Патофизиология пәні, мақсаты мен міндеттері және оларға жету
Жедел дамитын икемделу-бейімделу жолдарына
жүктеу/скачать 6,76 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы патфиз
| Жедел дамитын икемделу-бейімделу жолдарына:
● ӛкпеде ауа алмасуының ҧлғаюы немесе гипервентиляция дамуы; ● қан айналымы жҥйесінің қызметі артуы; ● қан жҥйесінің ӛзгерістері; ● гемоглобин молекуласының ӛкпеде оттегіні байланыстыру және оны тіндерге тасымалдау қабілетінің кӛтерілуі т. б. жатады. Қанда СО 2 мен Н + иондарының жиналуы қолқа иіндері мен ҥйқы артерияларының қойнауларындағы хеморецепторларды қоздырып, мидағы тыныс алу орталығының қозымдылығы кӛтерілуінен тыныс алу жиілеп, ӛкпеде ауа алмасу артады. Ӛкпенің гипервентиляциясы нәтижесінде оттегінің кемдігі толтырылады. Бірақ сонымен бірге организмнен СО 2 артық шығарылуына әкеледі. Осыдан организмде гипокапния дамиды (экзогендік гипоксияны қараңыз). Организмде оттегінің жетіспеуінен гипоталамус-гипофиз- бҥйрек ҥсті бездерінің сыртқы қабаты жҥйесі мен симпатикалық-адреналиндік жҥйенің әсерленуі болады. Осыдан: ♣ гипоксия кезінде қанайналым жҥйесінің қызметі артады: жҥрек соғу жиілігі, қан ағу жылдамдығы ҧлғаяды, қызмет атқаратын қылтамырлардың саны кӛбейеді. Осыдан тіндерге оттегінің жеткізілуі артады. Бҧл кезде шеткері қан тамырлары тарылып, тіршілікке ӛте маңызды ағзалар (ми, жҥрек, ӛкпе) қанмен артық қамтамасыз етіледі де, тері, бҧлшық еттер, ішектерге қан келу шектеледі. Осыдан организмдегі бар оттегі тіршілікке маңызды ағзаларға бағытталады Сонымен бірге, зат алмасу бҧзылыстарының ӛнімдері (гистамин, адениндік нуклеотидтер, сҥт қышқылы т. б.) майда тамырларды кеңітіп, ми мен жҥректің оттегімен қамтамасыз етілуіне қолайлы ықпал етеді; ♣ жинақталған қорларынан қанның қан тамырларына шығарылуы болады. Осыдан қанда эритроциттер мен гемоглобин кӛбейіп, қанның оттегіге сыйымдылығы артады; ♣ гликогенолиз, глюконеогенез, анаэробтық гликлиз артады; ♣ глюкокортикоидтық гормондардың әсерінен жасуша мембраналары, лизосома қабықтары тҧрақталады. Гипоксия кезінде гемоглобин молекуласының оттегіге 574 ҥйірлігі ӛзгереді. Ол оксигемоглобиннің оттегіден ажырасуымен (диссоциациясымен) анықталады. Дем алатын ауада оттегінің біршама азаюына қарамай гемоглобин оны байланыстыру қабілетін жоғары деңгейде ҧстап тҧра алады. Мәселен, ӛкпе ҧяшықтарында оттегінің ҥлестік қысымы (рО 2 ) 100 мм Hg болғанда гемоглобиннің 92-97%-ы онымен байланысып, оксигемоглобин қҧрады. Ал, ӛкпе ҧяшықтарында оттегінің ҥлестік қысымы 60 мм Hg –ге дейін азайғанда гемоглобиннің 90%-ы, 40 мм Hg-ге дейін тӛмендегенде – 73%- ы оттегіні байланыстырады. Осы кӛрсетілгендердің негізінде абсциса бойымен оксигемоглобиннің пайыздық мӛлшерін, ордината бойымен ӛкпе ҧяшықтарындағы ауада оттегінің ҥлестік қысымын (рО 2 ) кӛрсетіп сызық жҥргізгенде оксигемоглобиннің оттегімен байланысу және одан ажырасу сызығы сызылады (-сурет). Оны оксигемоглобиннің диссоциациялық сызығы дейді. Сол арқылы жүктеу/скачать 6,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|