәліметтерге қарайтын болсақ, «Айша» ЖШС балансында шығарылған капитал, резервтер мен бөлінбеген пайда ғана көрініс табады. Шығарылған капитал өткен 2015 жылы 23333 мың тг. болды, яғни 87,62 %-ды құрады. Ал 2016 жылы ол 23333 мың тг-ні көрсетіп, 95,37 %-ды құрады. Ол дегеніміз, 2016 жылы шығарылған капитал 7,75% өсті. Резервтер, 2015-2016 жылы 788 мың теңгені құрады, осы көрсеткіш 0,26 % өсті. Ал бөлінбеген пайдаға қарайтын болсақ, 2015 жылы 2507 мың тг. болып, 9,42 %-ды құрады. 2016 жылы болса бұл көрсеткіш 343 мың теңгені көрсетіп, 1,41% болды. Өткен 2015 жылмен салыстырғанда есепті 2016 жылы бөлінбеген пайда 2164 мың теңгеге төмендегенің өріп отырмыз. Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығының көрсеткіштерін сипаттайтын, тауарлы-материалдық босалқылар мен олардың құралу көздері қаржысының тұрақтылығын келесі кестеден көруге болады. 6 кесте 2016 ж.ж. «Айша» ЖШС-нің қаржылық тұрақтылық көрсеткіштерін бағалау р/ с Көрсеткіштер Өлшем бірлігі Іс жүзінде Ауытқу (+,-) 2015 ж 2016 ж 1. Меншіктік қаржылары мың тг. 24464,1 26627, 8 +2163,7 2. Қысқа мерзімді қарыздар сомасы мың тг. 6730,2 5173,9 -1556,3 3. Ұзақ мерзімді қарыздық қаржылары мың тг. - - - 4. Дебиторлық қарыздары мың тг. 11634,5 10445, 3 -1189,2 5. Мүліктерінің құны мың тг. 9638,2 10767, 5 +1129,3 6. Тәуелсіздік коэффициенті Kтс 2,54 2,47 -0,07 7. Қарызға алынған қаржыларының үлес салмағы % 27,5 19,3 -8,2 8. Қаржыландыру коэффициенті Kқ 3,630 5,146 +1,516 9. Дебиторлық қарыздарының үлес салмағы % - - - 10 Қаржы тұрақтылығы коэффициенті (1+3) :4 k 2,538 2,272 -0,266 66 2016 жылдың 1 қаңтарына кәсіпорын мүліктері құнындағы меншікті қаржыларының үлесі 2,47 % құрады. Бұл қаржылық тұрақтылығын білдіреді, себебі тәуелсіздік коэффициенті кәсіпорынның мүліктері құнындағы меншікті қаржылардың үлесін көрсетеді. Тәуелсіздік коэффициентінің төменгі мәні 0,5-0,6 деп есептеледі, осы жағдайда кредиторлардың қауіптері (тәуекелі) азайады, өйткені кәсіпорын мүліктерінің меншіктік қаржыларының есебінен құрылған жартысын сатып қарыздық міндеттемелерін өтей алады, белгілі бір себептермен қарыздық қаржылар салынған екінші жартысы құнсызданып қалған жағдайдың өзінде. Қаржыландыру коэффициенті 1,516 тармаққа өсіп кеткен, бұл 2015 жылдың соңына кәсіпорын активтерге салынған меншікті қаржылардың әрбір теңгесіне 5,15 теңге қарыздық қаржылар тартқанын көрсетеді. Осыдан кәсіпорынның қарыздық қаржыларды пайдалануда өте көп күш жұмсалғаны көрінеді. жүктеу/скачать 1,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|