38
оятуға зор ықпалын тигізеді. Тарих сабағында әдебиетпен пәнаралық байланысты қолдану
оқушыны өз бетінше ізденуге және еңбектене білуге баулуда аса тиімді тәсіл. Мысалы,
жоңғар шапқыншылығы кезіндегі қазақ халқының жағдайын көрсету үшін Ілияс
Есенберлиннің «Көшпенділер» трилогиясы халықтың тарихын таңба басқандай өрнектеген
тарихи туынды. Ал Абылай ханның ХVIII ғасырда мемлекет басшысы, қолбасшы және
дипломат болғаны және Абылайдың қазақ хандығының тәуелсіздігін сақтау жолындағы
ішкі және сыртқы саясаттағы қызметі туралы түсіндіргенде, Абылай бейнесін Бұқар
жыраудың толғаулары арқылы суреттесе, халқын сүйген ханның тарихтан мәңгі өшпес
орын алғаны туралы оқушыларда айқын түсінік қалыптастыруға болады. Бұл
оқушылардың Абылай дәуірін, оның тұлғасын, сыртқы саясат саласындағы қайраткерлігін
ғылыми тұрғыдан талдауына, саналы түрде түсіне білуіне, оның дипломатиялық қызметі
туралы өздігінен ізденуіне бағыт-бағдар береді.
«Қазақстан тарихы» пәні бойынша сабақтарды өткізу барысында географиямен және
әдебиетпен тығыз байланысты жүзеге асырып, белгілі ақын-жазушылардың
шығармашылығына, еліміздің аумағындағы ежелгі қорғандар мен мәдени мұраларға назар
аудартылады. Тарихи және географиялық карталармен жұмыс жүргізу арқылы, оқушыларға
Ұлы Жібек жолымен жүріп өткен керуендер, ежелгі қалалар мен қорғандар туралы тарихи
және географиялық деректерді зерделеуге мүмкіндік беру арқылы география пәнімен
тығыз байланыс орнатуға болады. Сондай-ақ экономикалық географияның қазіргі заманғы
ерекшеліктерін көп жағдайда сол жердің немесе басқа аумақтың тарихи дамуын еске
түсірмей түсіндіру мүмкін емес, сондықтан география сабақтарында ғылыми деңгейді
көтеру үшін тарихпен пәнаралық байланыс жүргізудің маңызы зор.
«Қазақстан тарихы» және «Құқық негіздері» пәндерінің пәнаралық байланысының
негізгі шеңбері әрбір тақырыпты оқыту барысында анықталып отырады. Оларды пайдалану
үшін мұғалім басқа пәндердің мазмұнын да білуі тиіс. Пәнді басқа пәндермен
байланыстыра оқытудың екі түрлі тиімді жағы бар: біріншіден, Қазақстан тарихы
оқушылардың басқа оқу пәндеріне дайындығын күшейтеді, екіншіден, өз кезегінде әдебиет,
география, дүниежүзі тарихы пәндерінде қарастырылатын мәселелерді қатар зерттеуде оқу
базасын толықтырады (7-кесте).
Достарыңызбен бөлісу: