Ылым тарихы мен философиясы
жүктеу/скачать 1,74 Mb. Pdf көрінісі
|
| 1.3 Р. Декарттың
творчествосындағы философия және ғылым Р.Декарт қазіргі еуропалық ғылым- ның бастамасында тұрған ұлы ойшылдардың бірі. Оның шығармашылығында онтологиялық мәселелерге деген қызығушылық пен математика, физика, космогония, физиология аймағындағы терең зерттеулер, негізгі әдістер үйлесім тапқан болатын. Оның зерттеулері философиялық ұсыныстармен үздіксіз байланысты және олар дүниенің механикалық суретінің негізіне салынды. 1637 жылы «Әдіс туралы ойлар...» деген өзінің бірінші жұмысын және оған қосымша «Геометрия», «Диоптрика», «Метеоры» атты трактаттарын жария етті. Декарт дайындаған философия мәселелерінде маңызды орынға таным әдісі алынған болатын. Декарт, бүкіл білім үшін шынайы және толық сипатты әдіс іздеуде болды, ол осы негізде бүкіл ғылымның шынайы ғимаратын құрғысы келген. Схоластикада мұндай әдісте негіз де жоқ. Сондықтан, Декарттың философиялық ойларының негізі – ол жалпыға танымал шындықтың күмәнділігі. Бірақ, Декарт үшін күмән агностикамен скептиканың дәлелсіздігі емес, ол тек алдын-ала қолданылатын әдістемелік әдіс, құрал, яғни оның көмегімен бір шындықтың бетін ашуға болатындығын айтады. Декарттың қысқаша ойы келесідей: «Мен нақты адам екеніме сенімім жоқ, мүмкін менің рухым жануарға не болмаса басқа тәнге тән, бірақ менің ойым шынайы және нақты. Ойлар мен сенімдермұны қате болуы мүмкін, бірақ ойлау фактісінің өз-өзі шынайы болып келеді». Осындай ойдың қорытындысы мынадай: «Ойлаймын, сондықтан өмір сүремін». Осы тезиске сүйене отырып Декарт былай деп қорытады: «Біз бұл шындықты сезім не дедукция көмегімен алмағандықтан, оны алуға мүмкіндік беретін әдіс болуы тиіс». Бұл Декарт пікірі бойынша шынайы және ашық ой әдісі: «Біздің ойлағанымыздың барлығы шынайы болуы тиіс». Сондықтан, Декарт Құдайдың бар екендігін дәстүрлі аргументтермен дәлелдейді. Құдайдың болуы біздің әрекетіміздің қабілеті мен күштілігі дұрыс қолдану кезінде шынайы болуы тиіс. Бұл кезде Декарт, табиғаттың мұндай заңдылығын жоққа шығарған жоқ. Бірақ, Декарт мұны еш жерде түсіндіріп кетпесе де, оның ұсынысы бойынша Құдай жерді жарата отырып белгілі бір жоспарға сүйенген, мұнда барлық әлем жеке және тұтастай көрсетілген. Мұндай жоспар адам миына да салынған, сондықтан ой табиғатты таниды, білімді меңгереді, оны іске асыра алады. Өз қабілетіне сенудің негізінде, Декарт келесідей қорытынды жасады: материя бар, өйткені біздің ойымыз анық және нақты. Материя 17 созылмалы, ол кеңістікте қозғала алады, қозғалады және орын алмастырады. Декарт бос кеңістікті жоққа шығарады. Материя негізі созылмалы, ой негізі – ойлау, олар бір-біріне байланысты емес, яғни Әлем бір-біріне ұқсас келмейтін екі субстанциядан тұрады – ол рухани және дене. Декарт өзінің әдісінің негізін келесідегі 4 тәртіп негізінде сипаттайды: - абсолютті айқын дегеніміз, ойға анық, нақты келетіні, ешқандай күмән келтірмейтін білім болуы керек; - әрбір мәселені шешу үшін оны көптеген бөлшектерге бөлуге болады; жүктеу/скачать 1,74 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|