§ 5. Де не лер дің ер кін тү суі. Ер кін тү су үдеуі
I Де не лер дің құ ла уы. Га ли лей тә жі ри бе сі
Аристотель денелердің ауада құлауын
бақылайотырып,ауырденелержеңілденелерге
қарағандажылдамыраққұлайдыдегенқорытын
дыға келген: «Алтын немесе қорғасын, немесе
салмағы бар басқа дене бөлігінің құлауы оның
салмағынеғұрлымкөпболса,соғұрлымжылдам
болады». Бірдей биіктіктен құлаған жапырақ
алмағақарағандаұзақұшады.
ГалилеоГалилейАристотельжасағанқорытын
дығакүмәнкелтіріп,эксперименттүріндетексеру
дішешеді.ӨзтәжірибелерінөткізугеПизадағыең
биіккөлбеумұнаранытаңдайды,себебіденелердің
құлауының айырмашылығын төмен биіктіктерде
бақылау қиын. Галилей ауаның кедергісі мен де
нелердің құлауына дене пішінінің әсері болмау
үшін, мұнарадан пішіні бірдей, бірақ массалары
әртүрліденелердітастайды.Нәтижесінде«Бірдей
биіктіктен құлаған денелердің түсу уақытында
айырмашылықболсада,олөтеазболғандықтан,
оны анықтау мүмкін емес» деген қорытындыға
келеді.Галилейденелердіңвертикальқұлауынба
қылап,теңайнымалықозғалысүшіндұрысболып
табылатынорынауыстыруқатынасынанықтады:
h
1
:
h
2
:
h
3
=1:3:5
рбір кезекті секундтағы орын ауыстыру
қатынасы,бастапқыжылдамдықнөлгетеңбол-
ғанда,тақсандарқатарыныңқатынасынатең.
Өлшеулерүдеудіңмәні9,8
м с
2
қатеңекенін,
ол вертикаль бойымен төмен бағытталатынын
көрсетті.
Достарыңызбен бөлісу: |