ҚОСЫМША 37 АҚ Көктал ГЭС-і электроэнергетикалық нарықтағы жағдайы

АҚ Көктал ГЭС-і электроэнергетикалық нарықтағы жағдайы
Көктал ГЭС каскадының жұмыс тәртібі.
Каскад ГЭС үш
гидроэлектрстанциясынан тұрады: ГЭС1.1; ГЭС1.2; ГЭС1.3. Деривациялық
үлгідегі каскадтың барлық ГЭС ағынын реттемей, Алматы облысының
желісінде электр энергиясын беретін болады.
Тәуліктік жүктеме графиктерінің жабылуына базалық режимде
қатысатын болады. ГЭС электр энергиясының орташа жылдық өндірілуі
110,430ГВт∙сағ құрайды. ГЭС электр энергиясының негізгі тұтынушылары
Алматы облысының ГЭС-ке іргелес аудандары болады.
Электр энергиясына болжамды тарифтер.
"Жаңартылатын энергия
көздерін пайдалануды қолдау туралы" 2009 жылғы 4 шілдедегі №165-IV ҚР
Заңына (04.07.2013 ж. №128-V толықтырулармен және өзгерістермен) сәйкес
қаржы-есеп айырысу орталығы (ӨФО) тіркелген тариф бойынша сатып алу-
сату шартының негізінде жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын
энергия өндіруші ұйымдардан электр энергиясын сатып алуды жүзеге асырады.
Шарттың қолданылу мерзімі-15 (он бес) жыл. ҚР Үкіметінің 2014 жылғы 12
маусымдағы № 645 қаулысымен жаңартылатын энергия көздерін пайдалану
объектілері өндіретін электр энергиясын жеткізуге тіркелген тарифтер енгізілді.
Шағын ГЭС үшін ол 16.71теңге/кВт∙сағ (ҚҚС-сыз) құрады.
Маркетингтік тәуекелдер
өнімді өткізумен байланысты нақты
жағдайды жоспарланған (және есеп негізіне салынатын) өткізу саясатынан
ауытқу мүмкіндігімен анықталады. Бұл ретте тәуекел есепті салыстырудағы
Нақты жағдайдың нашарлауына байланысты.
Негізгі жағдайлар төменде келтірілген:
1) Шикізатпен қамтамасыз етілмеу қаупі;

Табиғи ресурс - су ағысына қатысты - ағынның өзгермелілігі
нәтижесінде пайда алмау қаупі ретінде түсіндіруге болады. ГЭС электр
энергиясын өндіру есебі ағынның орташа қамтамасыз етілу жылы бойынша
немесе бірнеше жыл ішіндегі орташа көпжылдық мән бойынша орындалады,
бұл су аз жылдары пайда толық алынбауды болдырмайды.
2) Қайта өндіру немесе өнімді өткізу мүмкін еместігі тәуекелі;

Қазіргі уақытта бар электр энергиясының тапшылығы және
осы бөлімнің алдыңғы параграфтарында келтірілген, қарастырылып отырған
барлық кезеңге Алматы энергия жүйесінің тапшылығымен сипатталатын 2021
жылға дейінгі электр энергетикасының перспективалық жай-күйін талдау осы
тәуекелдің төмен дәрежесін көрсетеді.
3) Шикізат бағасының айтарлықтай жоғарылау тәуекелі;

Электр энергиясын өндіру үшін негізгі шикізат табиғи
жаңартылатын ресурс – су ағысы болып табылады. Су пайдалану тарифтері
мемлекеттің айрықша ерекшелігі болып табылады, соңғы жылдары
экономиканың тұрақты дамуы кезінде су пайдалану тарифтері тұрақты болып
қала береді. Су пайдалану үшін төлем ағымдағы жыл сайынғы шығындардың
38

2%-ын құрайды және оның артуы алынатын табыстың мөлшеріне айтарлықтай
әсер ете алмайды.
4) Өнім бағасының айтарлықтай төмендеу тәуекелі;

Жаңартылатын электр энергиясы көздерінен электр
энергиясына тіркелген тарифтер Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014
жылдан бастап он бес жылдық кезеңге арналған қаулысымен заңдастырылды.
Осыған байланысты өнім бағасының төмендеу тәуекелінің деңгейін төмен деп
бағалауға болады.
5) Маркетингтік тәуекелдерді төмендету бойынша негізгі іс-шаралар.

