Патофизиология пәні, мақсаты мен міндеттері және оларға жету
Біртіндеп жҥрек қызметінің әлсіреуі немесе ҥдемелі
жүктеу/скачать 6,76 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы патфиз
| Біртіндеп жҥрек қызметінің әлсіреуі немесе ҥдемелі
кардиосклероз даму сатысы. Бҧл сатыда зат алмасудың және миокард қҧрылымының терең ӛзгерістері пайда болады. Ет талшықтарынын біршамасы тіршілігін жоғалтады, олардың орнына дәнекер тін ӛседі. Содан жҥректің жиырылу және босаңсу кҥші мен жылдамдықтары азаяды, миогендік дилятация дамиды. Миокардтың икемделістік мҥмкіншіліктері қатты тӛмендеуі жҥрек қызметінің созылмалы жеткіліксіздігіне әкеледі. Созылмалы жҥрек қызметі жеткіліксіздігінің даму жолдарында симпатикалық жҥйке жҥйесі мен бҥйрек ҥсті бездерінің милық қабатының қызметі кӛтерілуінің, ренин- ангиотензин-әлдостерон жҥйесінің белсенділігі артуының маңызы ӛте ҥлкен. Симпатикалық жҥйкелердің межеқуаты артуынан организмде катехоламиндердін артық ӛндірілуі жҥректің атқаратын қызметін ҧлғайтып, артынан оның зорығуына әкеледі. Бҧған дәлел ретінде тиреотоксикоз және феохромоцитома кездерінде жҥрек қызметінің жеткіліксіздігі дамуын келтіруге болады. Қанда катехоламиндердің деңгейі ҧзақ уақыт кӛтерілуі жҥрекке біршама теріс ықпал етеді: ♣ олар жҥректі тікелей уыттандырады; ♣ жҥректің жҥйкелік-сҧйықтық ретгелуін бҧзады; ♣ жҥректің қалыіпы ырғағын бҧзады. Катехоламиндер жҥрекке бета-адренорецепторлар арқылы әсер етеді. Сол себептен олар миокардтың осы рецепторлар арқылы реттелуін бҧзады. Жҥрек қызметінің әлсіреуінде организмде ангиотензин II артық тҥзілуінің маңызы зор. Оның белгілі мӛлшерде организм ҥшін пайдалы жағы бар. Ӛйткені: ол шеткері қан тамырларының жиырылуын туындатып, жҥректің әлсіздігіне қарамай, артериялық қысымды белгілі деңгейде ҧстап тҧрады. Сол арқылы ішкі ағзалар мен тіндердің қанмен қамтамасыз етілуі белгілі шамада болады. Ал, ангиотензин II-нің артық тҥзілуі организмнің ішкі ағзалары мен тіндерінде, қан тамырларының эндотелий жасушаларында ӛндірілетін ангиотензиногенді ангиотензин І-ге, соңғысын ангиотензин II-ге ауыстыратын ферменттің (ангиотензинге ауыстыратын фермент, ААФ) және рениннің қатысуымен болады. Ангиотензин II шеткері қан тамырларын жиырумен бірге, жҥректе нуклеин қышқылдары мен нәруыз тҥзілуін арттырады. Осыдан жҥректе дәнекер тіннің тым артық ӛсіп-ӛніп кетуіне әкеліп, оның жеткіліксіздігін одан сайын ҥдетеді. Сол себептен созылмалы жҥрек қызметінің жеткіліксіздігі нәтижесінде 495 адам тым ерте жан тапсырады. Сонымен, егер жҥректің жҧмысы тым ауыр болса, онда оның икемделістік мҥмкіншіліктері зорығуды жеңе алмайды да, жҥрек қызметінің жеткіліксіздігі байқалады. Бҧл кезде жҥрек етінде тӛмендегідей ӛзгерістер пайда болады: жасуша ішіндегі Nа + мен Са 2+ иондары жиналып қалады, макроэргиялық қосындылардың ӛндірілуі бҧзылады, жасуша ішінде ацидоз дамиды, артынан жҥрек ет талшықтарының жиырылуы мен босаңсуы бҧзылады. Жҥрек етінің жиырылу кҥші мен жылдамдығы тӛмендейді, қалдық диастолалық қан кӛлемі мен қысымы кӛбейіп, жҥрек қуыстары кеңиді. Миогендік дилятация дамиды (-сызбанҧсқа). Бҧл кӛрсетілгендер созылмалы жҥреқ әлсіздігіне тән кӛрсеткіштер. Созылмалы немесе іркілулік жҥрек әлсіздігі бірте- бірте, жҥректің ҧзақ артық қызмет атқаруынан (зорығуынан) немесе миокардта зат алмасулары бҧзылудың нәтижесінде дамиды. Бҧл кезде жҥректен қанның аз шығуынан ағзалар мен тіндердің қанмен қамтамасыз етілуі тӛмендейді. Сонымен бірге, барлық ағып келген қанды жҥректің айдап шығу қабілеті азайғандықтан қан кӛктамырларда іркіледі. Кӛктамырлардың сыйымдылығы, артериялардан мӛлшермен 10 есе артық болғандықтан, оларда кӛп қан жиналып қалады (- сызбанҧсқа). Сол қарыншаның қызметі жеткіліксіздігінде қан кіші қанайналым шеңберінің веналарында іркіледі. Осының нәтижесінде ӛкпенің ісінуі болады. Оң қарыншаның әлсіздігінде қан ҥлкен айналым шеңберінің кӛктамырларында жиналады, бауыр ҥлкейеді, аяқтарда ісіну пайда болады, шемендік дамиды. Жҥректің жиырылу қабілетінің бҧзылуы қанайналым жеткіліксіздігіне бірден әкелмеуі мҥмкін. Бҧл кезде ең алдымен бейімделу ретінде ҥлкен қанайналым шеңберінің артериолалары рефлекстік тҥрде кеңейіп, қан ағуға шеткері кедергіні тӛмендетеді. Осыдан ішкі ағзаларға қан ӛтуі жеңілдейді. Ӛкпе артериолаларының рефлекстік жиырылуы байқалады. Сондықтан сол жақ жҥрекшеге қан келуі азаяды, сонымен бірге ӛкпенін қылтамырларында қан қысымы тӛмендейді, ӛкпеде ісіну дамуынан сақтандырады. Жҥректің әртҥрлі бӛліктерінің дерттік ӛзгерістерге ҧшырауында белгілі бір заңдылық байқалады. Мәселен, сол жақ қарыншаның қызметі әлсіреуі тез сол жақ жҥрекше қызметінің жеткіліксіздігіне, қанның кіші айналым шеңберінде іркілуіне, ӛкпе артериолаларьшың тарылуына әкеледі, содан оң жақ қарынша кіші ңанайналым шеңберіндегі кӛтерілген кедергіге қарсы ауыр жҧмыс атқарады. Соңынан оның жҧмысы нашарлап, декомпенсациясы дамиды. |