Ауыру сезімінің патофизиологиясы. Ауыру адамның ӛзіндік тҧлғалық сезімі. Ауыру деп
адамның жандҥниесі мен кӛңіл кҥйін меңгеретін мидың
жоғарғы бӛліктері мен ауыру сезімінің арнайы жҥйесінің
қатысуымен дамитын жанға жайсыз ауыр тҧлғалық сезімді
айтады. Ол ағзалар мен тіндерді бҥліндіретін әсерлер
туралы немесе сыртқы орта ықпалдарынан дамыған бҥліністер
мен дерттер туралы организмге дабыл береді. Ауыруды сезіну
жҥйесін
ноцицепциялық (лат. nосеге - бҥліндіру, сереге -
сезіну)
жҥйе - деп атайды. Ауыру физиологиялық және
патологиялық болады. Әдетте ауыру сезімінің физиологиялық
қорғаныстық
маңызы
бар.
Ауыру
туындататын
тітіркендіргіштерден (ыстық температура, жарақат т.т.)
адам немесе жануарлар аяқ-қолын тез тартып алады. Сол
арқылы бҥліндіргіш әсерлерден сақтанады. Ал туа біткен
немесе жҥре пайда болған жҥйке жҥйесі дерттерінің
нәтижесінде
ауруды
сезбейтін
адамдар
тіндерінің
бҥліністерін де байқамайды. Содан адамның ӛміріне қауіп
тӛндіретін ауыр қан кетулер т.б. асқынулар дамуы мҥмкін.
Патологиялық ауыру ноцицепциялық және оған қарсы
жҥйелердің арақатынасы ӛзгеруден дамиды және ол жҥрек-қан
тамырлары жҥйесінде, ішкі ағзаларда, жҥйкелік, эндокриндік
және иммундық жҥйелерде микроциркуляцияның бҧзылыс-тарына,
дистрофия дамуына, жанның кҥйзелуіне т.б. қҧбылыстарға
әкеледі. Тым қатты ауыру сезімінің зардабынан организмнің
тіршілігіне қатерлі ауыр сілейме (шок) дамуы ықтимал.
Ауыру сезімі шеткері ағзалар мен тіндердің бҥліністері
нәтижесінде немесе жҥйке жҥйесінің орталық бӛліктерінде
(жҧлында
немесе
мида)
пайда
болған
эндогендік
ӛзгерістерден дамуы мҥмкін. Осыған байланысты олардың даму
жолдары да әртҥрлі болады.
Шеткері тіндердің бҥліністерінен дамитын ауыру сезімі