Отын бағасының конъюнктурасына байланысты емес, арзан
жаңартылатын ресурсқа негізделген гидравликалық электр энергиясын өндіру
ерекшелігі өзі маркетингтік тәуекелдердің бір бөлігін төмендетеді (мысалы:
шикізатпен қамтамасыз етілмеуі, шикізат бағасының артуы).
Басқа маркетингтік тәуекелдерді азайту бойынша негізгі іс-шаралар:

электр энергетикасы нарығындағы өзгерістер үрдістерін
қадағалау, жобаға салынатын бастапқы деректер мен есептік көрсеткіштерді
тексеру және түзету;

ГЭС жобалау және пайдалану сатысында кадрлардың
біліктілігін арттыру;

өндірісті және басқаруды ұйымдастыруда заманауи, жоғары
білікті менеджментті енгізу.
Тәуекелдерді талдау жобаны басқарудың барлық кезеңдерінде болатын
тұрақты функция болуы тиіс, бұл:

жобаны іске асырудың сыртқы шарттарының тұрақты мониторингі;

осы жоба үшін ең маңызды тәуекелдер бойынша қосымша ақпарат
жинау;

тәуекелдер бойынша қосымша ақпаратты, жобаның сыртқы
шарттарының және жобаның өзінің өзгерістерін ескере отырып, жобалық
тәуекелдердің бастапқы бағаларына уақтылы түзетулер енгізу.
Нарықтық қатынастар, ұйымдық құрылым
Электр энергиясының бірыңғай нарығы екі деңгейден тұрады - электр
қуаты мен энергиясының көтерме нарығы (ЭҚКР) және электр энергиясының
өңірлік бөлшек сауда нарықтарынан тұрады.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 4 маусымдағы № 740
қаулысымен бекітілген" ҚР электр энергиясының көтерме сауда нарығын
ұйымдастыру және жұмыс істеу Қағидаларына " сәйкес ҚР көтерме сауда
нарығының құрылымы:

орталықсыздандырылған сауда нарығы
электр энергиясы, онда
нарық субъектілері тараптар дербес айқындайтын бағалар, көлемдер және
жеткізу мерзімдері бойынша электр энергиясын сатып алу-сатудың екі жақты
тікелей мәмілелерін жасайды;

орталықтандырылған сауда нарығында
(спот-сауда-саттық) "бір
тәулік бұрын" режимінде және орта мерзімді (апта, ай) және ұзақ мерзімді
(тоқсан, жыл) кезең режимінде электр энергиясының сағаттық көлемдерімен
39

орталықтандырылған сауда жүзеге асырылады. Нарықтың осы сегментінің
операторы "КОРЭМ" АҚ болып табылады;

жүйелік және қосалқы қызметтер нарығы
жүйелік оператордың
нарық субъектілеріне электр энергиясы нарығының жұмыс істеуін қамтамасыз
ететін жүйелік қызметтер көрсетуі және жүйелік оператордың бәсекелестік
негізде қосалқы қызметтерді сатып алуы көзделген.;

теңгерімдеуші нарық
нарықтық тетіктер негізінде электр
энергиясын өндірудің/тұтынудың келісімшарттық және нақты мәндері
арасындағы ауытқуларды (теңгерімсіздіктерді) реттеуге және нақты уақыт
режимінде электр энергиясын өндірудің/тұтынудың теңгерімділігін қамтамасыз
етуге мүмкіндік беретін нақты уақыт режимі.;

қуат нарығы
- ҚР Электр энергетикасындағы нарықтық
қатынастарды одан әрі дамыту тұжырымдамасын бекіту бойынша ҚР
Үкіметінің Қаулысымен нарықтың мақсатты моделінде қуат нарығын енгізу
көзделген. Қуат нарығын енгізудің мақсаттары мыналар болып табылады: -
қуаттың Елеулі тапшылығының пайда болуының алдын алу; - өндіруші
қуаттарды дамытатын инвесторлар үшін ұзақ мерзімді кепілдіктерді
қамтамасыз ету арқылы саланың инвестициялық тартымдылығын арттыру; -
Электр энергетикасы нарығында баға белгілеудің объективті және "әділ" тетігін
қалыптастыру.
Көтерме сауда нарығында энергия өндіруші ұйымдар өздері өндірген
электр энергиясын көтерме сатып алушыларға (ірі тұтынушылар мен Өэкам)
еркін сатады. Бұл ретте электр энергиясының бағасы сатып алушы мен сатушы
арасындағы сатып алу-сату шартымен айқындалады, ал Электржелілік
компаниялардың электр энергиясын олардың желілері бойынша беруге
арналған тарифтерін реттеуші орган белгілейді. Бөлшек сауда нарығында
тұтынушыларға электр энергиясын жеткізуді электржелілік компаниялар
жүзеге асырады.
Бөлшек сауда нарығында электр энергиясын өткізумен айналысады:

РЭК және олардың құрылымдық бөлімшелері;

бір бөлігі РЭК-мен аффилиирленген жергілікті маңызы бар электр
станциялары;

жеке делдалдар (трейдерлер);

коммуналдық меншікке берілген коммуналдық қызметтер мен
генерациялайтын қуаттар.
Бөлшек сауда нарығында сатылатын электр энергиясының бір бөлігін
көтерме сауда нарығында делдалдар сатып алады.
40

жүктеу/скачать 5,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: