АРМАН
-
ПВ
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
62
Жұлдыздардыңгоризонталькоординаталарынбұдандадәланықтауүшін
түссізүлдірменжабылғанқондырмадөңгелекке зенитнүктесі,N негізгі
аспанмеридианыжәне
меридианытүсіріледі
(70-сурет)
.Меридиандар
аспандыбірдей4бөліккебөледі.Көкжиексызығыныңбойыменазимут,мери
дианбойыменбиіктікенгізіледі.
24,0 23
22
21
11 12
14
13
15
16
17
18
19
20
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
90
30
60
120
150
W
N
180
210
240
270
E
300
330
0,360
S
60
30
30
60
M
7 -сурет.
Қондырмадөңгелекарқылыжұлдыздардың
биіктігіменазимутынанықтау
ІV Күн нің жұл дыз ды картадағы
ор нын анық тау
Жұлдызды картада Күннің орнын жай ғана
бірнүктеменкөрсетумүмкінемес.Күнжұлдыз
дармен салыстырғанда бір жыл ішінде аспан
сферасында аспан экваторының жазықтығына
23°27´қа тең бұрыш жасай орналасқан үлкен
шеңбержасайды
(71-сурет)
.
Эк лип ти ка
– Күн нің зо ди ак шоқ жұл дыз да ры бойымен жыл дық
кө рі не рлік қоз ға лы сы өте тін ас пан сфе ра сы ның үл кен дөң ге ле гі.
КартадаКүнніңорнынанықтауүшіндүниеосіненбақылаукүнінеқарай
еңістікдөңгелегінжүргізуқажет.Еңістікдөңгелегініңэклиптикаменқиылысу
нүктесіндеКүнорналасады.
Ба қы лау сұ рақ та ры
1. Ас пан сфе ра сы деп не ні атай ды? Оның не гіз гі нүк те ле рін, сы зық та рын жә не
жа зық тық та рын атаң дар.
2. Еңіс тік және тік шарықтау де ге ні міз не? Оларды не мен өл шей ді?
4-тапсырма
ЖАЖКдаэклиптикабойы
менқозғалып,жылбойы
аясындаКүнқозғалатын
шоқжұлдыздардыатаңдар.
Олардыңқайсысызодиак
шоқжұлдыздарынажататы
нынанықтаңдар.
Аспан
меридианы
Дүниеосі
´
W
P
´
E
N
P
Қысқыкүн
тоқырауы
Эклиптика
Талтүстіксызық
Жазғыкүн
тоқырауы
Математикалық
көкжиек
S
71-сурет.
Эклиптикажазықтығы
экваторжазықтығына23 27 -қа
теңбұрышжасайорналасқан
АРМАН
-
ПВ
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
63
3. Го ри зон таль коор ди на талар жүй есі нің не гі зін де не жа тыр?
4. Жұл дыз би ік ті гі де ген не? Жұл дыз ази му ты деп не ні атай ды?
5. Го ри зон таль коор ди на талар жүй есі не үшін ен гі зіл ген?
6. ЖАЖК не үшін қа жет?
7. Эк лип ти ка де ген не? Жұл дыз дық кар та да Күн нің ор нын қа лай анық тай ды?
Жат ты ғу
9
ЖАЖКқолданып:
1. 10қазанкүнгісағат21:00дегіҮлкенАюжұлдыздарыныңбиіктігі
меназимутын;
2. 10қазанкүнгісағат14:00дегіКүнніңэкваторлықжәнегоризонталь
координаталарынанықтаңдар.
Жаттығу
9
1. Экваторлықкоординаталардыпайдаланып,солтүстікжартышардың
жарықжұлдыздарыныңкартасынсалыңдар.Жұлдыздардыңкоор
динаталары1кестедеберілген.
2. Өздеріңнің зодиак шоқжұлдыздарыңның ең жарық жұлдызының
горизонталь координаталарын анықтаңдар. Бұл жұлдызды кешкі
уақыттабақылаумүмкінбе
Экс пе ри ме нт тік тап сыр ма
ЖАЖК пай да ла нып, Пырақ шоқ жұл ды зы ның жа рық жұл ды зы ның го ри-
зон таль коор ди на тала рын анық таң дар. Алын ған нә ти же лер бой ын ша олар ды
ас пан нан қа рап та бың дар. Жұл дыз да рдың бір-бі рі не қа тыс ты ор на ла су ын
бей не лең дер.
Шы ғар ма шы лық тап сыр ма
Берілген тақырыптардың біріне хабарлама дайындаңдар:
1. Сол түс тік жар ты шар дың ба ғыт көр се те тін жұл дыз да ры.
2. Аст ро но мия лық бұ рыш өл шеу іш тер.
АРМАН
-
ПВ
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
|